Than lậu chui “lỗ” nào?

GIA NGUYỄN• 03/03/2021 11:00

Mặc dù là một trong những khoáng sản thiếu yếu, trực tiếp đe dọa đến an ninh năng lượng, thế nhưng, theo các chuyên gia việc quản lý hoạt động khai thác than trái phép vẫn còn “lỗ hổng”…

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than, Thủ tướng Chính phủ đã ra Chỉ thị yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, cơ quan liên quan tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi khai thác, vận chuyển, kinh doanh than trái phép; xử lý nghiêm theo quy định đối với các cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức có hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh than trái phép.

Hàng trăm tấn than lậu đã bị các đối tượng móc ngoặc với doanh nghiệp thành viên của TKV khai thác trái phép. ẢNH N.H

Tài nguyên tiếp tục… “chảy máu”

Thế nhưng, trên thực tế, vấn nạn “than lậu” vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, dù cho công tác quản lý khai thác, vận chuyển, chế biến, kinh doanh than trái phép luôn được duy trì, các cơ quan chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp vi phạm.

Như ngày 25/11/2020, Phòng Cảnh sát đường thủy - Công an tỉnh Quảng Ninh vừa kiểm tra, xử lý 1 tàu vận chuyển tàu biển kiểm soát HP - 4721 do Trần Văn Dũng (SN 1976) trú tại phường Hiến Thành, thị xã Kinh Môn, tỉnh Hải Dương điều khiển với gần 1.000 tấn than bùn không rõ nguồn gốc.

Mới đây, câu chuyện khai thác than trái phép một lần nữa lại khiến dư luận “dậy sóng” khi ngày 23/02/2021, các lực lượng nghiệp vụ của Công an tỉnh Quảng Ninh đồng loạt bắt giữ vụ tổ chức khai thác than trái phép với khối lượng lên tới 100 nghìn tấn, trị giá khoảng 200 tỷ đồng, tại khu vực vỉa Dày, Tây Khe Sim, thuộc khai trường quản lý khai thác than của Công ty than Hạ Long (TKV), phường Quang Hanh, TP.Cẩm Phả, Quảng Ninh.

Thực trạng này khiến dư luận không khỏi quan ngại, tại sao công tác quản lý luôn được duy trì, với nhiều đơn vị, “lỗ hổng” nào khiến tài nguyên tiếp tục “chảy máu”?

Hạn chế từ kiến thức… quản lý

Thông tin với báo chí sau vụ việc đường dây khai thác “than lậu” bị các lực lượng chức năng tỉnh Quảng Ninh triệt phá, PGS.TS Nguyễn Xuân Khiển - Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận định: "Việc khai thác khoảng 100 nghìn tấn than, trị giá khoảng 200 tỷ đồng chỉ là giá trị nổi mà chúng ta nhìn thấy, thực tế thiệt hại nó để lại còn nhiều hơn thế. Không những ảnh hưởng tới môi trường, việc khai thác than trái phép còn ảnh hưởng đến tài nguyên đất, rừng…”.

fdg

Các chuyên gia cho rằng, tài nguyên tiếp tục “chảy máu”
xuất phát từ “lỗ hổng” kiến thức trong quản lý

Cũng theo PGS.TS Nguyễn Xuân Khiển: Sự việc này đặt ra yêu cầu khắc phục sự hạn chế trong quản lý của ngành địa chất, trực tiếp là Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam; Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV).

Liên quan đến tình trạng “than lậu”, nhiều chuyên gia cũng từng cho rằng, nếu người quản lý không muốn quản lý, hoặc buông lỏng quản lý thì “cuộc chiến chống than lậu” sẽ chẳng bao giờ kết thúc và để lại những hệ lụy vô cùng lớn...

TS. Nguyễn Thành Sơn - nguyên Trưởng ban Chiến lược của Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) trước đó từng đánh giá: “lỗ hổng” lớn nhất dẫn tới thực trạng thất thoát nguồn than là “lỗ hổng” về kiến thức, kể từ khi ngành than được thành lập như một tập đoàn kinh tế đến nay, những người có trách nhiệm quản lý, từ các cán bộ quản lý cấp cao (các vụ trưởng, thứ trưởng của các bộ quản lý ngành) đến các chủ tịch, tổng giám đốc của TKV đã không hiểu đúng (hoặc chưa hiểu được) đặc thù của ngành than nói riêng và của ngành khoáng sản nói chung.

“Đối với ngành than, trong thời gian qua, các cơ quan có chức năng quản lý nhà nước (Bộ Công Thương) đã mắc sai lầm là chuyển từ thái cực quản rất chặt sang thái cực ủy quyền/buông lỏng một cách rất “vô tư”, trong khi các cơ quan có chức năng giám sát Nhà nước (thuế, hải quan, kiểm toán, cảnh sát biển, biên phòng, công an kinh tế,...) thì vẫn tiếp tục quản lý theo kiểu “đười ươi giữ ống”, ông Sơn thẳng thắn.