Thất bại tự chủ toàn diện bệnh viện công: Cần một đánh giá khoa học

KHÔI NGUYÊN• 11/09/2022 03:30

Liên quan tới việc tự chủ bệnh viện công thất bại, các chuyên gia cho rằng, cần một nghiên cứu khoa học, thông tin thu thập toàn diện, phân tích đa chiều để làm rõ căn nguyên chính…

>>Thất bại tự chủ toàn diện bệnh viện công: Có nên tiếp tục?

hihihii

Các chuyên gia cho rằng, cần một nghiên cứu khoa học, thông tin thu thập toàn diện, phân tích đa chiều để làm rõ căn nguyên thí điểm tự chủ thất bại. Ảnh: K.N

Theo đó, theo Nghị quyết 33/NG-CP năm 2019 về thí điểm tự chủ 4 bệnh viện thuộc Bộ Y tế, nhưng đến nay chỉ có 2 bệnh viện đã thực hiện thí điểm là bệnh viện K và Bạch Mai. Còn bệnh viện Chợ Rẫy và bệnh viện Việt Đức không tiến hành tự chủ theo Nghị quyết 33 mà theo tự chủ chi thường xuyên Nhóm II.

Tuy nhiên, mới đây, tại buổi làm việc với quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc bệnh viện Bạch Mai đề xuất dừng thí điểm tự chủ theo Nghị quyết 33 của Chính phủ chuyển sang thực hiện tự chủ theo Nghị định 60 của Chính phủ ban hành năm 2021 vì gặp nhiều khó khăn và bất cập. Tức chỉ tự chủ chi thường xuyên. Như vậy sẽ phù hợp với điều kiện thực tế của bệnh viện lúc này.

PGS.TS Đào Xuân Cơ cho biết, Bạch Mai là 1 trong 4 bệnh viện đầu tiên của cả nước thực hiện thí điểm tự chủ hoàn toàn. Bệnh viện bắt đầu triển khai từ đầu năm 2020 đến nay, tuy nhiên, bệnh viện gặp muôn vàn khó khăn. Thời điểm thực hiện tự chủ đúng vào lúc dịch COVID-19 bùng phát mạnh, bệnh viện nhiều lần bị phong tỏa, các hoạt động bị đóng băng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Nguyên nhân dịch bệnh khiến cho mọi hoạt động bị đình trệ, chủ yếu tập trung chống dịch, nguồn thu sụt giảm 50%, cụ thể năm 2021 nguồn thu giảm hơn 2.000 tỷ đồng kèm theo nhiều nhân viên nghỉ việc.

Thêm vào đó, bệnh viện đang thu giá khám chữa bệnh (KCB) bảo hiểm y tế (BHYT) theo quy định của Bộ Y tế nhưng mức giá này đã lạc hậu, lỗi thời, (mới chỉ tính 4/7 yếu tố cấu thành viện phí) dẫn đến thu không đủ bù chi. Ngoài ra, còn có nguyên nhân là không còn nguồn thu từ thiết bị, máy y tế xã hội hóa…

Theo Giám đốc bệnh viện Bạch Mai, việc xin dừng tự chủ toàn diện nguyên nhân chính là do các văn bản pháp quy không rõ ràng. Cụ thể, với sự chồng chéo hiện nay về các quy định pháp lý, để thực hiện tự chủ toàn diện ở bệnh viện là chưa thể thực hiện. PGS.TS Đào Xuân Cơ cho rằng, văn bản pháp lý chưa rõ ràng, chưa chắc chắn do vậy dễ dẫn đến sai lầm, sai sót trong quá trình thực hiện. Như việc thực hiện xã hội hóa trong bệnh viện thời gian qua, chủ trương đúng nhưng thực hiện nhiều cơ sở xảy ra thiếu sót.

Do đó, Giám đốc bệnh viện Bạch Mai đề xuất chưa nên thực hiện tự chủ ở các bệnh viện tuyến cuối. Vì đây là bệnh viện đầu ngành, nơi điều trị tất cả bệnh nhân trong cả nước. Nếu tự chủ chắc chắn phải tăng doanh thu, lúc đó sẽ gây khó khăn cho bệnh nhân nghèo.

Đồng quan điểm, GS Lê Văn Quảng - Giám đốc bệnh viện K cho hay, việc tự chủ toàn diện bệnh viện gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là về nguồn vốn để đầu tư mua sắm máy móc, thiết bị cùng những rào cản về pháp lý khác.

Xung quanh sự việc này, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), cho rằng bản thân tự chủ không xấu, mà tư duy và cách làm tự chủ vừa qua khiến chúng ta đổ vỡ mô hình. Trong khi thiếu nhiều cơ chế, chính sách và hướng dẫn, bệnh viện công tự chủ toàn diện bị cắt hết ngân sách.“Đây là sai lầm chết người”, ông Cung nói. Theo TS Cung, khi đã cắt ngân sách, bệnh viện sẽ phải tập trung làm mọi cách để có được doanh thu, lợi nhuận. Và từ đó nảy sinh vấn đề lạm dụng xét nghiệm, dồn mọi nguồn lực cho KCB theo yêu cầu để chạy doanh số, lợi nhuận.

“Quá trình tự chủ là mong muốn bệnh viện cung cấp một cách có hiệu quả hơn, nhưng thực tế lại làm ngược lại. Chúng ta cắt ngân sách, bệnh viện không biết lấy ngân sách từ đâu để lo cho hoạt động. Bắt tự bơi sau bao nhiêu năm không xuống nước, bắt tự làm, tự lo ắt sẽ sinh ra hệ lụy”, ông Cung nói.

