Không thể loại trừ hoàn toàn khả năng tăng lãi suất của NHNN

Brian Lee Shun Rong & Chua Hak Bin, Kinh tế gia Maybank IBG• 07/11/2023 05:05

Chúng ta không thể loại trừ hoàn toàn khả năng NHNN tăng lãi suất chính sách một lần nữa nếu tiền đồng yếu đi đáng kể so với đồng USD.

>>>Fed giữ nguyên lãi suất và tác động tới Việt Nam

Kinh tế Việt Nam trong tháng 10/2023 tiếp tục ghi nhận những chồi xanh hồi phục.

Tăng trưởng sản xuất công nghiệp tăng lên mức cao nhất 12 tháng

Tăng trưởng sản xuất công nghiệp đã tăng lên mức cao nhất trong 12 tháng là +4,1% n/n trong tháng 10 (không tính tháng 2), với chỉ số tháng 9 được điều chỉnh giảm xuống +2,9%. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng +5,5% so với tháng trước (so với +0,1% trong tháng 9), mức tăng mạnh nhất trong 7 tháng. Công nghiệp chế biến, chế tạo (+4,9% so với +3,8% trong tháng 9) và sản xuất và phân phối điện (+5,6% so với +3% trong tháng 9) đã hỗ trợ sản xuất công nghiệp.

IPP có mức tăng trưởng cao, trong đó có các ngành xuất khẩu chính. Ảnh: Quốc Tuấn

Sự hồi phục có thể phản ánh việc thực hiện đơn hàng trước mùa mua sắm cuối năm của thị trường quốc tế như Mỹ. Tăng trưởng sản lượng công nghiệp chế biến chế tạo hàng tháng (+6,2%) mạnh hơn đáng kể so với năm ngoái (+3,4%) và chỉ kém mức +6,7% vào tháng 10/2021.

Trong số các lĩnh vực xuất khẩu chính, may mặc có mức tăng trưởng mạnh +11,1% so với một năm trước, tăng +2,8% so với tháng trước. Giày dép tăng trưởng +3%, với sản lượng tăng +3,2% so với tháng trước. Sản phẩm máy tính, điện tử & quang học (+2,7%) tăng +7,2% so với tháng trước, dẫn đầu là thiết bị truyền thông (+9% t/t) và linh kiện điện tử (+3,9%). Thiết bị điện (-0,2%) vẫn tiếp tục giảm, do sự tăng trưởng mạnh mẽ của động cơ điện, máy phát điện và thiết bị gia dụng bị lấn át bởi sự sụt giảm của pin và ắc quy.

Tính đến ngày 1 tháng 10, lao động tại các doanh nghiệp công nghiệp vẫn thấp hơn -1,4% so với một năm trước, nhưng tiếp tục tăng khi các doanh nghiệp đẩy mạnh sản xuất. Số lượng nhân viên tăng +1% so với tháng trước (so với +0,9% tính đến ngày 1 tháng 9).

Xuất khẩu tăng tháng thứ hai nhưng tăng trưởng vẫn không đồng đều

Xuất khẩu (+5,9% so với +2,1% trong tháng 9) chứng kiến mức tăng trưởng nhanh hơn trong tháng 10, mặc dù số liệu tháng 9 được điều chỉnh giảm. Tính theo tháng, xuất khẩu tăng +5,3% (so với -6,3% trong tháng 9) do các doanh nghiệp sản xuất bắt kịp với sự gia tăng đơn đặt hàng. Chỉ số PMI tháng 9 đã báo cáo tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng đơn đặt hàng xuất khẩu mới, rõ ràng hơn so với tháng 8.

So với cùng kỳ năm ngoái, mức tăng trưởng được dẫn dắt bởi máy tính và thiết bị điện tử (+17,1% so với +5,5% trong tháng 9) và máy móc & thiết bị (+16,7% so với -3,1% trong tháng 9). Điện thoại và linh kiện chứng kiến mức giảm trở lại -3,2% (so với +0,8% trong tháng 9) do cơ sở so sánh cao, mặc dù sản lượng xuất khẩu vẫn ở gần mức cao nhất trong 12 tháng.

Dệt may đã chứng kiến sự điều chỉnh giảm đáng kể xuống -6,2% trong tháng 9 (trước đó: +9,6%), mặc dù mức sụt giảm đã thu hẹp xuống còn -0,7% trong tháng 10. Tương tự, giày dép chứng kiến mức giảm sâu hơn, -25,5% trong tháng 9 so với con số ban đầu (-16,5%), với mức sụt giảm -31% do cơ sở so sánh cao hơn. Điều đó cho thấy, xuất khẩu quần áo và giày dép có thể tăng trong tháng 11 và tháng 12, phản ánh sự gia tăng sản xuất.

