RCEP: Cơ hội thúc đẩy chuỗi giá trị nông sản Việt Nam

Nhận định trên được các chuyên gia và doanh nghiệp đưa ra tại Hội nghị “Hiệp định RCEP & UKVFTA – Cơ hội thúc đẩy chuỗi giá trị nông sản Việt Nam và khu vực với thị trường thế giới”, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại TP.HCM (VCCI/HCM) phối hợp với Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam (VFAEA) tổ chức. Hội nghị thu hút sự tham gia của hơn 300 doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp khu vực phía Nam.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Lê Duy Minh – Chủ tịch VFAEA cho biết, trong năm 2020, Việt Nam đối diện với những khó khăn chưa từng có trong lịch sử, đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp đã tác động đến đời sống kinh tế, xã hội, làm đứt gãy các chuỗi cung ứng toàn cầu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và hoạt động xuất nhập khẩu, tiêu thụ nông sản.

Bên cạnh đó, dịch tả heo châu Phi mặc dù đã được khống chế, nhưng hậu quả để lại rất lớn, khó khăn do tái đàn, tăng đàn, giá thịt heo không ổn định. Biến đổi khí hậu xuất hiện ngay từ đầu năm gây ra hạn hán ở cả 3 miền, xâm nhập mặn ở Đồng bằng Sông Cửu Long. Thị trường nhiều mặt nông sản vẫn có xu hướng giảm và chịu tác động từ chiến tranh thương mại giữa các nền kinh tế lớn, nhiều nước ra tăng áp lực và các biện pháp bảo hộ, hàng rào kỹ thuật…

Năm 2020 cũng là năm mà Việt Nam đã ký kết được nhiều hiệp định quan trọng như: Hiệp định Thương mại tự do với Liên minh châu Âu – EVFTA; Hiệp định UKVFTA đã ký với Anh. Đặc biệt là Hiệp định RCEP, đã ký kết ngày 15/11/2020. Điều đó có nghĩa, hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đang bước sang một giai đoạn mới với những cơ hội được mở rộng thị trường xuất khẩu, gia tăng triển vọng thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Đây là tín hiệu rất tích cực trong bối cảnh dịch COVID-19 đang ảnh hưởng nặng nề đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.

Theo ông Minh, RCEP được đánh giá là Hiệp định Thương mại lớn nhất thế giới, với quy mô khoảng 2,2 tỷ người tiêu dùng và khoảng 30% GDP toàn cầu, khoảng 26,2 nghìn tỷ USD, được kỳ vọng sẽ mang lại cục diện mới cho thương mại khu vực và quốc tế. Với các cam kết mở cửa thị trường, hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, đơn giản hóa các thủ tục Hải quan và thiết lập quy tắc xuất xứ, tạo thuận lợi cho thương mại, giảm thiểu các rào cản thương mại.

Hiệp định RCEP được kỳ vọng sẽ tạo ra một thị trường thương mại tự do có quy mô lớn nhất thế giới, với sự phát triển của các chuỗi giá trị trong khu vực và toàn cầu, giúp thúc đẩy hơn nữa phát triển kinh tế của các nước thành viên trong Hiệp định, trong đó có Việt Nam.

“Khi cơ hội của RCEP được mở rộng, thì những thách thức cũng được đặt ra, điều đó đòi hỏi chúng ta phải vượt qua để tận dụng tốt nhất về thương mại và đầu tư. Các doanh nghiệp nông nghiệp, trang trai, hợp tác xã cần đáp ứng một loạt các yêu cầu về nguồn gốc xuất xứ, tiêu chuẩn chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Ngoài các quy tắc đơn giản hóa quy trình và chi phí xuất nhập khẩu, quy tắc xuất xứ đơn giản hóa sẽ làm giảm thời gian và chi phí cho các nhà xuất khẩu của Việt Nam, do đó, tăng tỷ suất lợi nhuận và làm cho hàng hóa Việt Nam cạnh tranh hơn trên các thị trường RCEP”, ông Lê Duy Minh chia sẻ.

Tương tự, ông Nguyễn Hữu Nam – Phó Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tại TP.HCM cũng cho rằng, Hiệp định RCEP sẽ có tác động rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam. Năm 2020 là một năm đầy khó khăn, dưới tác động của đại dịch COVID-19 và lũ lụt tại miền Trung đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế của Việt Nam.

“Tuy nhiên, Việt Nam được đánh giá là một trong những nước kiểm soát dịch bệnh tốt nhất, và Việt Nam là một trong số ít các quốc gia có sự tăng trưởng kinh tế dương, đạt 2,91%, trong khi đó hầu hết các quốc gia khác trên thế giới có mức tăng trưởng âm trong năm 2020. Đây là một nỗ lực lớn của Chính phỉ, của các cơ quan, ban ngành và đặc biệt là các doanh nghiệp, những người tiên phong trong việc thúc đẩy hàng hóa xuất khẩu”, ông Nam cho biết.

