Xử lý vi phạm trật tự xây dựng: Chế tài chưa đủ sức răn đe

GIA NGUYỄN• 16/08/2021 04:20

Dù đã đề xuất mức xử phạt lên tới 1 tỷ đồng đối với một số hành vi vi phạm trong lĩnh vực trật tự xây dựng, kinh doanh bất động sản, các chuyên gia cho rằng, mức xử phạt này vẫn chưa đủ sức răn đe…

Theo đó, Bộ Xây dựng đang tổ chức lấy ý kiến góp ý dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 139/2017/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng. Riêng vi phạm trong lĩnh vực trật tự xây dựng, kinh doanh bất động sản, một số hành vi vi phạm được đề xuất mức xử phạt lên đến 1 tỷ đồng, thế nhưng, các chuyên gia cho rằng, mức xử phạt như vậy chưa đủ sức răn đe trước thực trạng vi phạm ngày càng phức tạp như hiện nay.

Thực tế, vi phạm trật tự xây dựng luôn là vấn đề nhức nhối tại nhiều tỉnh, thành và diễn biến phức tạp nhiều năm qua khi không chỉ còn là những vi phạm của cá nhân, hộ gia đình nhỏ lẻ, mà còn có hàng loạt các dự án bất động sản lớn.

Vi phạm trật tự xây dựng những năm gần đây diễn biến ngày một phức tạp gây nhức nhối dư luận - Ảnh minh họa

Không nói đâu xa, ngay tại Thủ đô Hà Nội, bên cạnh dự án số 8B Lê Trực đã được xử lý quyết liệt, thì một số “điểm nóng” như mương Trần Quốc Hoàn thuộc quận Cầu Giấy, mương Phan Kế Bính thuộc quận Ba Đình dù đã có nhiều đôn đốc, chỉ đạo từ Trung ương tới Thành phố, thế nhưng, cho đến nay việc xử lý vi phạm vẫn như “gắp cóc bỏ đĩa”.

Mới đây, tại Kết luận số 1183/2021/TB-TTCP, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra vi phạm tại dự án Khu nhà ở và công trình công cộng số 409 đường Nguyễn Tam Trinh thuộc quận Hai Bà Trưng, Hà Nội do Tổng Công ty CP Đầu tư xây dựng & thương mại Việt Nam làm chủ đầu tư, có 4 thửa đất thấp tầng ký hiệu C12, C13, C36, C37 mà phần diện tích xây dựng tăng thêm mỗi thửa là 30m2, ra phần diện tích đất đường giao thông nội bộ so với quy hoạch tổng mặt bằng.

Theo Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đốc Công ty Luật HPVN, để khắc phục tình trạng vi phạm trong lĩnh vực xây dựng, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, bên cạnh sửa đổi các quy định xử phạt phù hợp với tình hình vi phạm hiện nay, thì các quy định cũng cần phải đảm bảo tính răn đe, xử lý nghiêm và nặng.

Theo kết luận, chủ đầu tư đã tự ý chuyển nhượng cho khách hàng nhưng chưa được các cơ quan chức năng điều chỉnh quy hoạch; chưa cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, xác định và thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung, vi phạm Điều 72 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đất đai năm 2013.

Không chỉ có vậy, trước đó, hàng loạt các công trình “khủng” khác cũng được các cơ quan chức năng “chỉ mặt điểm tên” do xây vượt tầng như: Dự án tòa nhà hỗn hợp Phúc La (Hà Đông); Tòa HH01 - thuộc dự án khu chức năng đô thị Đại Mỗ (Nam Từ Liêm); Công trình nhà đa năng khu công nghiệp Thạch Thất - Quốc Oai (Thạch Thất); Chung cư cao tầng tại số 62 Nguyễn Huy Tưởng (Thanh Xuân);...