Trung Quốc (+14,4% so với +11,7% trong tháng 9) và Hàn Quốc (+14,1% so với +8,4% trong tháng 9) là động lực chính cho xuất khẩu. Xuất khẩu đến Mỹ (+2,3% so với -0,8% trong tháng 9) và ASEAN (+0,4% so với -2,1% trong tháng 9) đã phục hồi trong tháng 10 sau nhiều tháng sụt giảm liên tiếp. Số liệu sơ bộ của tháng trước cho thấy sự phục hồi trong tháng 9, nhưng đã được điều chỉnh giảm xuống. Xuất khẩu sang EU (-9,4%) giảm tháng thứ ba liên tiếp. Cần lưu ý rằng dữ liệu thương mại là sơ bộ và có thể được sửa đổi trong tháng tiếp theo.

>>>Gần 2/3 dư nợ tín dụng tại TP. Hồ Chí Minh có lãi suất dưới 9,75%

Cán cân thương mại tăng lên +3 tỷ USD (so với 2,2 tỷ USD trong tháng 9), với nhập khẩu (+5,2%) tăng tháng thứ 2 liên tiếp sau gần một năm sụt giảm.

FDI và đầu tư công tăng mạnh nhưng đầu tư tư nhân vẫn im ắng

Vốn FDI thực hiện từ tháng 1 đến tháng 10 đã tăng +2,4% so với năm ngoái, đạt 18 tỷ USD, mức cao nhất trong 5 năm. Vốn FDI đăng ký đã tăng +14,7% n/n trong 10 tháng đầu tiên. Với 5,5 tỷ USD vốn đăng ký chỉ trong tháng 10 đã cao hơn gấp đôi mức trung bình hàng từ tháng 1 đến tháng 9, được thúc đẩy bởi số lượng vốn đăng ký cho các dự án mới tăng gấp 5 lần (5,06 tỷ USD).

Các khoản vốn cam kết từ Trung Quốc và Hồng Kông đã tăng lên mức cao nhất từ đầu năm đến nay, chiếm 40% tổng vốn cam kết. Singapore và Hàn Quốc là nhà đầu tư lớn thứ hai và thứ ba.

Vốn đầu tư thực hiện từ nguồn ngân sách nhà nước đã tăng +20,7% n/n trong tháng 10. Tổng vốn đầu tư thực hiện tăng +22,6% n/n trong 10 tháng đầu năm 2023 lên 479,3 nghìn tỷ đồng (19 tỷ USD), chủ yếu nhờ tăng chi tiêu vào cơ sở hạ tầng giao thông để thúc đẩy tăng trưởng.

Tuy nhiên, đầu tư của khu vực ngoài nhà nước vẫn trầm lắng, tăng +2,3% trong 9 tháng đầu năm và chỉ bằng 1/6 tốc độ tăng trưởng của năm ngoái.

Chính phủ có thể sẽ mở rộng các biện pháp hỗ trợ quan trọng trong kỳ họp Quốc hội hai năm một lần đang diễn ra. Chúng bao gồm việc gia hạn cắt giảm 2% VAT đến tháng 6 năm 2024 và giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu đến cuối năm 2024 trong bối cảnh giá dầu tăng cao.

Doanh số bán lẻ và lượng khách du lịch hạ nhiệt

Tăng trưởng doanh số bán lẻ (+7% so với +7,5% trong tháng 9) giảm xuống mức thấp nhất 4 tháng trong tháng 10, với mức tăng trưởng hàng tháng giảm tốc xuống +1,5% (so với +3,2% trong tháng 9).

Tăng trưởng doanh số bán lẻ so với cùng kỳ được dẫn đầu bởi du lịch (+51%) và dịch vụ lưu trú & ăn uống (+14,9%). Doanh số bán hàng hóa tăng +6,7% so với cùng kỳ, nhưng tốc độ tăng trưởng so sánh theo tháng giảm xuống +1,6%. Tiêu dùng liên quan đến du lịch giảm -6,7% so với tháng trước. Tiêu dùng trong nước vẫn còn yếu do người tiêu dùng vẫn thận trọng trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ.

Lượng du khách nước ngoài đến (1,1 triệu trong tháng 10) tăng khoảng +5,5% so với tháng trước, nhưng vẫn thấp hơn mức đỉnh tháng 8. Lượng du khách đạt 68,7% so với mức trước đại dịch vào tháng 10 (so với mức cao nhất là 80,5% vào tháng 8). Lượng du khách từ Trung Quốc (184 nghìn so với 172 nghìn trong tháng 9) chỉ tăng khiêm tốn ở mức 30,9% so với mức của tháng 10 năm 2019 bất chấp Kỳ nghỉ “Tuần lễ Vàng”, vẫn thấp hơn khoảng -13% so với mức cao nhất tính từ đầu năm vào tháng 8.