Theo ông Nam, mục tiêu của Việt Nam trong Hiệp định RCEP là phát triển các ngành nông, lâm, thủy hải sản. Đây là những ngành nghề có đóng góp lớn cho GDP của Việt Nam. Cụ thể, năm 2020 có mức tăng trưởng rất cao và đạt kim ngạch xuất khẩu 41 tỷ USD, đây là điểm tích cực và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có những ngành hàng có mức tăng trưởng dương như rau quả, tôm, hạt điều và gạo.

Ông Nam cho rằng, sau khi có hiệu lực, Hiệp định RCEP sẽ có tác động rất lớn đền nền kinh tế của Việt Nam cũng như các quốc gia thành viên. Tuy nhiên, nếu xét về bản chất của vấn đề thì Hiệp định này có 15 quốc gia thành viên, trong 15 quốc gia này cũng đã có những Hiệp định riêng lẻ, hoặc các Hiệp định song phương. Nên nếu xét về mặt tổng thế, các hiệp định đã thực hiện trước đây về thuế quan giảm dần theo thời gian cũng đã có những chuyển biến mạnh.

Đối với Quy tắc xuất xứ hàng hóa, Phó Giám đốc VCCI/HCM cho rằng, nó tương tự như một chiếc chìa khóa để xâm nhập thị trường. Đối với hàng hóa thuộc lĩnh vực nông, lâm, thủy hải sản của Việt Nam đa phần là đáp ứng được quy tắc về xuất xứ hàng hóa, bởi đều được nuôi trồng và chế biến tại Việt Nam. Bên cạnh đó là các loại hàng hóa được sản xuất từ nguyên liệu có xuất xứ thuần túy.

“Đối với các sản phẩm được sản xuất từ nguyên liệu không thuần túy (phần lớn là được nhập khẩu từ Trung Quốc). Điều này sẽ khó khăn cho các doanh nghiệp nếu như áp dụng các hiệp định trước đây vì không đảm bảo quy tắc về xuất xứ hàng hóa. Nhưng với Hiệp định RCEP lại là một cứu cánh cho các doanh nghiệp trong trường hợp này vì Trung Quốc cũng là một trong các thành viên của Hiệp định”, ông Nam chia sẻ.

Dưới góc độ một doanh nghiệp xuất khẩu gạo lớn của khu vực phía Nam, ông Huỳnh Văn Thòn – Chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời đánh giá, Hiệp định RCEP sẽ mang đến cho các doanh nghiệp những cơ hội rộng mở hơn. Bởi, Hiệp định này có nhiều tiêu chí gần hơn với Việt Nam, nhưng ngược lại, giá cả sẽ không cao hơn châu Âu.

Theo ông Huỳnh Văn Thòn, đối với khu vực châu Âu thường áp dụng những tiêu chí về rào cản cao hơn, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt phải phấn đấu để hoàn thiện, nhưng ngược lại, giá của khu vực này sẽ cao hơn, đồng nghĩa với việc sẽ mang lại lợi nhuận nhiều hơn cho các doanh nghiệp.

“Nếu chúng ta biết tận dụng tất cả các cơ hội đó, cái chính mà chúng ta đang cần đến là hội nhập để cùng phát triển cả về chất lượng, tầm nhìn, sự hiểu biết và thị trường. Khi mở ra, hàng hóa các nước sẽ tràn vào thị trường Việt Nam, đó là cơ hội để người tiêu dùng được sử dụng những sản phẩm tốt, chất lượng cao, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp trong nước phải nâng cao năng lực để cạnh tranh với các sản phẩm hàng hóa đó”, Chủ tịch Tập đoàn Lộc Trời chia sẻ.

Đánh giá về tiềm năng xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2021, ông Huỳnh Văn Thòn cho rằng, hai năm gần đây, xuất khẩu gạo của Việt Nam gặp nhiều thuận lợi, do một số nước đang gặp khó khăn và dịch COVID-19 cũng là cơ hội cho xuất khẩu gạo. Việt Nam đã có những bước hoàn thiện về giống, hoàn thiện các chuỗi sản xuất, việc tổ chức lại sản xuất của các doanh nghiệp cũng tốt hơn, nên khả năng cạnh tranh sẽ cao hơn.

“Trong năm 2021, theo tôi nhận định, dịch bệnh sẽ không còn căng thẳng, với cơ hội đã qua của năm 2020 và giá gạo do cung cầu thay đổi, do các đối tác xuất khẩu cũng có những thay đổi có lợi cho chúng ta. Tôi tin rằng, trong năm nay xuất khẩu gạo của chúng ta cũng sẽ tốt hơn và giá cũng sẽ cao hơn, với một điều kiện là chúng ta đừng dùng lại bài cũ là chúng ta tự cạnh tranh với nhau để phá giá, đó là một điều rất đau lòng, tôi muốn nhắc lại bài học này để đừng bao giờ chúng ta lặp lại”, ông Huỳnh Văn Thòn nhận định.