Làm gì để giữ chân nhà đầu tư nước ngoài khi áp thuế tối thiểu toàn cầu?

TUẤN TÚ• 20/04/2023 11:00

Việt Nam hiện hơn 1.015 doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI) có công ty mẹ là đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu sẽ được áp dụng vào năm 2024.

>>Thuế suất tối thiểu toàn cầu tác động thế nào đến chiến lược thu hút FDI?

Theo thống kê của Bộ Tài chính, hiện có 1.015 doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có công ty mẹ thuộc đối tượng áp thuế. Trong đó, hơn 70 doanh nghiệp có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế này khi nó được áp dụng vào 2024. Nếu các nước có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu, các nước này sẽ thu thêm được phần thuế chênh lệch hơn 12.000 tỷ đồng trong năm 2024

Ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Samsung Việt Nam, tại một sự kiện của tập đoàn. Ảnh: Samsung

Trong đó, hiện có khoảng 335 dự án có số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại các khu kinh tế và khu công nghiệp đang được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn 15%.

Các doanh nghiệp như Samsung, Intel, LG, Bosch, Sharp, Panasonic, Foxconn, Pegatron... với vốn đầu tư đăng ký chiếm gần 30% tổng vốn FDI tại Việt Nam (khoảng 131,3 tỷ USD). Đây là những dự án có khả năng sẽ chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu.

Tại hội thảo “Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu: Kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia, dự kiến tác động và khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam,” vừa qua, ông Choi Joo Ho, Tổng giám đốc Tổ hợp Samsung tại Việt Nam, cho biết Samsung Việt Nam - doanh nghiệp đang đầu tư vào Việt Nam hơn 20 tỷ USD (lũy kế từ năm 2008), trong bối cảnh loại thuế này được triển khai, các chính sách miễn, giảm thuế của Việt Nam sẽ không còn tác dụng với các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Ngược lại, nó sẽ mang đến những ảnh hưởng tiêu cực cho môi trường đầu tư tại Việt Nam, Nếu Việt Nam không ứng phó tốt sẽ dẫn tới sự gia tăng những gánh nặng về thuế cho nhiều doanh nghiệp FDI, kéo theo là sự giảm sút trong năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Nguyên nhân theo ông là các công ty đang được hưởng ưu đãi phải nộp bổ sung mức thuế suất tối thiểu toàn cầu 15% tại quốc gia có công ty mẹ hiện hữu. Tức lợi nhuận có được tại Việt Nam sẽ bị cơ quan thuế của một quốc gia khác (mà không phải Việt Nam) thu về, thông qua việc thực hiện quyền thu thuế với số lợi nhuận này.

Việc nộp bổ sung thuế sẽ tạo gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp, ảnh hưởng đến hoạch định tài chính, chiến lược kinh doanh và trực tiếp làm giảm khả năng cạnh tranh của sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, ông Choi Joo Ho nhận định

"Chính phủ Việt Nam cần đưa ra những quyết đoán trong quá trình ứng phó với thuế tối thiểu toàn cầu, cần có phương án hỗ trợ duy trì năng lực đầu tư của doanh nghiệp FDI và chính sách ưu đãi có liên quan. Cũng theo ông Choi, Việt Nam cần xây dựng hình thức hỗ trợ nhằm bù đắp cho doanh nghiệp FDI bị ảnh hưởng do áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Phương án triển khai hình thức hỗ trợ này sẽ tùy theo đặc điểm của từng loại hình doanh nghiệp để có tiêu chuẩn áp dụng kèm theo.

Kiến nghị giải pháp, ông Robert King, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Ernst & Young Việt Nam cho rằng, Chính phủ Việt Nam nên có chính sách hỗ trợ cho nhà đầu tư để tăng tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư. Chính sách ưu đãi như: Hỗ trợ trực tiếp vào chi phí đầu tư, chi phí nghiên cứu và phát triển. Hỗ trợ chi phí đầu tư xây dựng công trình bảo vệ môi trường, hoạt động giảm phát thải...

Theo như một doanh nghiệp FDI khác, ông Tomoki Miyazaki, Giám đốc Tài chính kế toán Canon Việt Nam chia sẻ, doanh nghiệp khi mất ưu đãi đầu tư sẽ bị giảm sức cạnh tranh so với doanh nghiệp ở các quốc gia khác. Điều đó gây ảnh hưởng đến việc phân phối kế hoạch sản xuất của tập đoàn với các quốc gia khác cạnh tranh hơn. Các doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng đầu tư hay đầu tư mới sẽ thay đổi kế hoạch đầu tư vào các quốc gia khác có chính sách ưu đãi hơn để đầu tư.

