WTO “đãi cát tìm vàng”!
Ngày 20/5, Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) ra tuyên bố, tìm kiếm cử viên cho vị trí Tổng giám đốc. Tất cả sẽ có một tháng kể từ ngày 8/6 để đệ trình các đề cử của họ.
Tổng giám đốc Roberto Azevedo, đã gây bất ngờ và hụt hẫng cho 164 thành viên của WTO vào tuần trước khi tuyên bố sẽ bãi nhiệm vào cuối tháng 8 này, sớm hơn một năm so với dự kiến. Thời điểm này, dường như WTO đang lâm vào cảnh hỗn loạn như “rắn mất đầu”.
Tổng Giám đốc WTO Roberto Azevedo đã bất ngờ từ chức sau tháng 8 này.
“Sứ mệnh lịch sử” của WTO đã suy giảm đáng kể?
Năm 2020, WTO kỷ niệm 25 năm trưởng thành và phát triển. Dù vai trò và nhiệm vụ mỗi thời điểm một khác nhưng hầu như trong một phần tư thế kỷ đã qua, WTO đã giúp thay đổi quan hệ kinh tế quốc tế.
Các quy tắc ràng buộc cho thương mại hàng hóa và dịch vụ toàn cầu đã tạo điều kiện cho sự tăng trưởng mạnh mẽ trong hoạt động kinh doanh xuyên biên giới. Kể từ năm 1995, giá trị đồng đô la của thương mại thế giới đã tăng gần gấp bốn lần, trong khi khối lượng thương mại thế giới thực sự đã tăng gấp 2,7 lần. Điều này vượt xa mức tăng gấp hai lần GDP của thế giới trong giai đoạn đó.
Thuế quan trung bình đã giảm gần một nửa, từ 10,5% đến 6,4%. Đối với hàng chục nền kinh tế gia nhập WTO sau khi thành lập, việc gia nhập liên quan đến các cải cách sâu rộng và các cam kết mở cửa thị trường mà nghiên cứu cho thấy có liên quan đến việc thúc đẩy thu nhập quốc gia lâu dài.
Thời điểm này, khi Roberto Azevedo dưới áp lực của chính quyền Trump đã phải “ngậm ngùi” rời bỏ cuộc chơi và để lại một loạt những niềm tin dang dở. Việc đầu tiên cơ quan có trụ sở tại Geneva này cần là tìm người kế vị vào thời điểm Azevedo rời đi, hoặc ít nhất là vào cuối năm, khi tổ chức này được thiết lập để vượt qua một loạt các vấn đề trước hội nghị hai năm một lần vào năm 2021.
Mặc dù WTO do thành viên lãnh đạo, tuy nhiên, một nhà lãnh đạo mạnh mẽ, lôi cuốn được coi là cực kỳ quan trọng, đặc biệt khi nền kinh tế bị đại dịch COVID-19 tàn phá, các nền kinh tế đang phải đối mặt với suy thoái tồi tệ nhất trong gần một thế kỷ và căng thẳng Mỹ-Trung đang hồi sinh.
Áp lực cho WTO!
Hơn 100 rào cản thương mại đã được dựng lên kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát. Một số quốc gia đang đặt câu hỏi về sự phụ thuộc của họ vào các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc, trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Trụ sở WTO tại Geneva, Thụy Sỹ.
Gần đây, khi nước Mỹ đang rơi vào cuộc khủng hoảng tồi tệ do đại dịch COVID-19 gây ra, Donald Trump đã thường xuyên tìm những “vật tế thần” cho những cuộc đổ lỗi của mình thì WTO và Tổ chức Y tế Thế giới, WHO là những đối tượng chính của những cuộc chỉ trích. Trump cho rằng, các tổ chức này đang đối xử một cách “quá thuận lợi”, “quá ưu ái” đối với Trung Quốc.
WHO đã bác bỏ những lời chỉ trích “đi lại” quá gần với Bắc Kinh. Còn WTO đã không đưa ra những bình luận công khai.
Washington đã làm tê liệt khả năng của WTO trong việc can thiệp vào các cuộc chiến thương mại vào tháng 12 sau khi ngăn chặn các quy định của WTO về kháng cáo trong các tranh chấp thương mại quốc tế.
Người phát ngôn của WTO, Keith Rockwell thừa nhận vai trò của Tổng giám đốc là một trong những công việc khó khăn và đòi hỏi khắt khe, quan trọng là phải có một năng lực lãnh đạo xứng tầm với chức năng và nhiệm vụ mà tổ chức này đang cần.
Rõ ràng thời điểm này, WTO đang phải “lên gân” để đưa ra những lời tuyên bố trong công cuộc tìm kiếm người thay thế. Theo Keith Rockwell, hiện tại họ đang có một số ứng cử viên xuất sắc trong vai trò Tổng Giám đốc tới đây.
Ai là ứng cử viên tiềm năng?
