Thị trường tài chính Việt Nam - Những sự kiện nổi bật năm 2023

LÊ MỸ• 29/12/2023 05:30

Năm 2023 là năm thứ 2 nền kinh tế tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

>>> Chính sách tiền tệ 2023: Tiếp tục củng cố vững chắc nền tảng ổn định kinh tế vĩ mô

Cùng với đó, đây là năm được đánh giá nền kinh tế đối mặt với “những cơn gió ngược” trong và ngoài nước; song ngành tài chính với những nỗ lực đã để lại nhiều dấu ấn, đóng góp nổi bật. Theo đánh giá của Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, "kết quả tích cực của ngành Tài chính đã góp phần tạo niềm tin của nhân dân, của doanh nghiệp trong năm qua".

Hàng loạt chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp, người dân

Đây là năm thứ 4 liên tiếp, Bộ Tài chính tiếp tục trình cấp có thẩm quyền và ban hành theo thẩm quyền các chính sách hỗ trợ với quy mô lớn.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, năm 2023, Bộ Tài chính điều hành chính sách tài khóa mở rộng, linh hoạt, có trọng tâm, trọng điểm, trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn sau dịch, sức chống chịu của doanh nghiệp đến hạn. Với tinh thần luôn đồng hành, chia sẻ cùng doanh nghiệp, người dân, Bộ Tài chính đã chủ động tham mưu trình Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội và Quốc hội ban hành đồng bộ, kịp thời nhiều giải pháp miễn, giảm, giãn các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản thu ngân sách nhà nước khác. Từ đó, tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế, khơi thông dòng tiền cho doanh nghiệp, hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nuôi dưỡng nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Ước tính các gói hỗ trợ về chính sách miễn, giảm, giãn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất lên tới 200 nghìn tỷ đồng.

Chính phủ trình UBTVQH ban hành Nghị quyết số 30/2022/UBTVQH15 ngày 30/12/2022 về mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng, dầu, mỡ nhờn có hiệu lực từ ngày 01/01/2023 đến hết ngày 31/12/2023. Dự kiến số thuế BVMT giảm khoảng 38 nghìn tỷ đồng

Năm 2023, Chính phủ trình UBTVQH ban hành Nghị quyết số 30/2022/UBTVQH15 ngày 30/12/2022 về mức thuế bảo vệ môi trường (BVMT) đối với xăng, dầu, mỡ nhờn có hiệu lực từ ngày 01/01/2023 đến hết ngày 31/12/2023. Số thuế BVMT dự kiến giảm khoảng 38 nghìn tỷ đồng

Một số chính sách hỗ trợ đáng chú ý như trình Chính phủ ban hành Nghị định số 12/2023/NĐ-CP ngày 14/4/2023 gia hạn thời hạn nộp thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN và tiền thuê đất trong năm 2023 đối với doanh nghiệp, tổ chức và hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Theo đó, dự kiến số tiền thuế, tiền thuê đất được xem xét gia hạn là hơn 110 nghìn tỷ đồng.

Trình Chính phủ trình Quốc hội giảm 2% thuế suất thuế GTGT từ ngày 01/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023 đối với hầu hết các mặt hàng đang áp dụng mức thuế suất thuế GTGT 10%. Dự kiến số tiền thuế được giảm khoảng 24 nghìn tỷ đồng...

Hàng loạt chương trình hỗ trợ được triển khai là một dấu ấn đặc biệt quan trọng, thể hiện rõ vai trò tích cực, hiệu quả của chính sách tài khóa trong ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ tháo gỡ khó khăn trên cũng đang được doanh nghiệp, kỳ vọng sẽ được trình tiếp tục triển khai trong năm 2024.

Quản lý nợ công chặt chẽ, hiệu quả

Theo thống kê của Bộ Tài chính, đến cuối năm 2023, quy mô nợ công của Việt Nam khoảng 37% GDP, thấp hơn nhiều so với mức trần 60% Quốc hội đề ra. Nợ Chính phủ khoảng 34% GDP, thấp hơn nhiều so với trần 50%. Mức dư nợ này thấp hơn nhiều so với mức trung bình năm 2023 của các quốc gia có mức xếp hạng tín nhiệm BB là 52,8% GDP và BBB là 54,9% GDP.

Cơ cấu nợ tích cực, dư nợ trong nước tăng lên, chiếm khoảng 71% dư nợ Chính phủ góp phần giảm thiểu rủi ro tỷ giá. Nợ trong nước chủ yếu là TPCP có kỳ hạn phát hành dài, giảm thiểu rủi ro vay đảo nợ. Kỳ hạn phát hành bình quân TPCP khoảng 12,4-12,5 năm, đảm bảo mục tiêu từ 9-11 năm theo Nghị quyết của Quốc hội số 23/2021/QH15 về Kế hoạch tài chính quốc gia và vay trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021-2025. Lãi suất phát hành TPCP được điều hành thận trọng, đảm bảo phối hợp hài hòa với điều hành chính sách tiền tệ. Lãi suất phát hành bình quân cả danh mục TPCP dự kiến năm 2023 khoảng 3,3%/năm, giảm 0,18 điểm phần trăm so với mức năm 2022 trong bối cảnh lãi suất toàn cầu vẫn duy trì xu hướng tăng.