"Chính vì vậy, Chính phủ Việt Nam nên có chính sách hỗ trợ cho nhà đầu tư để tăng tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư như: Hỗ trợ trực tiếp vào chi phí đầu tư, chi phí nghiên cứu và phát triển. Hỗ trợ chi phí đầu tư xây dựng công trình bảo vệ môi trường, hoạt động giảm phát thải...", ông Tomoki Miyazaki kiến nghị.

>>Triển vọng dòng vốn FDI từ Mỹ

ham luận tại hội thảo về thuế tối thiểu toàn cầu

Tham luận tại hội thảo về thuế tối thiểu toàn cầu

Để hạn chế tác động tiêu cực của thuế tối thiểu toàn cầu đối với thu hút đầu tư tại Việt Nam, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thuế, cho rằng nhiều năm qua, thu hút FDI bằng cuộc đua ưu đãi thuế đã phổ biến trong khối ASEAN.

Cụ thể, Chính phủ Thái Lan dự kiến sẽ xây dựng một "gói" pháp lý chính sách để thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu, trong đó bao gồm các chính sách mới về: Ưu đãi thuế nội địa, mức thuế tối thiểu trong nước và quy định hỗ trợ khác như hỗ trợ chi phí phát triển cơ sở hạ tầng, trợ giá điện. Hay ở Singapore sẽ áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2025, hiện đã rà soát và sửa đổi bổ sung các chính sách về phát triển cơ sở hạ tầng, phát triển công nghiệp vĩ mô song song với việc triển khai thuế tối thiểu toàn cầu, để đảm bảo sẽ cạnh tranh trong việc duy trì thu hút đầu tư nước ngoài. Ấn Độ có chính sách hỗ trợ chi phí sản xuất công nghệ cao bằng một khoản tiền đối với mỗi chiếc điện thoại trị giá khoảng 130 USD...

"Hiện nay, các nước nhận vốn FDI tương tự như Việt Nam đang nghiên cứu để đưa ra chính sách ứng phó thuế tối thiểu toàn cầu, trong đó có việc áp dụng thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn để tránh việc các tập đoàn phải nộp thuế bổ sung đối với phần thu nhập của công ty con có thuế suất thấp hơn mức tối thiểu về các nước có công ty mẹ đóng trụ sở chính, đồng thời cũng nghiên cứu một số giải pháp hỗ trợ về tài chính để giữ chân các công ty thuộc đối tượng của thuế tối thiểu toàn cầu và thu hút các công ty mới chúng ta nên tham khảo mô hình này", ông Minh cho biết.

Ngoài ra, để thu hút đầu tư Việt Nam cần chủ động đưa ra các chính sách thuế liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu; hỗ trợ tài chính, cơ sở hạ tầng, nhà ở công nhân, bảo hiểm xã hội. Lưu ý các chính sách này cần đảm bảo không vi phạm quy tắc về thuế tối thiểu toàn cầu và cam kết, thông lệ quốc tế.

Còn theo chuyên gia kinh tế - TS. Cấn Văn Lực thì Việt Nam cần chia làm 2 nhóm nhà đầu tư khi đưa ra chính sách bù sau khi áp thuế: Thứ nhất là với những doanh nghiệp FDI đang hoạt động tại Việt Nam, có thể hỗ trợ tiền thuê đất, cho phép tính một số khoản được khấu trừ thuế, đào tạo nguồn nhân lực, chi phí R&D, giải phóng mặt bằng, nhà ở công nhân.

Thứ hai, với nhóm nhà đầu tư sẽ vào Việt Nam từ năm 2024, có thể áp dụng một số chính sách hỗ trợ tương tự, thậm chí cao hơn với các lĩnh vực ưu tiên thu hút FDI.

"Nên áp dụng mức độ khác nhau với nhóm nhà đầu tư, loại dự án khác nhau, đồng thời cho rằng cần sớm rà soát, cập nhật và thay đổi quy định pháp luật liên quan như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Thuế giá trị gia tăng… để hỗ trợ doanh nghiệp", ông Lực nhấn mạnh.