Biến thể SARS-CoV-2: Loài người ứng phó cách nào?

NGUYỄN CHUẨN• 29/01/2021 05:00

Một nhóm các đột biến virus dường như đang đẩy nhanh sự lây lan của COVID-19 và các nhà khoa học đang chạy đua để tìm hiểu.

Mô hình hóa cơ chế lây lan

Các nhà khoa học đang phân vân một câu hỏi quan trọng: Chính xác thì các biến thể coronavirus mới có khả năng lây lan cao hơn bao nhiêu?

Các biến thể SARS-CoV-2 có khả năng lây nhiêm cao hơn trong cộng đồng.

Một nghiên cứu gần đây cho thấy, sự di chuyển của biến thể B.1.1.7 trong dân số ngày càng tăng, nó có khả năng lây truyền cao hơn 56% so với các dạng trước đây của virus nhưng đây là một con số “chưa thể coi là chính xác”!

Ellie Murray, phó giáo sư dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng thuộc Đại học Boston ở Massachusetts cho rằng, nếu không có tầm soát định kỳ, nhiều trường hợp nhiễm SARS-CoV-2 vẫn bị bỏ sót. Điều này làm cho rất khó để vẽ ra một bức tranh chính xác về những gì đang xảy ra. Sự phức tạp trong các hoạt động của con người cũng là một thách thức.

Khi dòng P.1 chạy qua Manaus, Brazil, nơi đây đã có hơn 70% dân số địa phương đã bị nhiễm các phiên bản trước đó của virus. Về mặt lý thuyết, mức độ này đủ cao để đạt được miễn dịch cộng đồng. Nhưng sau đó các trường hợp tăng lên, làm dấy lên lo ngại rằng biến thể có thể vượt qua khả năng phòng vệ miễn dịch của những người đã bị nhiễm bệnh trước đó.

Một nghiên cứu tương tự cũng được đưa ra liên quan đến biến thể ban đầu được tìm thấy ở Nam Phi, có chung một số đột biến với P.1. Một nỗ lực mô hình hóa cho thấy rằng sự lây lan của 501Y.V2 có mức độ gia tăng khoảng 50%.

Penny Moore, một nhà virus học tại Viện Quốc gia về Các bệnh nhiễm và Đại học Witwatersrand ở Nam Phi, đã sử dụng "pseudovirus" – giả virus lây nhiễm vào các tế bào bằng cách sử dụng các protein tương tự như SARS-CoV-2, nhưng không có khả năng sao chép, để nghiên cứu khả năng virus né tránh hệ thống miễn dịch của con người.

Kết quả cho thấy rằng các đột biến trong 501Y.V2 có thể làm giảm hiệu quả của các kháng thể trong máu của những người đã bị nhiễm virus trước đó. Nhưng liệu điều đó có thể dẫn đến nhiều lần tái nhiễm, hoặc nếu nó có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc-xin, sẽ cần phải nghiên cứu thêm.

Penny Moore cho biết: “Điều chúng ta chưa biết là lượng kháng thể cơ thể cần là bao nhiêu để có thể bảo vệ mọi người khỏi bị lây nhiễm. Những gì chúng tôi cần là các thử nghiệm lâm sàng trên người để thực sự trả lời liệu điều này có làm giảm hiệu quả của vắc-xin hay không".

Cách ứng phó với làn sóng biến thể virus

Sự gia tăng của các biến thể nhấn mạnh sự cần thiết phải có các biện pháp phòng ngừa lớn hơn đối với virus, đặc biệt khi việc triển khai vắc xin vẫn còn chậm chạp.

Đeo khẩu trang và giãn cách xã hội vẫn là những biện pháp cần thiết để tránh lây nhiễm COVID-19.

Làm xét nghiệm, khẩu trang và giãn cách xã hội đều sẽ giúp ngăn chặn sự lây lan của virus. Và khi mọi người ngày càng mệt mỏi với sự cô lập, các biện pháp này càng cần được sử dụng một cách linh hoạt hơn nữa.

Các chuyên gia cho rằng, trong những không gian kín, ví dụ những túp lều nhỏ hiện nay thường được sử dụng để ăn uống ngoài trời, virus có cơ hội phát triển trong không khí nhiều hơn và lây nhiễm mạnh hơn. Một nghiên cứu cho thấy nguy cơ lây truyền virus trong nhà lớn hơn 20 lần so với ngoài trời.

Nhiều nhà nghiên cứu cũng đang đẩy mạnh sản xuất các loại khẩu trang tốt hơn. Mặc dù chúng không phải là thuốc chữa bách bệnh nhưng vẫn nên được kết hợp với các biện pháp khác để giúp ngăn chặn sự lây lan của virus khi mọi người phải đi vào các khu vực có nguy cơ cao.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng sự hỗ trợ của các chính phủ là chìa khóa trong nỗ lực ngăn chặn sự lây truyền.

Mọi người cần các nguồn lực để cách ly một cách an toàn, những nơi cần cách ly và hỗ trợ tài chính để nghỉ làm ở nhà nếu bị nhiễm bệnh. Và việc đẩy nhanh tốc độ tiêm chủng là cực kỳ quan trọng, vì điều đó sẽ ngăn chặn cơ hội nhân rộng và phát triển của virus. Việc tiêm chủng càng nhanh thì càng ít có khả năng xuất hiện nhiều biến thể.

“Điều này không phải là mãi mãi, có thể chỉ trong vòng sáu tháng tới. Nhưng hiện tại, đây không phải là lúc để thư giãn. Mọi người sẽ cần phải làm việc cùng nhau để cảnh giác và làm chậm sự lây lan của virus”, Penny Moore cho biết.