Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu: Vẫn “nóng” vấn đề cân bằng lợi ích

GIA NGUYỄN• 25/05/2024 03:00

Dù đã có nhiều tiếp thu, chỉnh sửa để hướng tới giải quyết những bất ổn của thị trường, thế nhưng, Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu vẫn “nóng” về vấn đề cân bằng lợi ích…

>> Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu: Còn nỗi lo cho doanh nghiệp

Theo đó, để giải quyết những hạn chế, tồn tại của thị trường thời gian qua, Dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu thay thế Nghị định 83/2014/NĐ-CP và các quy định sửa đổi, bổ sung Nghị định này tập trung vào 4 nội dung chính gồm: công thức và cơ chế giá xăng dầu; quỹ bình ổn giá xăng dầu; điều kiện kinh doanh; hệ thống kinh doanh xăng dầu.

Dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu thay thế Nghị định 83/2014/NĐ-CP và các quy định sửa đổi, bổ sung Nghị định này tập trung vào 4 nội dung chính - Ảnh minh họa: ITN

Góp ý Dự thảo này, nhiều doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu cho rằng, đã nhiều lần gửi kiến nghị lên Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, và các bộ ngành liên quan nêu rõ những bất cập khó khăn, gây gián đoạn nguồn cung trong kinh doanh xăng dầu năm 2022. Đồng thời, cũng góp ý để sửa đổi, bổ sung Nghị định mới, nhằm phù hợp với tình hình kinh doanh theo cơ chế thị trường, không để gián đoạn nguồn cung, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và sinh hoạt của người dân.

Theo ông Nguyễn Hữu Thập - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang, Dự thảo Nghị định quy định Điều 14 quyền và nghĩa vụ của thương nhân phân phối: “Chỉ được mua xăng dầu từ các thương nhân đầu mối” không cho phép các thương nhân phân phối mua bán hàng hóa với nhau, nhưng thương nhân đầu mối lại có quyền “Được mua bán xăng dầu, nguyên liệu với các thương nhân đầu mối khác”. Như vậy là phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp vi phạm Điều 5, Điều 6, Điều 8, Điều 11 và Điều 12 của Luật Cạnh tranh và Điều 6, Điều 10, Điều 11 của Luật Thương mại.

Đồng thời cho rằng, các doanh nghiệp đầu mối (cả nhập khẩu và sản xuất) là đơn vị tạo nguồn tồn dự trữ quốc gia để cung ứng cho bán thương mại, bán tiêu dùng trong hệ thống của mình (từ thương nhân phân phối đến tiêu dùng nói chung); đầu mối không bán cho đại lý, nhượng quyền thương mại vì đã thông qua thương nhân phân phối, nếu đầu mối vẫn bán cho đối tượng này thì sẽ dẫm chân lên nhau.

>> Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu: Cần hướng đến mục tiêu ổn định thị trường

Dự thảo Nghị định mới về kinh doanh xăng dầu vẫn “nóng” về vấn đề cân bằng lợi ích - Ảnh minh họa: ITN

Đặc biệt, khi khan hiếm hàng hóa thì đầu mối chỉ tập trung cho hệ thống của mình mà ít chia sẻ nguồn cung cho thương nhân phân phối và đối tượng khác. Các doanh nghiệp đầu mối không được mua hàng qua lại với nhau, nếu các đầu mối được mua bán với nhau sẽ gây ra tình trạng sản lượng ảo.

Vì vậy, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang kiến nghị, giữ nguyên quy định thương nhân phân phối xăng dầu theo khoản 12 Điều 1 Nghị định 95/2021/NĐ-CP: “được mua xăng dầu từ nhiều thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối xăng dầu khác theo Hợp đồng mua bán xăng dầu”.

Đồng quan điểm, ông Hoàng Trung Dũng - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phát triển phụ gia và sản phẩm dầu mỏ (APP) thẳng thắn, đọc Dự thảo Nghị định cảm xúc đầu tiên là có nhiều điều khoản bó buộc, hạn chế quyền tự do của thương nhân phân phối xăng dầu, vi phạm Luật Cạnh tranh.

“Tại sao thương nhân phân phối là doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, có quyền tự do cạnh tranh nhưng Dự thảo lại cho phép chúng tôi chỉ được mua từ thương nhân đầu mối mà không được mua chéo của nhau”, ông Dũng nhìn nhận.

Đồng thời cho hay, các thương nhân đầu mối được mua từ 2 nhà máy lọc dầu, nhập khẩu thì không có lý do gì bắt 300 thương nhân phân phối không được mua hàng của nhau.

Từ những viện dẫn đã nêu, ông Hoàng Trung Dũng đề nghị, cần nghiên cứu thành lập sàn giao dịch xăng dầu một cách công khai minh bạch như sàn cà phê… giúp thương nhân phân phối căn cứ vào giá chốt hàng.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Công Minh - thương nhân phân phối xăng dầu tại Bắc Giang cũng cho rằng, quy định như Dự thảo đã đề xuất là hạn chế quyền của thương nhân phân phối, quyền được mua - bán giữa các thương nhân phân phối với nhau.

“Trong những giai đoạn giá cả thất thường, nhờ được mua bán chéo nên các thương nhân phân phối có thể chia sẻ với nhau rất tốt cả về lượng, giá bán. Nếu hạn chế quyền này thị trường chưa chắc đã ổn”, ông Nguyễn Công Minh.

Bên cạnh những vấn đề đã nêu, một trong những nội dung khiến các doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu quan tâm nhất hiện nay là câu chuyện phân chia lợi nhuận một cách hợp lý.

Theo ông Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc công ty TNHH Xăng dầu Hải Âu Phát, chi phí cố định của doanh nghiệp bán lẻ hiện 700 – 800 đồng/lít nên dù được chiết khấu 1.100 đồng/lít cũng không giúp lợi nhuận tốt hơn. Nếu một cây xăng mỗi ngày bán được 1.000 lít, mới lãi được 400 nghìn đồng, thua thu nhập của một lao động phổ thông, trong khi cây xăng phải đầu tư tiền tỷ.

Vì vậy, đại diện các doanh nghiệp bán lẻ đề nghị, cho phép thương nhân đầu mối định giá bán buôn mức 1; cho phép thương nhân phân phối định giá bán buôn mức 2 và giá bán lẻ; cho phép doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu quyết định giá bán lẻ. Trường hợp, Nhà nước quy định giá bán lẻ đề nghị chi phí kinh doanh nội địa và lợi nhuận của 3 khâu là 3.000 – 5.000 đồng/lít và Nhà nước ban hành tỷ lệ phân chia 3 khâu cụ thể, rõ ràng, minh bạch cụ thể tại Nghị định mới.