Phát triển nhiệt điện khí LNG tại Việt Nam thiếu khả thi?

PHƯƠNG THANH• 08/08/2023 05:00

Mặc dù được hoạch định cho mục tiêu đạt khoảng 8 tỷ m3 khí vào năm 2030, nhưng dự kiến kết quả thu được từ nhiệt điện khí LNG không cao do còn nhiều rào cản về pháp lý và giá cạnh tranh kém.

>>Khơi thông chính sách phát triển khí LNG: "Chìa khóa" an ninh năng lượng và phát triển bền vững

Chưa có chính sách

Khí hóa lỏng LNG được đưa vào mục tiêu nhập khẩu khoảng 8 tỷ m3 vào năm 2030 và 15 tỷ m3 vào năm 2045 và tại Quy hoạch điện VIII phát triển điện khí LNG cũng được định hướng phát triển trong tương lai để thay dần các dự án nhà máy điện dùng nhiên liệu truyền thống với quy mô rất lớn từ 0% năm 2020 lên xấp xỉ 22.400 MW năm 2030, chiếm gần 14,9% tổng công suất nguồn năm 2030.

Điện khí LNG Bạc Liêu có quy mô đầu tư khoảng 4 tỷ USD

LNG là nguồn năng lượng sạch, không chỉ giúp đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính (GHG). Nhưng theo chuyên gia năng lượng, kế hoạch phát triển về LNG còn gặp nhiều khó khăn, để đạt được mục tiêu 22.400 MW vào năm 2030 sẽ khó có thể hoàn thành. Ngoài ra đánh giá về hiệu quả kinh tế và môi trường cũng không mấy khả quan khi phát triển LNG còn nhiều rào cản cụ thể như:

Thứ nhất về vấn đề tài chính, chi phí phát triển cơ sở hạ tầng LNG chiếm khoản đầu tư trước rất lớn, đây được coi là một rào cản đáng kể trong quá trình phát triển. Hiện tại, Việt Nam hiện đang thiếu cơ sở hạ tầng LNG đáng kể, bao gồm các kho cảng, thiết bị đầu cuối tái chế khí hóa lỏng, đường ống và nhà máy điện sử dụng LNG. Việc phát triển tổ hợp cơ sở hạ tầng này là một quá trình phức tạp và tốn thời gian, đòi hỏi sự đầu tư chuyên môn cao, phối hợp đáng kể giữa nhiều bên liên quan.

Thứ hai về khung pháp lý: Khung pháp lý cho các dự án LNG tại Việt Nam vẫn đang nằm rải rác trong một số luật và quy định, bao gồm Luật Điện lực, Luật Dầu khí, Luật Đầu tư, Quyết định 60/QĐ-TTg năm 2017 phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp khí Việt Nam đến năm 2025. Tuy nhiên, các điều khoản quy định còn chồng chéo trong các luật, chưa thống nhất nên rất khó khăn khi áp dụng thực tế. Điều này có thể tạo ra sự không chắc chắn và làm tăng nguy cơ chậm trễ, phát sinh thêm chi phí cho nhà đầu tư phát triển dự án, gây ra rào cản gây khó khăn cho việc đảm bảo tài chính với các điều khoản thuận lợi.

Thứ ba về tính cạnh tranh: Thị trường LNG có tính cạnh tranh cao, với giá bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm cung và cầu, chi phí vận chuyển và chi phí sản xuất khí đốt tự nhiên. Giá của LNG thường được lập chỉ mục theo giá dầu, với thời gian trễ là vài tháng. Điều này có nghĩa là những thay đổi về giá dầu có thể có tác động đáng kể đến giá LNG.

Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của LNG là chi phí hóa lỏng và vận chuyển. Một yếu tố khác ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của LNG là sự sẵn có và chi phí của nguyên liệu khí tự nhiên. Các quốc gia có nguồn khí tự nhiên dồi dào hoặc chi phí sản xuất thấp có thể đưa ra mức giá LNG cạnh tranh hơn. Tính sẵn có và chi phí của khí đốt tự nhiên cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như chi phí thăm dò và khai thác mỏ, các yêu cầu pháp lý và rủi ro địa chính trị.

Vì thế, nguồn cung cấp LNG phải đảm bảo dài hạn nên Việt Nam cần phải tranh thủ với các quốc gia khác để giành được các hợp đồng ký kết dài hạn với các nhà cung cấp nguồn LNG. Ngoài ra, còn có sự cạnh tranh từ các dạng năng lượng khác, bao gồm than đá và năng lượng tái tạo, điều này có thể gây khó khăn cho năng lượng chạy bằng khí đốt trong việc cạnh tranh về giá.

