Chiêu “thổi giá” của một startup Trung Quốc

Theo nhipsongkinhdoanh• 24/09/2022 02:04

Trong suốt 8 năm, startup giao hàng Trung Quốc đã thực hiện những cú lừa ngoạn mục khiến các nhà đầu tư choáng váng.

>>Startup fintech SuperAtom gọi vốn 22 triệu USD trong vòng Series C

Thương vụ IPO của Missfresh. Ảnh: MissFresh.

Theo Financial Times, Missfresh là một công ty tiên phong trong lĩnh vực giao hàng tạp hóa tại Trung Quốc. Họ đã huy động được 1,8 tỷ USD từ các nhà đầu tư bao gồm các quỹ tập trung vào công nghệ do Tiger Global và Goldman Sachs điều hành.

Vào năm ngoái, Missfresh đã được định giá 3 tỷ USD sau thương vụ IPO thành công trên sàn Nasdaq.

Tuy nhiên, trái ngược lại với mức định giá cao ngất ngưởng, mô hình kinh doanh của Missfresh gặp phải nhiều vấn đề và lợi nhuận đạt được không cao. Điều này đã khiến giám đốc điều hành của công ty phải liên tục tìm cách huy động vốn, bao gồm cả các thương vụ được thực hiện trước khi IPO. Đây chính là tâm điểm trong các vụ kiện từ phía nhà đầu tư.

Vén màn thủ thuật “đánh bóng”

Trường hợp của Missfresh là một hồi chuông cảnh tỉnh về việc các nhà đầu tư quá tin tưởng vào sự thổi phồng của các công ty khởi nghiệp với hy vọng thu được lợi nhuận nhanh chóng.

Vào năm ngoái, Missfresh đã thu về 365 triệu USD tiền đầu tư từ chính quyền địa phương thành phố Thanh Đảo và một quỹ của Carl Chang, một tỷ phú bất động sản ở Nam California và là Chủ tịch chi nhánh của Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco.

Khi kỷ nguyên “tiền rẻ” kết thúc, Missfresh thừa nhận đã phóng đại doanh thu và cạn kiệt tiền mặt sau khi nhận được "cứu cánh cuối cùng" là 30 triệu USD từ một tập đoàn khai thác than. Thỏa thuận này đã diễn ra vào tháng 7 và cái giá mà Missfresh phải trả là trao 1/3 công ty vào tay đối tác này.

Hầu hết lực lượng lao động của Missfresh hiện đã bị sa thải, nhiều người vẫn còn bị nợ lương 2 tháng. Các chủ nợ đã kéo đến các văn phòng của công ty trên khắp đất nước. Hàng loạt tài xế giao hàng đã bắt đầu chuyển sang làm việc cho các công ty đối thủ.

“Giờ tôi đang lái xe cho Meituan và Ele.me”, một nhân viên hàng từng làm cho Missfresh chia sẻ. "Họ nợ mọi người rất nhiều tiền".

Theo người phát ngôn của Missfresh, biết công ty đang thực hiện kế hoạch tái cơ cấu nợ cho hoạt động kinh doanh giao hàng tạp hóa của mình.

Ông Xu Zheng, Giám đốc của Missfresh, trong buổi lễ IPO của công ty. Ảnh: MissFresh.

Chỉ hơn một năm trước, khi tương lai của công ty vẫn còn tươi sáng, ông Xu Zheng, Giám đốc Missfresh, vẫn đang cần mẫn tìm kiếm nguồn tài trợ để "đánh bóng" công ty trước khi IPO tại New York vào mùa hè. Vào cuối tháng 12/2020, Missfresh sở hữu 132 triệu USD tiền mặt nhưng lại tiêu hết khoảng 90 triệu USD mỗi quý.

“Missfresh không còn chút hy vọng nào”, một nhà đầu tư ở Bắc Kinh nhận định.

Trong 8 năm gây quỹ, ông Xu đã bị hầu hết các quỹ đầu tư công nghệ của Trung Quốc hắt hủi. Vì vậy, trong thời gian chuẩn bị cho IPO, nhóm của Missfresh đã chuyển mục tiêu "săn" nhà đầu tư sang chính quyền địa phương Thanh Đảo và ông Chang ở Quận Cam.

