HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI (Bài 6): Kinh tế thị trường và vai trò của nhà nước
Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ vai trò của nhà nước sẽ là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển của nền kinh tế.
Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã thông tin trước đó, trong hành trình đổi mới, việc chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được xem là bước ngoặt quan trọng. Và trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì việc xác định chức năng, vai trò của nhà nước được xem là vô cùng quan trọng.
Kinh tế thị trường hiện đại là nền kinh tế trong đó Nhà nước và thị trường thực hiện hợp lý vai trò và chức năng của mình.
Từ việc nhận diện nền kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ
Nhiều người hỏi tôi, vậy trong nền kinh tế thị trường hiện đại, Nhà nước sẽ phải hoạt động như thế nào? Trước hết, chúng ta phải thống nhất được các tiêu chuẩn của kinh tế thị trường hiện đại, đồng thời phải xác định được ta “chưa hiện đại” ở đâu, ở chỗ nào; khoảng cách giữa “hiện tại” và “hiện đại” là gì, xa hay gần.
Theo tôi, kinh tế thị trường hiện đại là nền kinh tế trong đó Nhà nước và thị trường thực hiện hợp lý vai trò và chức năng của mình, kết hợp và bổ sung cho nhau hướng đến một thị trường hoàn hảo. Có thể nói đến một số đặc trưng chủ yếu của nền kinh tế thị trường hiện đại như: có chế độ sở hữu tài sản và quyền sở hữu tài sản rõ ràng, minh định; chủ sở hữu là thể nhân, pháp nhân (gồm pháp nhân tư và pháp nhân công quyền); mỗi tài sản (dù thuộc công hữu hay tư hữu) đều có chủ và chủ sở hữu cụ thể; các chủ sở hữu có đầy đủ các quyền sở hữu...
Trong nền kinh tế này, các chủ thể thị trường độc lập về pháp lý, được tự do quyết định sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu, sản xuất như thế nào, sản xuất cho ai; tự do thỏa thuận hợp đồng, tự quyết định giá và trao đổi theo cung cầu thị trường...
Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, tự do kinh doanh và cạnh tranh thị trường chi phối phân bổ nguồn lực trong nền kinh tế, chi phối sự lựa chọn của các chủ thể thị trường; quyết định người thắng cuộc và đào thải những doanh nghiệp, cá nhân không đủ năng lực cạnh tranh... Nói cách khác, Nhà nước hoạt động theo thị trường và các can thiệp của Nhà nước vào nền kinh tế cũng không trái với nguyên tắc thị trường, mà phải thuận theo thị trường.
Tới việc xác định vai trò của nhà nước ở đâu trong nền kinh tế thị trường
Như tôi đã nhấn mạnh ở trên, trong nền kinh tế thị trường hiện đại, đầy đủ vai trò của Nhà nước sẽ là yếu tố then chốt quyết định sự phát triển của nền kinh tế.
Theo đó, Nhà nước phải duy trì ổn định kinh tế vĩ mô; thiết lập khung khổ pháp lý và bộ máy chính sách thực thi nhằm xác lập rõ ràng, cụ thể sở hữu tài sản và bảo vệ có hiệu quả quyền sở hữu tài sản; đảm bảo quyền tự do hợp đồng và thực thi có hiệu quả các hợp đồng; đảm bảo cạnh tranh công bằng, bình đẳng và kiểm soát hiệu quả độc quyền kinh doanh dưới mọi hình thức; nhà nước phải khắc phục các khiếm khuyết và thất bại của thị trường nhưng đồng thời không làm cho thị trường hoạt động một cách méo mó, sai lệch.
Sau gần 35 năm đổi mới, con đường chuyển sang kinh tế thị trường của Việt Nam vẫn còn dang dở.
Cùng với đó, Nhà nước cũng phải tạo lập bình đẳng về cơ hội, phân phối lại thu nhập nhằm giảm bớt bất công, bất bình đẳng trong xã hội và hỗ trợ, nâng đỡ nhóm xã hội yếu thế. Cuối cùng, Nhà nước phải tổ chức cung ứng các loại dịch vụ thiết yếu và thực hiện các nhiệm vụ xã hội khác.
Thật ra, trên thực tế, không bao giờ có thị trường hoàn hảo, nhưng can thiệp của Nhà nước phải hướng đến sự hoàn hảo của thị trường, khắc phục, sửa chữa các khiếm khuyết của thị trường. Song phải thẳng thắn, sau gần 35 năm đổi mới, con đường chuyển sang kinh tế thị trường của Việt Nam vẫn còn dang dở. Tôi mong rằng, nhiệm kỳ tới đây, chúng ta sẽ kết thúc quá trình chuyển đổi, để Việt Nam có một nền kinh tế thị trường, chứ không phải là một nền kinh tế thị trường chuyển đổi.
Mà để làm được điều này, chúng ta phải có sự đột phá trong cải cách.
Bài 7: Cải cách thể chế bắt đầu từ đâu?
Có thể bạn quan tâm
HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI (Bài 5): Bước ngoặt chuyển đổi
04:50, 24/02/2021
HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI (Bài 4): Luật riêng về tích tụ ruộng đất phải giải quyết được những vấn đề gì?
05:30, 21/02/2021
HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI (Bài 3): Tích tụ ruộng đất như thế nào cho hiệu quả?
11:10, 20/02/2021
HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI (Bài 2): Từ Khoán 10 tới tích tụ ruộng đất
04:50, 16/02/2021
HÀNH TRÌNH ĐỔI MỚI: Tầm nhìn 2045
04:50, 11/02/2021