Bắt đầu từ ngày 1/9, Luật An toàn giao thông hàng hải sẽ chính thức có hiệu lực. Theo đó, Trung Quốc đặt ra một loạt yêu cầu kiểm soát các tàu bè nước ngoài đi vào “vùng lãnh hải” của nước này.

Theo Luật An toàn giao thông hàng hải, có hai nội dung cơ bản tương đối mập mờ và chúng ta cần phải hiểu rõ bản chất, đó là:  Quyền “đi qua vô hại” trong vùng lãnh hải và cái gọi là “vùng lãnh hải”.

Tàu khu trục tên lửa hành trình USS Kidd và tàu tuần duyên Munro của Mỹ di chuyển qua eo biển Đài Loan hôm 27-8. Ảnh: REUTERS

Thứ nhất: Về quyền “đi lại vô hại” trong vùng lãnh hải

Đài Truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) đã trích dẫn quy định cho  5 loại tàu khi đi vào “vùng lãnh hải” của Trung Quốc phải khai báo gồm: (i) tàu ngầm; (ii) tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân; (iii) tàu chở vật liệu phóng xạ; (iv) tàu chở chất độc hại như dầu hỏa, hóa chất hoặc khí hóa lỏng và (v) các tàu khác “có thể gây nguy hiểm cho an toàn giao thông hàng hải Trung Quốc” phải khai báo chi tiết mọi thông tin liên quan đến các con tàu đó như về danh tính, số IMO, vị trí tàu, địa điểm và ngày giờ khởi hành, địa điểm sắp đến tiếp theo và ngày giờ dự kiến đến, số điện thoại vệ tinh, tên hàng hóa nguy hiểm và số lượng cụ thể.

Để ra quy định này, Trung Quốc đã giải thích và vận dụng Điều 20 của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UCNLOS) 1982: Tàu ngầm và các phương tiện đi ngầm khác và Điều 23 của UNCLOS 1982: Tàu thuyền nước ngoài có động cơ chạy bằng năng lượng hạt nhân và tàu thuyền chuyên chở các chất phóng xạ hay các chất vốn nguy hiểm hoặc độc hại.

Tuy nhiên, UNCLOS 1982 không bắt buộc phải khai báo, xin phép hay phải chịu sự kiểm soát, khám xét của các lực lượng chức năng của quốc gia ven biển, nếu các loại tàu thuyền này hoàn toàn tuân thủ và thực hiện “quyền đi qua vô hại” trong lãnh hải của quốc gia ven biển.

Một điểm đáng chú ý khác là trong số các loại tàu phải khai báo có “các tàu bị xác định có thể gây nguy hiểm cho an toàn giao thông hàng hải”. Đây là một quy định rất mơ hồ, cho phép Trung Quốc diễn giải trong mọi trường hợp.  nhắm tới các tàu quân sự nước ngoài, cụ thể là tàu chiến của Mỹ.

Tàu Hải quân Hoàng gia Malaysia bắn tên lửa trong cuộc tập trận ở biển Đông vào ngày 12-8. Ảnh: Bernama

Thứ hai: Về cái gọi là “vùng lãnh hải” của Trung Quốc

Cũng như các quốc gia ven biển khác trên thế giới, Trung Quốc đã ra tuyên bố và có các văn bản quy phạm pháp luật xác định phạm vi lãnh hải của mình có chiều rộng 12 hải lý (Tuyên bố về Lãnh hải 1958, Quy định về Lãnh hải và vùng tiếp giáp năm 1992, về Đường cơ sở 1996 và về vùng Đặc quyền kinh tế và thềm lục địa 1998).

Tuy nhiên vấn đề ở đây là Trung Quốc đã cố tình giải thích và áp dụng sai UNCLOS 1982 trong việc xác lập hệ thống đường cơ sở tại các quần đảo nằm giữa Biển Đông. 

Liên quan đến vấn đề này, một chuyên gia về Biển Đông đã nhận định: “Trung Quốc tiếp tục nhập nhằng câu chữ khi đưa ra yêu cầu “bất kỳ tàu nào được cho là đe dọa an toàn giao thông hàng hải Trung Quốc” phải khai báo thông tin khi tiến vào “vùng lãnh hải”. Yêu cầu này cho thấy Trung Quốc đang để ngỏ cả việc áp dụng quy định lên cả các tàu quân sự, bao gồm tàu chiến”.

Thực tế, động thái này có thể hạn chế di chuyển của cả tàu quân sự lẫn tàu thương mại trên Biển Đông. Hiện vẫn chưa rõ liệu Trung Quốc sẽ thực thi những quy định mới như thế nào và ở khu vực nào.

Nhưng sẽ đúng như tờ Global Times (Trung Quốc) khẳng định động thái này nhằm củng cố an ninh quốc gia của Trung Quốc thông qua việc triển khai các quy định nghiêm ngặt để tăng cường khả năng nhận diện hàng hải.

Dĩ nhiên, những quy định nêu trên chắc chắn sẽ khiến căng thẳng leo thang nếu Trung Quốc thực thi chúng ở Biển Đông và eo biển Đài Loan, nơi Mỹ và đồng minh thường xuyên tiến hành các chiến dịch đảm bảo tự do hàng hải nhằm thách thức tuyên bố chủ quyền hàng hải phi lý của Bắc Kinh.

Càng nguy hiểm hơn, nếu các tàu dân sự vì lo sợ mà chấp hành khai báo, vô hình trung điều này sẽ trở thành bằng chứng để Trung Quốc củng cố các yêu sách chủ quyền ngang ngược trong khu vực.

Có thể bạn quan tâm

• Sự quốc tế hóa trên thực tế của tranh chấp biển Đông

  05:00, 01/08/2021

• Vụ tàu cá Trung Quốc xả thải ra Biển Đông: Quân đội Philippines vào cuộc!

  11:00, 14/07/2021

• Xả thải ra Biển Đông: Trung Quốc đang thách thức thế giới?

  04:11, 14/07/2021

• Trung Quốc nên tuân thủ phán quyết Biển Đông!

  03:00, 13/07/2021

• Mỹ phản đối yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông

  11:00, 12/07/2021

• Điều tàu đến Biển Đông: Trung Quốc hãy dừng lại nếu muốn được tôn trọng!

  04:00, 12/07/2021

• Trung Quốc điều tàu đến Biển Đông: Việt Nam không nhân nhượng!

  05:41, 11/07/2021

• Việt Nam nói gì về tin tàu Trung Quốc khảo sát ở Biển Đông?

  18:30, 08/07/2021

• Canada thể hiện lập trường về Biển Đông ra sao?

  05:00, 22/06/2021

• Chuyên gia nói gì về việc Trung Quốc khai thác tài nguyên Biển Đông?

  06:20, 18/06/2021

• Giải quyết vấn đề Biển Đông theo luật pháp quốc tế

  19:04, 17/06/2021

• Việt Nam đề nghị sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông

  13:05, 16/06/2021

• Mỹ và đồng minh tăng cường kiềm chế Trung Quốc tại Biển Đông

  07:00, 13/06/2021

SÔNG HÀN