RCEP: Cạnh tranh khốc liệt trong nội khối

NGUYỄN GIANG• 24/02/2021 00:01

Các chuyên gia kinh tế cảnh báo, khi Hiệp định Đối tác kinh tế khu vực (RCEP) có hiệu lực, doanh nghiệp Việt sẽ phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt hơn cả ở thị trường trong và ngoài nước.

Hiệp định RCEP vừa được ký bao gồm 10 nước thành viên ASEAN và năm quốc gia mà ASEAN đã ký Hiệp định Thương mại tự do là: Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và New Zealand. Hiệp định có hiệu lực sẽ tạo ra thị trường quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu và trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới.

Với RCEP, dệt may Trung Quốc có thể được hưởng ưu đãi thuế tốt hơn trước và có lợi thế cạnh tranh hơn so với doanh nghiệp Việt Nam.

Với RCEP, doanh nghiệp Việt Nam sẽ tham gia vào chuỗi giá trị và sản xuất khu vực, đồng thời được hưởng lợi từ việc cắt giảm chi phí giao dịch và môi trường kinh doanh thân thiện hơn nhờ hài hòa hóa các quy định hiện hành và áp dụng chung trong các FTA khác nhau của ASEAN.

Tuy nhiên, RCEP cũng đặt ra những thách thức cho ngành nông nghiệp nếu muốn tận dụng hiệu quả lợi thế từ hiệp định. Ðó là việc các mặt hàng tương đồng sẽ chịu sức ép cạnh tranh lớn hơn giữa các quốc gia tham gia RCEP, trong đó một số quốc gia có cùng chủng loại hàng nông sản với nước ta. Mặt khác, khi hiệp định có hiệu lực, Việt Nam cũng trở thành thị trường nhập khẩu nông sản lớn từ các nước trong RCEP, nên các doanh nghiệp nước ta chắc chắn sẽ chịu sự cạnh tranh khốc liệt ngay chính trên "sân nhà" trong cuộc chiến chiếm lĩnh thị trường trong nước.

TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cùng các cộng sự cho rằng, một thách thức lớn đối với doanh nghiệp Việt Nam là RCEP có thể dẫn đến nguy cơ chuyển hướng thương mại, cụ thể hơn là gia tăng cạnh tranh với Trung Quốc.

Bằng chứng là, theo Hiệp định Đối tác kinh tế Việt - Nhật (VJEPA) hiện nay, hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản hưởng thuế ưu đãi khoảng 10%, trong khi mức thuế áp cho hàng dệt may Trung Quốc vào Nhật Bản là 15-20%. Còn với mặt hàng da giày, Nhật Bản áp thuế dưới 5% cho sản phẩm da giày của Việt Nam và 30% cho hàng nhập khẩu cùng loại từ Trung Quốc. Như vậy, với RCEP, Trung Quốc có thể được hưởng ưu đãi thuế tốt hơn trước và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam có thể tan biến.

Thêm vào đó, nhìn trong nội khối, doanh nghiệp Việt còn yếu nhiều mặt, cả về quy mô vốn, năng lực thiết bị, trình độ công nghệ, kỹ năng quản lý, lao động. Nếu so với Trung Quốc, doanh nghiệp Việt Nam, nhất là doanh nghiệp dệt may, sẽ ở thế bất lợi hơn nhiều, bởi doanh nghiệp Trung Quốc có thế mạnh sản xuất hàng loạt, giao hàng lượng lớn, giá thành rẻ hơn, mẫu mã đẹp hơn. Vấn đề đáng lo ngại nữa là ngành nông - thủy sản trong nước đứng trước nguy cơ chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi RCEP. Trên thực tế, Trung Quốc, Australia và New Zealand xuất khẩu nhiều nông sản, trong khi các nước ASEAN lại có lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực thủy sản.

Ngoài ra, Việt Nam cũng sẽ đối mặt với thách thức chuyển hướng thương mại của Nhật Bản và Hàn Quốc khi các quốc gia này mở cửa thị trường cho hàng Trung Quốc.