Sửa đổi Nghị định 20, hơn 1.000 doanh nghiệp được hoàn thuế các giao dịch liên kết

4 vấn đề đặt ra với việc hồi tố chính sách trong giao dịch liên kết

Thứ nhất: Luật Ban hành Văn bản pháp luật 2015 đã quy định tại khoản 1 Điều 152 là hiệu lực của văn bản pháp luật có hiệu lực trở về trước sẽ được áp dụng “trong trường hợp thật cần thiết để bảo đảm lợi ích chung của xã hội, thực hiện các quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân được quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan trung ương”.

Quan điểm này cũng được xác nhận bởi cơ quan đầu mối chuyên môn trong lĩnh vực này là Bộ Tư pháp. Bộ Tư pháp tại văn bản số 891/BTP-PLDSKT ngày 13/03/2020 đã khẳng định: “việc hồi tố hay không hồi tố đối với trường hợp này đều không có vướng mắc về mặt pháp lý”. Ngoài ra, đa số thành viên Chính phủ đã thể hiện quan điểm đồng ý cho phép hồi tố xử lý đối với các năm 2017, 2018 và cho phép chuyển chi phí lãi vay không được được trừ sang các kỳ tính thuế tiếp theo nhưng không quá 5 năm;

- Thứ hai: Trước đây, năm 2014 Chính phủ và Bộ Tài chính đã từng ban hành Nghị định 91/2014/NĐ-CP và Thông tư 151/2014/TT-BTC hướng dẫn Nghị định 91/2014/NĐ-CP. Theo đó, Chính phủ đã cho phép doanh nghiệp hồi tố áp dụng chuyển đổi ưu đãi do chấm dứt ưu đãi theo điều kiện xuất khẩu do cam kết WTO cho các năm trước đó (từ năm 2007 - đối với hoạt động dệt, may và từ năm 2012 – đối với hoạt động khác) và khoản thuế chênh lệnh do áp dụng quy đinh này được Bộ Tài chính hướng dẫn là khoản thuế nộp thừa và được hoàn lại hoặc bù trừ với nghĩa vụ thuế của các năm sau. Hướng dẫn này của Bộ Tài chính tại thời điểm đó hoàn toàn phù hợp với Luật Quản lý thuế (và hiện nay, các quy định này tại Luật Quản lý thuế mới không có gì thay đổi so với trước đó). Bên cạnh đó, ngân sách Nhà nước giai đoạn 2007 – 2014 cũng đã được Kiểm toán Nhà nước xác nhận và Quốc hội phê chuẩn thông qua nhưng Bộ Tài chính vẫn quy định cho xử lý khoản chênh lệch lệch này được hoàn lại hoặc bù trù. Thậm chí Bộ Tài chính còn cho phép điều chỉnh cả đối với các trường hợp doanh nghiệp đã hoặc chưa được kiểm tra, thanh tra thuế.

Năm 2016, Bộ Tài chính có công văn 4769/BTC-TCT ngày 07/04/2016 về việc chính sách thuế với hoạt động đầu tư thường xuyên. Khi hướng dẫn về khái niệm đầu tư thường xuyên, Bộ Tài chính vẫn cho phép các doanh nghiệp bị chịu tác động từ năm 2009 đến năm 2013 được phép kê khai điều chỉnh và được bù trừ với số thuế phải nộp của kỳ thuế tiếp theo hoặc được hoàn lại số đã nộp thừa theo quy định

Như vậy, việc áp dụng hồi tố năm 2017, 2018 hoàn toàn phù hợp và thực tế đã được Chính phủ, Bộ Tài chính áp dụng trong thời gian qua.

- Thứ ba: Nếu áp dụng hồi tố sang năm 2017, 2018 thực chất là việc thay đổi về “mặt số học” trong xác định nghĩa vụ quyết toán thuế TNDN khi nâng tỷ lệ khấu trừ chi phí lãi vay từ 20% EBITDA lên 30% EBITDA và xác định lại cách tính EBITDA của tất cả các doanh nghiệp bị chịu tác động. Toàn bộ số liệu này đã được thể hiện rõ ràng trên tờ khai và khi tờ khai đã nộp trực tuyến thì cơ quan thuế hoàn toàn có thể giám sát, quản lý và xác định được tuyệt đối số liệu tác động.

Với cơ chế tự tính, tự khai, tự nộp thì người nộp thuế phải chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với những sai phạm khi bị cơ quan nhà nước phát hiện. Và với chỉ hơn 1.000 doanh nghiệp bị tác động cần phải điều chỉnh thì đây không phải là số lượng quá lớn để cơ quan Thuế không thể giám sát được. Do đó, chúng tôi cho rằng không thể có chuyện xin - cho hay phức tạp trong thực thi, trong quản lý thuế như một số quan ngại.

- Thứ tư: Thực ra mục tiêu lớn nhất của chính sách này là tháo gỡ các khó khăn cho các tập đoàn tư nhân trong nước hàng đầu của Việt Nam. Cho nên tổng kinh phí có thể phải hoàn trả nếu áp dụng hồi tố sang năm 2017, 2018 như Bộ Tài chính dự đoán hơn 4.875 tỷ đồng không phải là một khoản quá lớn, chưa kể nếu áp dụng cho phép các doanh nghiệp được hạch toán và đưa vào chi phí của 5 năm kế tiếp thì mỗi năm chỉ một khoản rất nhỏ với tổng ngân sách quốc gia. Quan trọng hơn chính sách này sẽ tăng cường niềm tin cho doanh nghiệp và sự công bằng của Pháp luật rằng nếu doanh nghiệp chậm nộp thuế, kê khai thuế sai sẽ bị truy thu, tính lãi nộp chậm, xử phạt nghiêm khắc, và ngược lại, nếu chính sách nào đó Nhà nước ban hành chưa phù hợp, chưa đúng thì Chính phủ, Bộ Tài chính sẵn sàng sửa sai và khung khổ pháp lý hiện nay cho phép để thực hiện điều này.