Những điều ít biết về nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô Gorbachev

CẨM ANH• 31/08/2022 13:25

Nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô Mikhail Gorbachev đã qua đời vì trọng bệnh ở tuổi 91 tại Moscow.

>>Bế tắc đàm phán, chiến sự Nga- Ukraine sẽ ác liệt hơn

Ông Mikhail Gorbachev dự họp báo ở Pháp hồi năm 2011. Ảnh: AFP.

Ông Mikhail Gorbachev tại Pháp hồi năm 2011. Nguồn: AFP.

Truyền thông quốc tế trích dẫn thông báo của Bệnh viện Lâm sàng Trung ương Nga cho biết: "Ông Mikhail Gorbachev đã qua đời sau thời gian dài ốm nặng".

Ông Gorbachev sinh ra trong một gia đình làm nông nghiệp tại vùng Stavropol, miền Nam nước Nga, vào ngày 2/3/1931. Sau khi theo học chuyên ngành luật tại Đại học Quốc gia Moskow, ông trở về quê nhà Stavropol và bắt đầu quá trình thăng tiến chính trị tương đối nhanh.

Năm 1978, ông Gorbachev trở lại Moscow, và năm tiếp theo ông được chọn làm ứng cử viên của Bộ Chính trị. Ông Gorbachev trở nên có ảnh hưởng hơn vào năm 1982 và cho đến năm 1985, ông trở thành lãnh đạo trẻ nhất của Liên Xô sau khi cựu lãnh đạo Konstantin Chernenko qua đời.

Trong khoảng thời gian nắm giữ vị trí lãnh đạo Liên Xô từ năm 1985 đến 1991, ông Gorbachev là người đã tiến hành một số cải tổ kinh tế, chính trị lớn ở Liên Xô. Khi bắt đầu chương trình cải tổ vào năm 1985, ông Gorbachev cho biết mục đích duy nhất của ông là hồi sinh nền kinh tế Liên Xô và cải cách hệ thống chính trị, với hai khẩu hiệu nổi bật trong thời kỳ này là "glasnost" (cởi mở) và "perestroika" (đổi mới).

Đặc biệt, tại hội nghị thượng đỉnh ở Reykjavik, Iceland vào năm 1986, trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ khi đó là Ronald Reagan, ông Gorbachev đã đưa ra một đề xuất tuyệt vời: loại bỏ tất cả các tên lửa tầm xa do Mỹ và Liên Xô nắm giữ. Đồng thời, ông Gorbachev cũng là người có vai trò quan trọng trong việc hạ nhiệt căng thẳng với phương Tây để kết thúc Chiến tranh Lạnh.

>>Chiến sự Nga- Ukraine: Tái định hình phe nhóm

Cựu lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev (bên trái) và cựu Tổng thống Mỹ Ronald Reagan

Điều này đã dẫn tới cuộc đàm phán một thỏa thuận mang tính bước ngoặt vào năm 1987 giúp loại bỏ tên lửa hạt nhân tầm trung, giảm đáng kể kho vũ khí hạt nhân của cả Mỹ và Liên Xô. Hiệp ước này được đánh giá là một trụ cột trong vấn đề kiểm soát vũ khí trong ba thập kỷ cho đến năm 2019 khi Mỹ chính thức rút khỏi Hiệp định.

Một điểm nhấn khác trong nhiệm kỳ của ông Gorbachev là việc Liên Xô rút quân khỏi Afghanistan. Tháng 12/1979, Lực lượng vũ trang của Liên Xô tiến vào Afghanistan để hỗ trợ chính phủ cộng sản thân Liên Xô trong các cuộc chiến với phiến quân Hồi giáo.

Tuy vậy, Liên Xô ngay lập tức nhận ra mình đã bị sa lầy trong một cuộc xung đột leo thang nhanh chóng và đẫm máu. Điều này đã dẫn đến việc vào năm 1988, ông Gorbachev đã quyết định rằng sự cạn kiệt nguồn nhân lực và tài chính do vấn đề Afghanistan là không thể chấp nhận được nữa và thông báo rằng quân đội Liên Xô sẽ sớm rút quân. Việc rút lui hoàn toàn cuối cùng của các lực lượng chiến đấu Liên Xô từ Afghanistan bắt đầu vào ngày 15/5/1988 và kết thúc vào ngày 15/2/1989 dưới sự lãnh đạo của Đại tá Boris Gromov.

Là Tổng thống đầu tiên và cũng là duy nhất của Liên Xô, ông Gorbachev đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990. Sau khi từ chức Tổng thống Liên Xô, ông đã tham gia vào các hoạt động xã hội và văn học. Bản thân ông cũng liên tục lên tiếng về vấn đề giải trừ hạt nhân, môi trường, nghèo đói. Cựu lãnh đạo Liên Xô cũng đã cùng gia đình thành lập Quỹ Raisa Gorbachev để chống lại bệnh ung thư cho trẻ em.

Giới quan sát chính trị quốc tế nhận định, ông Gorbachev là một nhà lãnh đạo được đánh giá cao trên trường quốc tế, trong đó ông là người đoạt giải Nobel Hòa bình và đã giúp chấm dứt Chiến tranh Lạnh.

Sau khi có thông tin ông Gorbachev qua đời, các nhà lãnh đạo thế giới đã gửi lời chia buồn và ca ngợi vai trò lãnh đạo cuối cùng ông. Người phát ngôn Điện Kremlin hôm nay cho biết Tổng thống Vladimir Putin bày tỏ lời chia buồn sâu sắc và Tổng thống Nga sẽ gửi điện chia buồn tới gia đình và bạn bè của lãnh đạo quá cố trong sáng nay.