Theo các chuyên gia, nguyên nhân dẫn đến thực trạng đã nêu xuất phát từ việc Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012, Nghị định 139/2017/NĐ-CP quy định rõ ràng về việc xử phạt, nhưng chưa quy định chi tiết cho từng giai đoạn tồn tại của công trình.

“Những công trình đang xây dựng một mặt sẽ bị phạt hành chính bằng tiền, yêu cầu khắc phục hậu quả hoặc tước giấy phép xây dựng, nhưng vẫn thiếu căn cứ để xử lý đối với những công trình khi người dân đã vào ở bởi hiện nay, chưa có văn bản pháp luật nào quy định và hướng dẫn về việc xử lý các công trình khi đã có người ở ra sao”, các chuyên gia phân tích.

Dự án số 8B Lê Trực từng trở thành biểu tượng của vi phạm trật tự xây dựng tại Thủ đô Hà Nội - Ảnh minh họa

Dự án số 8B Lê Trực từng trở thành "biểu tượng" của vi phạm trật tự xây dựng tại Thủ đô Hà Nội - Ảnh minh họa

Được biết, Nghị định số 139/2017/NĐ-CP quy định mức phạt cao nhất đối với hành vi vi phạm trật tự xây dựng của tổ chức, doanh nghiệp là 300 triệu đồng. Và tại dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định này, mới đây Bộ Xây dựng đang đề xuất mức xử phạt tăng lên 1 tỷ đồng…

Về vấn đề này, thông tin với báo chí, Kiến trúc sư Nguyễn Văn Thanh - Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, mức xử phạt như vậy là chưa đủ răn đe đối với những chủ đầu tư vi phạm.

“Nếu 1 dự án, chủ đầu tư xây dựng vượt thêm 1 tầng sẽ có hàng chục căn hộ nữa được bán, số tiền thu lại từ vài chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng, nên việc nộp 1 tỷ đồng kịch khung quy định là việc hết sức đơn giản”, Kiến trúc sư Nguyễn Văn Thanh phân tích.

Theo Kiến trúc sư Nguyễn Văn Thanh, xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng không nên chỉ chăm chăm nhìn vào vấn đề phạt tiền hay tháo dỡ, vì vấn đề này gây lãng phí nguồn lực xã hội, những công trình đã đưa vào sử dụng ảnh hưởng tâm lý người dân. Bản chất của vấn đề này phải loại bỏ dứt điểm tham ô, tham nhũng trong quản lý quy hoạch, quản lý xây dựng. Đó chính là trách nhiệm của cơ quan quản lý khi để xảy ra vấn nạn này.

Còn theo Kiến trúc sư Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam, phải có sự “hậu thuẫn” của một số người đứng đầu cơ quan quản lý thì doanh nghiệp mới dám sai phạm, vì bản chất của doanh nghiệp rất sợ pháp luật.

Ông Tùng cho rằng, một công trình “khủng” sai phạm cần phải xử lý ngay từ thời điểm đang thi công, đến khi hoàn thiện, người dân đã vào ở sẽ khó để xử lý, đặc biệt liên quan đến tháo dỡ vừa ảnh hưởng đến tâm lý của người dân, tiêu tốn tài chính Nhà nước. Vì vậy, biện pháp để xử lý những công trình đã đi vào hoạt động, Nhà nước trưng thu toàn bộ số tiền doanh nghiệp bán được vào ngân sách để đầu tư cho các công trình công ích khác.

“Để xử lý tận gốc của vấn đề này cần phải tìm ra những cá nhân từ những nhiệm kỳ trước liên quan đến sai phạm đưa ra xử lý, như vậy, tính tư duy nhiệm kỳ sẽ không còn, những sai phạm về quy hoạch, xây dựng sẽ bị triệt tiêu và đi vào quy củ”, ông Tùng đánh giá.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, cùng với chế tài dành cho tổ chức, cá nhân vi phạm cũng nên xây dựng chế tài nặng hơn đối với cán bộ, lãnh đạo phụ trách ở cơ quan quản lý Nhà nước.