Gặp bất ổn, kinh tế Trung Quốc còn động lực nào để tăng trưởng trở lại?

CẨM ANH• 23/11/2023 14:01

Sự tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc rất quan trọng, không chỉ đối với chính Trung Quốc mà còn đối với phần còn lại của thế giới.

>> Tâm lý "e ngại" Trung Quốc lan rộng khắp châu Âu

Kinh tế Trung Quốc vẫn còn nhiều dư địa để phát triển trong những năm tới

Trung Quốc hiện là đối tác thương mại chính của hơn 140 quốc gia và khu vực. Kinh tế Trung Quốc dự kiến sẽ đóng góp khoảng 35% vào tăng trưởng toàn cầu trong năm nay.

Trong khi Trung Quốc được kỳ vọng sẽ đạt được mục tiêu tăng trưởng 5% vào năm 2023, những thách thức về kinh tế, địa chính trị và nhân khẩu học đã đặt ra câu hỏi liệu mức độ tăng trưởng có thể được duy trì hay không. Sự suy thoái của lĩnh vực bất động sản là lực cản lớn nhất đối với nền kinh tế Trung Quốc kể từ năm 2022 và con đường phục hồi sau lệnh phong tỏa do đại dịch vẫn đang rất gập ghềnh.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy tác động từ lĩnh vực bất động sản có thể giảm dần do đóng góp của ngành này vào GDP đã thu hẹp từ khoảng 4% vào năm 2022 xuống dưới 2%. Theo lời của Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen, bất chấp nhiều thách thức, Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu tăng trưởng vì nước này có “khá nhiều dư địa chính sách” để giúp đạt được mục tiêu đó.

Không giống như nhiều quốc gia khác, Trung Quốc không gặp phải tình trạng lạm phát đáng kể. Chỉ số giá tiêu dùng tháng 10 giảm 0,2% so với cùng kỳ năm trước. Lãi suất cho vay hiện nay dao động quanh mức 4-4,5%.

Tỷ lệ tiền gửi trung bình mà các ngân hàng Trung Quốc phải gửi tại ngân hàng trung ương là khoảng 7,5%, so với mức 0-1% ở các nền kinh tế phát triển. Vì vậy, Trung Quốc có nhiều dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ của mình.

Trung Quốc cũng ở vị thế tài chính thuận lợi hơn. Quốc gia này có giá trị tài sản ròng dương trong khi các nước khác, chẳng hạn như Mỹ và Nhật Bản, đang chìm trong nợ nần. Tỷ lệ nợ trên GDP của chính phủ Trung Quốc là khoảng 110%, trong khi tỷ lệ của chính phủ Nhật Bản và Mỹ lần lượt là khoảng 260% và 120%.

Các chuyên gia nhận định, Trung Quốc có nhiều dư địa để mở rộng chính sách tài khóa. Vậy nếu lĩnh vực bất động sản không còn thúc đẩy tăng trưởng nữa thì điều gì sẽ xảy ra? Theo KKR, một công ty cổ phần tư nhân, nền kinh tế xanh và nền kinh tế kỹ thuật số đã đóng góp 4,7% vào tốc độ tăng trưởng GDP năm 2022 của Trung Quốc. Điều này đã bù đắp phần nào cho sự sụt giảm 3,7% do lĩnh vực bất động sản mang lại.

Trung Quốc cũng đang dẫn đầu thế giới trong các lĩnh vực năng lượng xanh, số hóa, robot công nghiệp, trí tuệ nhân tạo, v.v. Trong các ngành công nghiệp như thiết bị năng lượng mặt trời và năng lượng gió, máy bay không người lái dân sự, điện thoại di động, tàu cao tốc, rào chắn lithium và robot, thị phần toàn cầu của Trung Quốc vượt quá 50%. Trung Quốc cũng đã trở thành nước xuất khẩu xe điện lớn nhất thế giới.

Ông Weijian Shan, Chủ tịch PAG, một công ty cổ phần tư nhân tập trung vào châu Á nhận định, ngay cả khi căng thẳng với Mỹ đang kéo dài cũng không làm giảm mức tăng trưởng của quốc gia này. Thương mại Mỹ-Trung đạt mức cao nhất mọi thời đại khoảng 700 tỉ USD vào năm ngoái. Xuất khẩu gián tiếp từ Trung Quốc sang Mỹ thông qua nước thứ ba cũng tăng mạnh. Ví dụ, ở Đông Nam Á và Ấn Độ, xuất khẩu sản phẩm cuối cùng sang Mỹ đã tăng cùng với việc nhập khẩu các sản phẩm trung gian từ Trung Quốc.

>> Trung Quốc đã trở thành “ngân hàng” khổng lồ như thế nào?

Nền kinh tế kỹ thuật số đang đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc

Mặc dù các biện pháp hạn chế sản xuất chất bán dẫn sẽ làm cản trở năng lực công nghệ của Trung Quốc trong ngắn hạn, nhưng về lâu dài điều này sẽ không ngăn cản được quốc gia này đạt được những tiến bộ công nghệ. Trung Quốc hiện có nền tảng công nghệ và sản xuất vững mạnh, nguồn nhân tài lớn, vốn rủi ro dồi dào và thị trường rộng lớn, tất cả các điều kiện cần thiết để bắt kịp và dẫn đầu trong bất kỳ lĩnh vực công nghệ nào.

"Về cơ bản, tăng trưởng dài hạn của Trung Quốc sẽ bị cản trở bởi những trở ngại về nhân khẩu học khi dân số già đi. Mặc dù quy mô dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đạt đỉnh vào năm 2012 nhưng GDP của nước này đã tăng hơn gấp đôi sau 10 năm kể từ đó", ông Shan nói thêm.

Chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển cũng như năng suất tăng lên khiến nước này khác biệt với các nền kinh tế đang phát triển khác đang sa lầy vào “bẫy thu nhập trung bình”. Lực lượng lao động của Trung Quốc hiện chưa được sử dụng đúng mức và sẽ không xảy ra tình trạng thiếu lao động trong tương lai gần khi đất nước tiếp tục tự động hóa và đô thị hóa.

Mặc dù vậy, sẽ phải mất vài năm chính sách ổn định và hỗ trợ để khu vực tư nhân lấy lại hoàn toàn niềm tin. Nhưng các nền tảng kinh tế cơ bản của Trung Quốc rất vững chắc, chính phủ nước này có không gian chính sách đáng kể và sự phát triển công nghiệp của nước này đã giúp nước này có vị thế tốt cho tương lai.