Nợ nước ngoài giảm dần trong cơ cấu vay của Chính phủ. Danh mục nợ nước ngoài hiện hành chủ yếu vẫn là các khoản vay kỳ hạn dài, lãi suất ưu đãi; góp phần tăng tính bền vững trước biến động tỷ giá của các ngoại tệ mạnh trên toàn cầu.

Việc quản lý nợ công hiệu quả là một trong những cơ sở để tổ chức xếp hạng tín nhiệm và tổ chức quốc tế đánh giá về sức mạnh, khả năng bảo đảm nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững; cũng là điều kiện để tạo dư địa cho Việt nam thực hiện các chính sách tài khoá mở rộng, hợp lý khi cần thiết, đặc biệt là trong đợt bùng phát nghiêm trọng dịch Covid-19 vừa qua cũng như có bộ đệm dự phòng hỗ trợ để triển khai các chương trình hỗ trợ hậu Covid-19.

>>>Fitch Ratings nâng bậc tín nhiệm của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng ổn định

Fitch Ratings nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia của Việt Nam lên BB+

Ngày 08/12/2023, Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Tổ chức Fitch) nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”. Việc Tổ chức Fitch nâng định mức tín nhiệm quốc gia của Việt Nam trong bối cảnh thế giới đối mặt với các thách thức về suy giảm tăng trưởng, kinh tế, thương mại cũng như sự gia tăng các rủi ro về tài chính ở nhiều quốc gia đã thể hiện sự đánh giá hết sức tích cực của cộng đồng quốc tế về nỗ lực chỉ đạo, điều hành của Đảng, Quốc hội và Chính phủ Việt Nam thời gian qua nhằm ổn định vĩ mô và phục hồi kinh tế, củng cố nền tảng chính trị - xã hội.

Việt nam được

Tổ chức Xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings (Tổ chức Fitch) nâng xếp hạng tín nhiệm quốc gia dài hạn của Việt Nam lên mức BB+, triển vọng “Ổn định”.

Fitch Ratings thông tin, việc nâng bậc tín nhiệm thể hiện triển vọng tăng trưởng trung hạn thuận lợi của Việt Nam và triển vọng này được củng cố thêm bởi dòng vốn đầu tư trực tiếp (FDI) mạnh mẽ.

Quyết định nâng bậc tín nhiệm Việt Nam của Fitch Ratings có ý nghĩa quan trọng trong nỗ lực nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần giảm chi phí huy động vốn, giảm mức rủi ro tín dụng quốc gia. Với trần tín nhiệm quốc gia được nâng lên, cơ hội nâng bậc tín nhiệm của doanh nghiệp sẽ được nới thêm và chi phí đi vay nước ngoài của doanh nghiệp trong nước, cũng sẽ giảm xuống.

Thu ngân sách vượt dự toán

Bộ Tài chính cho biết tính đến ngày 25/12, tổng thu ngân sách Nhà nước đã đạt trên 1,69 triệu tỷ đồng, vượt 4,5% so dự toán Quốc hội giao. Trong đó, thu ngân sách Trung ương vượt 4,6% dự toán, thu ngân sách địa phương vượt 4,4%.

Cấu thành số thu vượt dự toán nêu trên, có phần thu nội địa từ đầu năm đã tăng 5,7%, thu dầu thô tăng 44,6% và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 92,1% dự toán.

Song song, Bộ Tài chính đã chỉ đạo cơ quan thuế, hải quan tăng cường quản lý thu thông qua việc ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống dữ liệu lớn để quản lý thu, quản trị rủi ro, chống gian lận trong sử dụng hóa đơn, hoàn thuế giá trị tăng, đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thu cho ngân sách nhà nước. Nhờ đó, ước thu ngân sách nhà nước năm 2023 vượt khoảng 5% so với dự toán; kể cả số thuế miễn giảm thì thu ngân sách năm nay vượt từ 9-10% so với dự toán Quốc hội giao.

Chiều ngược lại, chi ngân sách Nhà nước đến nay đạt khoảng 1,73 triệu tỷ đồng, bằng 83,4% dự toán. Trong đó, chi đầu tư phát triển ước đạt 79,8% dự toán và bằng 81,9% kế hoạch Thủ tướng giao. So với cùng kỳ năm 2022, mức chi này đã tăng 144.000 tỷ đồng.

Chi thường xuyên cùng giai đoạn ước đạt 90,3% dự toán, đảm bảo chi trả kịp thời, đầy đủ các khoản nợ đến hạn, kinh phí thực hiện cải cách tiền lương từ 1/7 (khoảng 470.000 tỷ đồng).