Với môi trường, theo PGS.TS Nguyễn Xuân Huy – Chuyên gia năng lượng, Khoa Kỹ thuật Địa Chất và Dầu khí, Trường ĐH Bách Khoa, ĐHQG-HCM cho biết, khí LNG khi bị đốt cháy vẫn thải ra lượng carbon dioxide (CO2) bằng khoảng một nửa so với than đá và ít hơn khoảng 30% so với dầu mỏ trên mỗi đơn vị năng lượng ra môi trường.

Trong quá trình sản xuất, xử lý, lưu trữ và vận chuyển khí tự nhiên (từ đó LNG được sản xuất), một lượng khí mê-tan có thể thoát vào khí quyển do rò rỉ khí mê-tan.

“Tỷ lệ rò rỉ khí mê-tan là một yếu tố quan trọng trong việc xác định liệu việc sử dụng LNG liệu có dẫn đến tổng lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn so với các nhiên liệu hóa thạch khác hay không? Trong khi chúng ta có thể phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo khác thay LNG như gió và mặt trời, 2 loại năng lượng này không phát thải CO2 trong quá trình vận hành và do đó có thể cung cấp điện với lượng phát thải khí nhà kính thấp hơn nhiều so với LNG…”- PGS.TS Nguyễn Xuân Huy chia sẻ.

>>Hiện thực hóa mục tiêu nhiệt điện LNG theo quy hoạch điện VIII: Cách nào?

>>Điện khí LNG cần cơ chế đặc thù để phát triển

Nguy cơ rủi ro cao

Ngoài ra việc phát triển các dự án điện khí LNG tại Việt Nam còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, thách thức. Chia sẻ với DĐDN một chuyên gia năng lượng cho biết:

Nguy cơ rủi ro cao

Ngoài chính sách, phát triển LNG ở Việt Nam sẽ gặp rủi ro do tính cạnh tranh cao

Một là, biến động giá: Giá LNG có thể biến động trên thị trường năng lượng toàn cầu, điều này có thể gây khó khăn cho các nhà phát triển trong việc đảm bảo hợp đồng dài hạn với người mua hoặc duy trì lợi nhuận trong thời gian dài. Ngoài ra, các quốc gia trên toàn thế giới đang thực hiện các chính sách nhằm giảm phát thải khí nhà kính và chống biến đổi khí hậu. Các chính sách này thường thúc đẩy việc sử dụng các nguồn năng lượng sạch hơn và áp đặt các hạn chế đối với nhiên liệu hóa thạch. Vì khí đốt tự nhiên ít phát thải carbon hơn so với than đá hoặc dầu mỏ nên các chính sách như vậy có thể làm tăng nhu cầu sử dụng LNG lớn hơn, do đó làm giá LNG sẽ tăng cao hơn.

Hai là, rủi ro về chuỗi cung ứng: Việc sản xuất và vận chuyển LNG liên quan đến các chuỗi cung ứng phức tạp có thể bị gián đoạn do các yếu tố địa chính trị, chiến tranh hoặc thiên tai. Những gián đoạn bất ngờ này có thể ảnh hưởng đến đến nguồn cung cấp sẵn có và đội chi phí của LNG, cũng như khả năng đáp ứng các nghĩa vụ hợp đồng của các nhà phát triển.

Ba là, rủi ro chính trị và pháp lý: Môi trường pháp lý và chính trị cho các dự án LNG có thể không đoán trước được, với những thay đổi về quy định, thuế hoặc các yếu tố khác ảnh hưởng đến khả năng tồn tại của dự án. Ngoài ra, căng thẳng địa chính trị hoặc các yếu tố chính trị khác có thể ảnh hưởng đến khả năng của các nhà phát triển trong việc đảm bảo tài chính hoặc vận hành các dự án ở một số khu vực nhất định.

Bốn là, rủi ro về môi trường: Ngành LNG vẫn đang phát triển phần lớn dựa vào công nghệ, nhưng nó vẫn có thể xảy ra các tình huống liên quan đến việc sử dụng các công nghệ mới hoặc chưa được thử nghiệm trong sản xuất hoặc vận chuyển LNG. Những rủi ro này có thể ảnh hưởng đến sự an toàn, độ tin cậy hoặc hiệu quả của các dự án. Đặc biệt việc sản xuất và vận chuyển LNG có thể gây ra các tác động đến môi trường, bao gồm cả việc phát thải khí nhà kính và nguy cơ tràn và rò rỉ. Những rủi ro môi trường này có thể dẫn đến tiền phạt theo quy định, thiệt hại về uy tín hoặc các chi phí khác cho nhà phát triển tăng lên.

Trước những thực trạng trên, các chuyên gia năng lượng và môi trường tại Việt Nam cho rằng, các nhà phát triển phải đánh giá cẩn thận những rủi ro này và hạch toán độ khả thi khi có ý định đưa mục tiêu về sản lượng, giúp các dự án LNG trở thành hiện thực.