Chính phủ Taliban: Thần quyền hay thế quyền?

TRƯƠNG KHẮC TRÀ• 10/09/2021 05:52

Bức ảnh do phóng viên Anadolu Agency chụp ghi lại cảnh thủ lĩnh Taliban được hộ tống bởi ít nhất 3 tay súng đi xem một trận bóng đá!

Tương lai người dân Afghanistan vẫn bất định

Taliban đã công bố Chính phủ sau 3 tuần lấy được toàn bộ lãnh thổ Afghanistan. Bất chấp các cuộc biểu tình ở Kabul, giới lãnh đạo cấp cao lực lường này vẫn ra mắt các thành viên chủ chốt trong nội các bao gồm Bộ trưởng Quốc phòng, Nội vụ, Ngoại trưởng và Thủ tướng lâm thời.

Tân chính phủ không có nhân vật nào ngoài tổ chức, đây cũng là nước đi dễ hiểu khi Taliban chưa hoàn toàn bước ra ánh sáng và vẫn còn một bộ phận dân chúng cảm thấy chưa hoàn toàn tin tưởng.

Một lực lượng non trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm quản lý quốc gia, liệu có thể mang lại hòa bình thịnh trị cho mấy chục triệu dân? Điều đó còn phụ thuộc vào quan điểm của chính họ và thái độ của các cường quốc bên ngoài.

Một nguồn tin giới hạn cho biết, thủ lĩnh tối cao (bí mật) của Taliban đề nghị sử dụng luật Hồi giáo Sharia trong điều hành đất nước. Đây là bộ luật tôn giáo hà khắc, gây bất bình đẳng giới và hạn chế khả năng sáng tạo của con người.

Đặc biệt, tòa án Sharia được điều hành bởi thẩm phán do tầng lớp cai trị chỉ định, duy trì một số hình phạt phản tiến bộ như ném đá phạm nhân. Áp dụng Sharia gây ra tranh cãi kịch liệt vì kích động bạo lực, chống đối.

Gần đây, luật Sharia làm bùng nổ bạo lực giữa các cộng động người ở Nigeria, góp phần quan trọng làm sụp đổ chính phủ của Tổng thống Sudan Omar al-Bashir.

Rất nhiều những cuộc tranh luận đang diễn ra về việc liệu Sharia có thực sự tương thích với dân chủ, nhân quyền, tự do tư tưởng, quyền phụ nữ, quyền giới tính và tài chính ngân hàng.

Nhưng Taliban rất khó từ bỏ luật Sharia, Chính phủ mới thành lập sau 3 tuần giành được lãnh thổ chưa đủ thời gian để soạn thảo các bộ luật theo hướng hiện đại, dân chủ.

Hơn thế nữa, luật Sharia là một trong những khuôn khổ, đặc trưng của người Hồi giáo, là công cụ giúp Taliban giữ vững quyền lực, hạn chế tối đa người “ngoại đạo” tham gia vào công việc nội các.

Taliban đối diện với nhiều thách thức từ bên ngoài

Tiếp đến, việc Taliban có trở nên hợp pháp hay không, phát triển theo hướng nào còn tùy thuộc vào toan tính của Trung Quốc, Nga, Mỹ. Washington chắc chắn không công nhận Afghanistan dưới quyền Taliban là chính thể hợp pháp. Mới đây, một thượng nghị sĩ để ngỏ vẫn đề người Mỹ sẽ quay lại!

Thái độ của Nhà trắng rất quan trọng, nếu Taliban không được công nhận, họ sẽ phải hứng chịu sự trừng phạt, nghiêm cấm buôn bán, giao thương, tiếp xúc với bên ngoài. Điều này sẽ đẩy Taliban vào con đường cực đoan, bạo lực.

Với Bắc Kinh và Moscow những động thái mới nhất cho thấy họ nhiều khả năng công nhận Taliban vì mục đích bảo vệ lợi ích kinh tế ở Trung Đông và phần nào đó là cản đường Mỹ xoay về châu Á - Thái Bình Dương.

Như vậy, dù liên minh với bên nào Taliban như “tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa”, với thực lực yếu, có máu bạo lực, họ dễ trở thành con tốt trong bàn cờ của các cường quốc. Dựa vào Trung Quốc, Nga không khác nào “nhờ người khác giữ giúp sinh mạng, độc lập”.

Một vòng tròn lẩn quẩn như cũ lại xuất hiện. Đó là khi chính người dân Afghanistan không tự quyết định được tương lai của chính mình. Dựa vào luật Sharia tức là dựa vào đức tin thần quyền. Có nhiều điểm không tương thích với văn minh, dân chủ hiện đại.