Với tỷ lệ thu - chi kể trên, năm 2023 ngân sách Nhà nước ước tính bội chi 36.500 tỷ đồng. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng cho biết lũy kế đến ngày 25/12 đã phát hành được 296.700 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, bằng 74,2% kế hoạch, kỳ hạn bình quân 12,54 năm, lãi suất bình quân là 3,21%/năm. Từ đó góp phần bù đắp bội chi và trả nợ các khoản nợ gốc ngân sách Trung ương đến hạn.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn sau dịch, sức chống chịu của doanh nghiệp đến hạn, kết hợp với việc tiếp tục thực hiện nhiều chính sách miễn, giảm thuế, phí để tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân, kết quả thu ngân sách nhà nước cả năm như trên là rất tích cực và là dấu ấn quan trọng trong điều hành ngân sách nhà nước năm 2023.

Quốc hội thông qua Nghị quyết về thuế tối thiểu toàn cầu

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam, tạo mức độ tin tưởng giữa các Tập đoàn đa quốc gia trong việc tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam, Bộ Tài chính đã giao Tổng cục Thuế chủ trì nghiên cứu đánh giá tác động và tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xây dựng chính sách thuế tối thiểu toàn cầu.

Chính sách thuế

Chính sách thuế tối thiểu toàn cầu áp dụng ở Việt Nam dự kiến sẽ tác động khoảng 90 doanh nghiệp có doanh thu thuộc đối tượng điều chỉnh chịu thuế

Ngày 29/11/2023, tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Nghị quyết số 107/2023/QH15 về thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một bước đi cần thiết và với việc áp dụng từ ngày 01/01/2024, Việt Nam khẳng định vị thế và quyền đánh thuế của quốc gia, góp phần tăng nguồn thu cho NSNN từ phần thu thuế bổ sung, góp phần tăng cường hội nhập quốc tế và cải cách hệ thống thuế phù hợp với thông lệ quốc tế.

Theo đó, Việt Nam sẽ áp dụng 2 quy định: Quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu IIR áp dụng đối với các Tập đoàn của Việt Nam có đầu tư ra nước ngoài và Quy định thuế tối thiểu bổ sung nội địa đạt chuẩn QDMTT áp dụng đối với các Tập đoàn đa quốc gia có hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt Nam.

Theo Bộ Tài chính, việc thực hiện áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu tại nghị quyết của Quốc hội sẽ mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới. Cụ thể, tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung, tăng cường hội nhập quốc tế, giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giả, chuyển lợi nhuận. Để giữ vững sức hấp dẫn của môi trường đầu tư, Việt Nam sẽ phải xây dựng những chính sách có tính hấp dẫn bền vững hơn không dựa trên thuế như: thủ tục hành chính, tiếp cận đất đai, nguồn lao động chất lượng cao...

Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2024, áp dụng từ năm tài chính 2024.

Khai trương Sàn giao dịch Trái phiếu riêng lẻ

Ngày 19/7, Bộ Tài chính tổ chức Lễ khai trương và đưa vào vận hành hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX)...

Khai trương sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ là bước đi quan trọng để quản lý thị trường

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào vận hành là rất cần thiết. "Hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào hoạt động sẽ giúp cho các cơ quan quản lý trong công tác quản lý thị trường trái phiếu riêng lẻ, và người dân, doanh nghiệp sẽ giám sát và nâng cao tính công khai, minh bạch của thị trường".

Đây là một trong những nền tảng quan trọng đã góp phần trong việc lấy lại niềm tin thị trường sau cơn khủng hoảng, đồng thời về dài hạn, là một trong những thành phần tạo ra một nền tài chính đa dạng, hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn trung và dài hạn, giảm sự phụ thuộc quá nhiều vào kênh tín dụng ngân hàng, hướng đến thực hiện Chiến lược phát triển tài chính đến năm 2030, với mục tiêu Chính phủ đã đặt ra là đến năm 2025, dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp tối thiểu đạt 20% GDP và đến năm 2030 tối thiểu đạt 25% GDP...

Song song, Bộ Tài chính và cơ quan quản lý thị trường chứng khoán - Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng tiếp tục bổ sung hoàn thiện pháp lý, tích cực làm việc với các tổ chức xếp hạng thị trường như FTSE Russell và MSCI nhằm tiếp tục đẩy nhanh quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.

Bên cạnh các giải pháp nhằm đồng bộ hóa cơ sở dữ liệu về giao dịch, chuyển nhượng, cơ sở dữ liệu về nhà đầu tư, kết nối cơ sở dữ liệu nhà đầu tư với cơ sở dữ liệu công dân, tiếp tục tăng cường công tác quản lý, giám sát, thanh tra, kiểm tra các công ty đại chúng và tổ chức kinh doanh chứng khoán, phát hiện, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, thao túng giá,... nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của thị trường.

Năm 2023, theo Bộ Tài chính, các thị trường tài chính tiếp tục được củng cố, tháo gỡ, xử lý kịp thời khó khăn vướng mắc để ngày càng phát triển lành mạnh, công khai, minh bạch.