Lạm phát vẫn ở mức cao - Duy trì dự báo CPI

Chúng tôi duy trì dự báo lạm phát năm 2023 ở mức +3,4%. Lạm phát toàn phần giảm tốc xuống +3,6% trong tháng 10 (so với +3,7% trong tháng 9), trong khi tăng nhẹ +0,1% t/t (so với +1,1% trong tháng 9). Lạm phát cơ bản (+3,4% so với +3,8% trong tháng 9) vẫn có xu hướng giảm, chạm mức thấp nhất kể từ tháng 8 năm 2022.

Mức lạm phát thấp hơn được thúc đẩy bởi thực phẩm, nhà ở và vật liệu xây dựng. Thực phẩm & dịch vụ ăn uống (+2,8% so với +2,9% trong tháng 9) chỉ tăng +0,1% so với tháng trước (so với +0,7% trong tháng 9), chủ yếu là do giá thịt heo giảm -1,4% và giá gạo tăng chậm hơn (+1,1% so với +4,2% trong tháng 9). Lạm phát ăn ngoài vẫn ổn định ở mức +4%, tăng +0,2% so với tháng trước.

Nhà ở & xây dựng (+6,9% so với +7,3% trong tháng 9) có mức tăng theo tháng chậm hơn đạt +0,3% (so với +1,1% trong tháng 9) do giá gas tăng ít hơn và chi phí điện thấp hơn trong bối cảnh thời tiết mát mẻ.

Lạm phát vận tải tăng lên +3,9% (so với +3,2% trong tháng 9), nhưng có mức giảm theo tháng đầu tiên (-1,5%) kể từ tháng 5, do giá nhiên liệu thấp hơn.

Duy trì dự báo GDP; Không thể loại trừ hoàn toàn khả năng tăng lãi suất của NHNN

Chúng tôi duy trì dự báo GDP năm 2023 ở mức +4,8%, với mức tăng trưởng ước tính tăng trở lại khoảng +6% vào năm 2024. Những chồi xanh phục hồi trong xuất khẩu đã thành hiện thực, tạo tiền đề cho một năm tươi sáng hơn phía trước. Sự phục hồi diễn ra không đồng đều và được hỗ trợ chủ yếu nhờ thiết bị điện tử, nhưng có thể mở rộng sang các sản phẩm khác trong những tháng tới do mùa mua sắm cuối năm, hàng tồn kho của Mỹ giảm và sự chuyển dịch chi tiêu của người tiêu dùng sang hàng hóa khi chi tiêu cho dịch vụ giảm dần.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn còn cao là sự phục hồi kinh tế dựa vào xuất khẩu có thể bị chệch hướng do lãi suất của Mỹ “cao hơn trong thời gian dài hơn”, tăng trưởng toàn cầu chậm lại và cuộc chiến tranh Israel-Hamas mở rộng.

Kịch bản cơ sở của chúng tôi vẫn là NHNN giữ nguyên lãi suất chính sách vì áp lực ngoại hối hạn chế ngân hàng trung ương cắt giảm thêm. Cho đến nay, NHNN đã kiểm soát tỷ giá chủ yếu bằng cách phát hành tín phiếu kỳ hạn 28 ngày để hấp thụ thanh khoản dư thừa của hệ thống ngân hàng và nâng lãi suất liên ngân hàng. Tỷ giá thị trường USD/ VND hiện cách khoảng -2,3% so với giới hạn trên của biên độ tỷ giá ngoại hối +/- 5% của NHNN, tạo không gian cho tiền đồng trượt giá.

Chúng ta không thể loại trừ hoàn toàn khả năng NHNN tăng lãi suất chính sách một lần nữa nếu tiền đồng yếu đi đáng kể so với đồng USD. Hiện tại, nguy cơ tăng lãi suất vẫn còn tương đối thấp do sự mất giá của tiền đồng trong tháng qua ít rõ rệt hơn so với một số ngân hàng khác trong khu vực. Tiền đồng đã mất -1,1% so với đồng đô la Mỹ trong khoảng thời gian từ ngày 29 tháng 9 đến ngày 27 tháng 10, so với mức giảm -3,1% của USD/IDR.

Hơn nữa, các nhà hoạch định chính sách vẫn lo ngại về sức mạnh của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh khó khăn thương mại và bất động sản suy yếu. Tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng đã tăng lên 3,56% tính đến cuối tháng 7 (so với ~ 1,5% vào đầu năm) và có thể tăng cao hơn nữa nếu NHNN buộc phải thực hiện một đợt tăng lãi suất khác.