>>Thất bại tự chủ toàn diện bệnh viện công: Do thiếu cơ chế pháp lý

hhhhhhhh

Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan thăm bệnh nhân nặng tại bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: K.N

Bàn về đề xuất thôi tự chủ toàn diện cho 2 bệnh viện trên, TS-BS. Trần Tuấn, chuyên gia phân tích hệ thống y tế, Trung tâm Nghiên cứu và đào tạo phát triển cộng đồng (RTCCD) đặt vấn đề: Điều ấy là đáng mừng hay đáng lo?.

Để trả lời câu hỏi trên, TS. Trần Tuấn đã đưa ra 2 vấn đề chính, đó là Nghị quyết 33 cho 4 bệnh viện công thí điểm "tự chủ, tự chịu trách nhiệm toàn diện"... đến mức nào?.

Nghị quyết này cho phép các bệnh viện tự chủ, tự chịu trách nhiệm về chuyên môn; tự chủ tự chịu trách nhiệm về tổ chức và nhân sự; tự chủ tự chịu trách nhiệm về đầu tư mua sắm và quản lý tài sản; Đồng thời, tự chủ tự chịu trách nhiệm về giá dịch vụ khám, chữa bệnh theo yêu cầu-còn với khám chữa bệnh theo bảo hiểm y tế, thì theo bảo hiểm y tế chi trả.

Ngoài ra, các loại hình hoạt động khác như: Đào tạo, nghiên cứu khoa học, chỉ đạo tuyến, chuyển giao kỹ thuật, hợp tác quốc tế... cũng được tự quyết định!.

TS. Trần Tuấn phân tích, truyền thông đang nói nhiều đến các căn nguyên, quy tụ lại vào “giá dịch vụ”, bài toán kinh tế “nguồn sống của các bệnh viện”!. Nghị quyết 33 (và cả Nghị định 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 Quy định cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập), phần về “giá dịch vụ” cho loại hình khám chữa bệnh theo yêu cầu, thực ra đã “rất mở”, viết “như mơ” cho các lãnh đạo bệnh viện: Cho phép "xác lập khung giá dịch vụ y tế theo yêu cầu tính đủ các yếu tố chi phí hình thành giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh, có tích lũy, trên cơ sở tham khảo giá của các bệnh viện tư nhân và các bệnh viện có vốn đầu tư ở nước ngoài tại Việt Nam"!. Khung giá này do Bộ Y tế ban hành.

Như vậy, Nghị quyết 33/2019/NQ-CP rõ ràng là “phép thử” trao toàn quyền cho ngành y tế, thực hiện giấc mơ vận hành loại hình “bệnh viện công", quản lý "hiệu quả như tư”. Viễn cảnh giải được bài toán “hiệu quả, chất lượng, cạnh tranh bền vững” cho bệnh viện công trong nền kinh tế thị trường, đang đến bằng Nghị quyết 33/2019/NQ-CP.

Với quy định này, các bệnh viện tư vẫn “sống được” trong 2 năm qua, chấp nhận chung cơ chế cả khám chữa bệnh bảo hiểm và giá dịch vụ tự xây dựng, vậy lý do gì mà 2 Bạch Mai và bệnh viện K lại đề nghị dừng thực hiện tự chủ toàn diện?. Vì sao bệnh viện Chợ Rẫy và Việt Đức chưa dám thực hiện cơ chế này?-TS. Trần Tuấn nêu vấn đề.

Và theo chuyên gia này, những phát biểu của lãnh đạo các bệnh viện trên chưa thể đủ giải đáp thỏa mãn cho câu hỏi trên mà cần đến một nghiên cứu khoa học định hướng chính sách thiết kế chuẩn thức, thông tin thu thập toàn diện, phân tích đa chiều đủ sâu để làm rõ đâu là căn nguyên chính, đâu là yếu tố ảnh hưởng khách quan, chủ quan như dịch bệnh, từ ngành y tế, từ thực tế bệnh viện hay từ chính sự trỗi dậy của đối thủ cạnh tranh là các bệnh viện tư đang có trong thị trường...

"Loại nghiên cứu vận hành hệ thống định hướng chính sách này đòi hỏi thiết kế phải phối hợp cả về lượng và về chất, thêm minh chứng các trường hợp cụ thể, cả thành công và thất bại. Thông tin phải được thu thập theo phương thức hợp tác nhiều bên; phân tích phải được thực hiện bằng một nhóm chuyên gia đa thành phần, cả trong và ngoài ngành y tế", TS. Trần Tuấn nêu.

Rõ ràng, Chính phủ đã thấy trước, nên ra Nghị quyết nêu rõ cấp độ làm “thí điểm”. Thí điểm, nghĩa là để rút kinh nghiệm trước khi ra phương án chính thức giải quyết vấn đề thách thức sự phát triển của hệ thống khám chữa bệnh công. Vậy thì, triển khai thực hiện Nghị quyết 33, phải được tiến hành theo nguyên tắc của một nghiên cứu khoa học định hướng chính sách, có đánh giá trước và sau khi thí điểm.

TS. Trần Tuấn bày tỏ mong đợi Chính phủ sớm cho thực hiện đánh giá độc lập khoa học về triển khai Nghị quyết 33/NQ-CP trong 2 năm qua. "Còn nếu Chính phủ đã cho đánh giá rồi, thì mong lắm được đọc báo cáo đánh giá đó bởi câu chuyện bệnh viện “công ra công, tư ra tư" phụ thuộc rất nhiều vào bài học rút ra từ thí điểm tự chủ, tự chịu trách nhiệm toàn diện của 4 bệnh viện Bạch Mai, K, Chợ Rẫy và Việt Đức.