Theo các nhà phân tích đánh giá, với ba trong số sáu tổng giám đốc trước đây từ châu Âu và những người khác từ Thái Lan, Brazil và New Zealand, đang có đôi chút áp lực phải chọn một nhà lãnh đạo từ châu Phi.
Hamid Mamdouh, Ai Cập, Luật sư tại King & Spalding và cựu quan chức của chính WTO là ứng cử viên số 1.
Bill Reinsch, một cựu quan chức của Bộ Thương mại Hoa Kỳ hiện nay thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết, có bốn ứng cử viên có thể đến từ Châu Phi: cái tên đầu tiên là Hamid Mamdouh, luật sư Ai Cập tại King & Spalding LLP và cựu quan chức của chính WTO; thứ hai là Yonov Frederick Agah của Nigeria, một phó tổng giám đốc WTO; thứ ba là Eloi Laourou, đại sứ của Benin tại Liên Hợp Quốc và cuối cùng là Amina Mohamed, cựu đại sứ Kenya tại WTO và hiện là bộ trưởng thể thao của nước này.
Yonov Frederick Agah của Nigeria, phó tổng giám đốc WTO là ứng cử viên số 2.
Eloi Laourou, đại sứ của Benin tại Liên Hợp Quốc là ứng cử viên số 3.
Amina Mohamed, cựu đại sứ Kenya tại WTO là ứng cử viên cuối cùng.
Agah, Laourou và Mohamed đã không trả lời ngay lập tức các yêu cầu bình luận. Mamdouh đã xác nhận việc ứng cử và ông nói rằng, việc đó đã được chính phủ Ai Cập ủng hộ.
Có một vấn đề trong khâu chọn lựa cuối cùng như mọi khi, đó chính là sự đoàn kết và được sự ủng hộ từ các bên liên quan. Các lựa chọn trước đây cho vai trò “ông chủ WTO” được một số cựu quan chức mô tả như là một cuộc thi “sắc đẹp”. Sự kiện này sẽ được tổ chức rầm rộ và công khai bằng các chuyến thăm và làm việc của các ứng cử viên tiềm năng đến các thành viên trong WTO.
Tuy nhiên, thời điểm này, khi mà COVID-19 làm cho các cuộc họp trực tiếp như vậy trở nên khó khăn và các cuộc họp ảo đã không phản ánh được hết những điểm mạnh yếu của các ứng cử viên và rất có thể WTO sẽ chuyển sang bỏ phiếu bằng văn bản.
Mỹ - Trung, "Ban giám khảo" khó tính?
Khi quan hệ Mỹ - Trung trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết thì nhiều chuyên gia cho rằng, rất có thể sẽ có một cuộc “va chạm” rất lớn nếu Washington và Bắc Kinh đề xuất các ứng cử viên khác nhau hoặc đòi hỏi một vai trò nổi bật trong cuộc tuyển chọn.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ sẽ trì hoãn với các bộ phận liên quan, vì nhiệm vụ cụ thể là tìm kiếm một Tổng giám đốc mới, sẵn sàng duy trì liên lạc chặt chẽ và phối hợp để đảm bảo việc bàn giao suôn sẻ.
Bên cạnh đó, Robert Lighthizer, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ nói rằng họ cũng mong muốn tham gia vào quá trình lựa chọn.
Tuy nhiên, cuộc chơi không chỉ có hai kẻ mạnh, “miếng bánh” không chỉ nằm giữa Washington và Bắc Kinh. Châu Âu, Nhật Bản, Nga và một số nước khác đang tìm kiếm cho mình một vai trò trong cuộc lựa chọn ứng cử viên.
Có thể nói, đây là một thời điểm chưa từng có trong lịch sử 25 năm qua và WTO sẽ cần một sự chuyển mình thực sự nếu muốn đóng bất kỳ vai trò quan trọng nào trong việc xây dựng lại nền kinh tế toàn cầu.
Theo các chuyên gia phân tích, những gì WTO đang cần là một nhà cải cách thực sự, một người “chèo lái” con thuyền WTO vượt qua sóng gió như những gì mà cựu Tổng Giám đốc Roberto Azevedo đã kỳ vọng về tổ chức này.
“Nếu 25 năm qua đã dạy chúng ta bất cứ điều gì về WTO, thì đó là tổ chức này kiên cường và tháo vát. Chúng tôi đã phục vụ các thành viên của chúng tôi một cách tốt nhất trong 1/4 thế kỷ qua và chúng tôi sẽ tiếp tục làm như vậy trong tương lai”, Roberto Azevedo nói.
Có thể bạn quan tâm
QUỐC TẾ TUẦN QUA: Quad Plus, WTO và trật tự thương mại mới?
06:47, 17/05/2020
Đằng sau việc Tổng Giám đốc WTO từ chức
16:27, 15/05/2020
"Yếu tố Trung Quốc" là cớ để Mỹ dọa cắt tài trợ cho WHO?
17:05, 20/05/2020