Công ty Kairos Investment Management của Chang đã quảng cáo thương vụ này có tầm nhìn rất xa. “Mối quan hệ chiến lược” với Missfresh sẽ giúp các nhà đầu tư nhận được khoản “chiết khấu hấp dẫn” cho “một trong những đợt IPO của công ty Trung Quốc được mong đợi nhất năm 2021”.

“Cổ phiếu của chúng tôi ở mức 5,27 USD/cổ phiếu và công ty đang được định giá 3,5 tỷ USD”, ông Chang trò chuyện với một nhà đầu tư vào ngày 31/5/2021. “JP Morgan đã gọi cho chúng tôi vào tuần trước và họ định giá công ty khoảng 12 tỷ USD”, ông nói thêm.

“Chúng tôi đang lỗ nhẹ nhưng dòng tiền vẫn tích cực. Chúng tôi luôn đặt trọng tâm lớn nhất vào tăng trưởng chất lượng cao”
Ông Xu Zheng, Giám đốc Công ty Missfresh

Trong cuộc gọi, một thành viên cấp cao của ngân hàng JPMorgan đã giải thích cách họ định giá Missfresh lên tới 12 tỷ USD. Người này cho biết, mảng giao hàng của công ty trên xứng đáng có bội số định giá tương tự như Amazon, hoạt động kinh doanh của họ phải sánh ngang với Alibaba và Shopify.

Ông Xu đã tuyên bố thị trường mục tiêu của Missfresh trị giá 2,8 nghìn tỷ nhân dân tệ (405 tỷ USD). “Chúng tôi đang lỗ nhẹ nhưng dòng tiền vẫn tích cực. Chúng tôi luôn đặt trọng tâm lớn nhất vào tăng trưởng chất lượng cao”, Giám đốc của Missfresh khẳng định.

Hồi kết của các nhà đầu tư

Chưa đầy một tháng sau tuyên bố “lỗ nhẹ” của ông Xu, vào ngày 25/6, Missfresh IPO trên sàn Nasdaq nhưng với mức định giá chỉ 3 tỷ USD, có nghĩa là quỹ của Chang đã lỗ trước khi giao dịch bắt đầu.

Cổ phiếu của Missfresh đã sụt giảm 26% trong ngày giao dịch đầu tiên. Vào đầu tháng 11, quỹ của Chang đã chứng kiến giá trị khoản đầu tư giảm 75% và ông đã gửi email cho các nhà đầu tư của mình với một kế hoạch mới để “khắc phục sự bất công mà chúng tôi và các nhà đầu tư đang phải chịu đựng”.

Tương lai của Missfresh đang rất mịt mù. Ảnh: Bloomberg.

Công ty Kairos đã ký một thỏa thuận thỏa thuận với Giám đốc Xu. Cụ thể, quỹ sẽ có quyền bán lại cổ phiếu của mình trong khoảng thời gian 2 năm với mức lãi 20%. Các giao dịch này là một phần trong vụ kiện của quỹ đầu tư Solaia Capital. Quỹ đầu tư có trụ sở tại Connecticut, Mỹ đã cáo buộc Chang lừa dối công ty đầu tư 500.000 USD.

Vào cuối tháng 6, Missfresh nợ các nhà đầu tư 2 tỷ nhân dân tệ (gần 290 triệu USD) trong khi công ty chỉ còn 200 triệu nhân dân tệ (gần 290 nghìn USD) tiền mặt.

Theo nguồn tin nội bộ của Missfresh, hầu hết tiền của công ty đã bị tòa án Trung Quốc đóng băng do hàng loạt các hóa đơn chưa được thanh toán.Công ty đã đã phải đóng cửa hoạt động kinh doanh giao hàng tạp hóa vào cuối tháng trước.

Trước động thái ngừng kinh doanh của Missfresh, phía Ngân hàng JPMorgan đã từ chối đưa ra bình luận. Còn thành phố Thanh Đảo đã bị lỗ khoản đầu tư lên tới 290 triệu USD.

Khoản đầu tư này cũng khiến Thanh Đảo phải chịu một phần trách nhiệm về những thất bại của Missfresh trước những nhà đầu tư không được thanh toán như Zhang Le. Hiện công ty vẫn đang nợ cô khoản tiền 1,8 triệu nhân dân tệ (260 nghìn USD). “Họ là một cổ đông nên họ phải chịu một số trách nhiệm”, nhà đầu tư Zhang Le cho biết.