Ngân hàng Nhà nước tăng lãi suất: Chính sách tiền tệ bình thường hóa hậu đại dịch

Chuyên gia Kinh tế Brian Lee Shun Rong & TS Chua Hak Bin*• 23/09/2022 14:42

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam bắt đầu chính sách tiền tệ bình thường hóa hậu đại dịch với tốc độ lãi suất tăng mạnh + 100 điểm cơ bản (bps), việc sửa đổi có hiệu lực từ 23/ 9.

>>>FED tăng lãi suất gây sức ép lên các nền kinh tế

Đây là mức tăng vượt qua dự báo của chúng tôi trước đó (Maybank dự báo Việt Nam sẽ tăng +25bps vào cuối 2022).

Ngân hàng Nhà nước có quyết định điều chỉnh loạt lãi suất điều hành đầu tiên kể từ 30/9/2020. Ảnh minh họa

Ngân hàng Nhà nước có quyết định điều chỉnh loạt lãi suất điều hành đầu tiên kể từ 30/9/2020 (ảnh minh họa)

Việt Nam là nước ASEAN-6 cuối cùng có chính sách nâng lãi suất. Trong đó, lãi suất tái cấp vốn và lãi suất chiết khấu sẽ được nâng lên lần lượt là 5% và 3,5% từ 4% và 2,5%.

Lãi suất cho vay qua đêm (đối với thanh toán điện tử liên ngân hàng và các khoản cho vay để trang trải vốn thiếu hụt trong thanh toán bù trừ) sẽ được nâng lên 6%, từ 5%. Chính sách lãi suất tiền gửi với các kỳ hạn dưới 6 tháng cũng được tăng thêm 0,3 - 1% tùy theo kỳ hạn.

Chỉ trong một lần thay đổi, lần tăng này đã bù lại hai trong số ba lần cắt giảm 50 điểm cơ bản được thực hiện đối với lãi suất tái cấp vốn và chiết khấu từ tháng 5 đến tháng 9 năm 2020 để hỗ trợ khi nhu cầu suy yếu do COVID-19. Tuy nhiên, lãi suất điều hành vẫn phù hợp, vì vẫn thấp hơn 100 điểm cơ bản so với mức trước đại dịch.

Tăng tỷ giá nhằm mục đích ổn định tiền tệ

Việc tăng lãi suất chủ yếu nhằm phản ứng với việc đồng tiền đang suy yếu do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) thắt chặt tiền tệ và nhà đầu tư nước ngoài bán cổ phiếu trong nước.

NHNN đã tăng lãi suất tái cấp thêm 100 điểm cơ bản từ 23/9/2022

NHNN đã tăng lãi suất tái cấp thêm 100 điểm cơ bản từ 23/9/2022 (nguồn: Maybank)

Có thể có một số mối quan tâm giữa các cơ quan có thẩm quyền cho rằng việc giảm giá tiếp tục sẽ làm trầm trọng thêm rủi ro lạm phát (thông qua việc tăng chi phí nhập khẩu), mặc dù lạm phát toàn phần trung bình hàng năm và lạm phát cơ bản vẫn ở mức an toàn lần lượt là + 2,5% và + 1,6%.

Mặc dù lạm phát có thể sẽ tăng lên những tháng sắp tới, khó có khả năng vượt mục tiêu + 4% trung bình cơ sở hàng năm (dự báo năm 2022 của chúng tôi là + 3,4%).

>>>Ngân hàng Nhà nước sẽ nghiên cứu việc tăng lãi suất điều hành

NHNN đã bán 13 tỷ USD dự trữ

Đồng Việt Nam (VND) đã mất khoảng -4% giá trị so với USD tính đến đầu năm (mặc dù vẫn là một trong những đồng tiền ổn định nhất của ASEAN), bất chấp sự can thiệp.

NHNN đã bán khoảng 13 tỷ đô la dự trữ ngoại hối từ đầu năm đến nay để hỗ trợ tiền tệ (~ 11% dự trữ tính ở mức cao điểm của quỹ vào cuối tháng 1), theo ước tính của tổ chức trong nước.

Ngay sau khi Fed tăng lãi suất lần thứ ba liên tiếp +75 bps, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp và yêu cầu NHNN xem xét tăng lãi suất điều hành, lãi suất huy động, giữ lãi suất vay để ổn định kinh tế.

Theo đó, động thái của NHNN với các quyết định tăng lãi suất là nhằm ổn định tiền tệ bằng cách nới rộng chênh lệch giữa tỷ giá trong nước và chính sách của Hoa Kỳ. Lãi suất tái cấp vốn bây giờ sẽ là + 1,75% điểm cao hơn giới hạn trên hiện tại của Lãi suất cấp vốn của Fed (3 - 3,25%), trong khi tỷ lệ chiết khấu sẽ cao hơn + 0,25% điểm (so với + cao hơn 0,75% điểm và -0,75% điểm thấp hơn tương ứng). Trong phạm vi áp lực bán ra đối với VND giảm bớt, việc tăng lãi suất cũng có thể giảm quy mô can thiệp ngoại hối cần thiết để ổn định VND, ngăn chặn suy giảm quỹ dự trữ.

VND mất giá khoảng -4%, (theo ước tính của chuyên gia trong nước là 2,8%), vẫn được đánh giá là đồng tiền ổn định nhất khu vực. Nguồn: Maybank

VND mất giá khoảng -4%, (theo ước tính của chuyên gia trong nước là 2,8%), vẫn được đánh giá là đồng tiền ổn định nhất khu vực (nguồn: Maybank)

Dự trữ ngoại hối vẫn ổn định ở mức khoảng 100 tỷ đô la (cao hơn 28% so với trước đại dịch, tức là cuối năm 2019), cho thấy NHNN vẫn đủ sức hỗ trợ tiền tệ mà không yêu cầu tăng thêm tỷ lệ chính sách.

Không có khả năng có tác động đáng kể đến phục hồi

Chúng tôi không cho rằng việc tăng lãi suất sẽ có tác động đáng kể đến sự phục hồi kinh tế, khi Thủ tướng yêu cầu các ngân hàng giữ ổn định lãi suất cho vay để hỗ trợ phục hồi.

Ngoài ra, ngoài giới hạn tăng trưởng tín dụng, là công cụ tiền tệ chính của NHNN trong quản lý lạm phát và tăng trưởng, cũng được xác định không đổi ở mức + 14% trong năm; NHNN đã nâng giới hạn tăng trưởng tín dụng cho một số ngân hàng (giấu tên) vào đầu tháng 9 để thúc đẩy cho vay đối với các ngân hàng “đáp ứng các yêu cầu nhất định về lãi suất và quản lý nợ xấu”, trong bối cảnh một số ngân hàng gần đạt giới hạn tăng trưởng tín dụng.

Chúng tôi kỳ vọng NHNN sẽ giữ vững chính sách tiền tệ hiện tại trong thời gian còn lại của năm 2022.

*Kinh tế gia Maybank Group (Malaysia)