Vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo

GIA NGUYỄN thực hiện• 17/05/2024 06:27

Để thúc đẩy hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển cần xây dựng một khung khổ pháp lý đồng bộ và thống nhất về thể chế hoá một cách đầy đủ...

Mặc dù Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) được thông qua đã tạo khung khổ pháp lý cơ bản để thúc đẩy hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển, trong đó có các quy định về hỗ trợ huy động vốn, tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc, chưa tạo được môi trường thuận lợi…

Đây là chia sẻ của Luật sư Nguyễn Thành Luân – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Việt với DĐDN.

- Chính sách hỗ trợ huy động vốn được xem là trụ cột, có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo (KNST), pháp luật hiện hành quy định về vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Năm 2017, Quốc hội thông qua Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tạo bước ngoặt về khung khổ pháp lý cao nhất quy định về nguyên tắc, nội dung, nguồn lực hỗ trợ DNNVV, trong đó có những quy định riêng về hỗ trợ doanh nghiệp KNST huy động vốn.

Luật đã quy định về nguồn vốn và các phương thức huy động vốn cho các doanh nghiệp KNST và nguồn vốn huy động gồm: vốn tín dụng có hỗ trợ, bảo lãnh của Nhà nước; vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước; vốn hợp pháp từ các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; vốn hỗ trợ từ miễn giảm các nghĩa vụ phải nộp ngân sách.
Chưa kể, cụ thể hóa Luật này, nhiều văn bản đã ban hành như: Nghị định 34/2018/NĐ-CP ngày 8/3/2018; Nghị định 38/2018/NĐ-CP và Nghị định 39/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018; Nghị định 39/2019/NĐ-CP ngày 10/5/2019; Nghị định 80/2021/NĐ-CP ngày 26/8/2021 quy định về Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Quỹ phát triển DNNVV, đầu tư cho doanh nghiệp KNST, hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ DNNVV…

Những chủ trương chính sách đã nêu được kỳ vọng sẽ tạo môi trường cởi mở và thông thoáng, nhất là về đầu tư, huy động vốn, để hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy doanh nghiệp KNST hình thành và phát triển, tuy nhiên, thực tế cho thấy kết quả thực hiện đạt được còn hạn chế, quá trình triển khai găp nhiều khó khăn, vướng mắc.

- Cụ thể ở đây là những hạn chế, khó khăn nào, thưa ông?

Thứ nhất, về tổ chức và hoạt động của quỹ đầu tư KNST: Tính đến năm 2022, Việt Nam có 20 quỹ đầu tư KNST tư nhân được thành lập theo Nghị định số 38/2019/NĐ-CP. Tổ chức và hoạt động của Quỹ đầu tư KNST đang gặp những khó khăn do những rào cản về pháp lý như quy định Quỹ đầu tư KNST không có tư cách pháp nhân; có số lượng tối đa 30 thành viên là các nhà đầu tư cá nhân; chỉ được huy động vốn bằng đồng Việt Nam và các tài sản được định giá bằng đồng Việt Nam, không được góp vốn bằng ngoại tệ; phải đăng ký danh mục đầu tư; chính sách ưu đãi về thuế cho nhà đầu tư, hạch toán kế toán chưa được quy định cụ thể; nhà đầu tư nước ngoài phải thực hiện các thủ tục hành chính phức tạp và mất nhiều thời gian để đầu tư gián tiếp vào Quỹ;…

Thứ hai, về hoạt động đầu tư cho doanh nghiệp KNST từ nguồn vốn ngân sách: Trên thực tế chưa có địa phương nào sử dụng ngân sách để đầu tư cho doanh nghiệp KNST do những rào cản về mặt pháp lý. Trước hết là nguyên tắc sử dụng bảo toàn vốn và trách nhiệm của người có thẩm quyền khi ra quyết định đầu tư. Quy định về thủ tục đầu tư phức tạp, nhất là cơ chế thẩm định về doanh nghiệp KNST, quy trình lựa chọn, hợp tác với Quỹ đầu tư KNST; quy định về thời hạn thoái vốn trong 5 năm chưa phù hợp với đặc điểm vòng đời của các dự án KNST, rất khó thực hiện thoái vốn và gây ra những khó khăn nhất định cho Quỹ hợp tác đầu tư…

Thứ ba, việc hỗ trợ lãi suất cho vay theo quy định tại Điều 17 Luật Hỗ trợ DNNVV, Nghị định số 80/2021/NĐ-CP chưa được triển khai trên thực tế do chưa có văn bản hướng dẫn thi hành. Doanh nghiệp KNST chỉ có thể được hưởng ưu đãi về hỗ trợ lãi suất 2% áp dụng trong giai đoạn 2022-2023 như đối với các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình theo quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 30/01/2022 của Chính phủ.

Robot tiếp tân của startup Roboworld giới thiệu tại Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia.

- Trước thực tế đã nêu, để gỡ khó cho doanh nghiệp KNST tiếp cận tín dụng, ông có đề xuất, khuyến nghị gì?

Theo tôi, về tổng thể, cần xây dựng một khung khổ pháp lý đồng bộ và thống nhất về hỗ trợ doanh nghiệp KNST để thể chế hoá một cách đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng về khuyến khích, thúc đẩy các hoạt động KNST, hỗ trợ thiết thực và có hiệu quả đối với doanh nghiệp KNST với tính chất là một loại hình doanh nghiệp đặc thù, đáp ứng các yêu cầu về tính đồng bộ, thống nhất, đầy đủ, cụ thể các cơ chế và giải pháp tổ chức triển khai thực hiện.
Khung khổ pháp lý về hỗ trợ doanh nghiệp KNST cần được định hình theo hướng ban hành Luật về KNST có phạm vi và đối tượng điều chỉnh rộng và bao quát hơn, không chỉ đối với doanh nghiệp KNST; hoặc sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017 trong đó có một Chương riêng về hỗ trợ doanh nghiệp KNST.

Trong điều kiện chưa thể ban hành mới hoặc sửa đổi Luật này, Chính phủ, các bộ, ngành cần ban hành các văn bản hướng dẫn để kịp thời triển khai các chính sách, quy định đã có hiệu lực, khắc phục những khó khăn, vướng mắc hiện nay. Như, về tổ chức và hoạt động của Quỹ đầu tư KNST, cần sửa đổi, bổ sung Nghị định số 38/2018/NĐ-CP của Chính phủ theo hướng quy định Quỹ đầu tư KNST có tư cách pháp nhân để quỹ có đầy đủ tư cách tham gia trực tiếp các giao dịch đầu tư, thay vì phải thành lập hoặc thuê công ty quản lý quỹ;…

- Trân trọng cảm ơn ông!