Châu Á gặp khó trước tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc

CẨM ANH• 04/07/2024 03:30

Áp lực đang gia tăng trên khắp châu Á khi nhiều quốc gia phương Tây áp đặt thêm thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, khiến quốc gia này dư thừa công suất và đẩy mạnh xuất khẩu.

>> Tái định hình chuỗi cung ứng châu Á

các tấm pin mặt trời tại nhà máy ở Hàng Châu, Chiết Giang. Ảnh: Reuters

Các tấm pin mặt trời tại nhà máy ở Hàng Châu, Chiết Giang. Ảnh: Reuters

Trong khi một số nước phương Tây đã áp dụng thuế quan với hàng hóa của Trung Quốc, châu Á không dựng lên nhiều rào cản thương mại đối với các lô hàng gia tăng từ nước này, đồng thời các phản ứng chính sách cho đến nay vẫn còn khiêm tốn.

Hiện nay, hàng tiêu dùng giá rẻ của Trung Quốc đang tràn vào Thái Lan, Indonesia và Hàn Quốc, đặc biệt thông qua các nền tảng thương mại điện tử. Năng suất dư thừa và đẩy mạnh xuất khẩu của Trung Quốc đang gây sức ép lên các nhà sản xuất kim loại và hóa chất tại Ấn Độ, Việt Nam, Thái Lan và Hàn Quốc.

Mức độ thâm nhập xe điện Trung Quốc tại nhiều quốc gia châu Á vẫn còn thấp, nhưng đang có xu hướng tăng. Năm 2023, hơn 30% lượng xe điện nhập khẩu của Thái Lan có nguồn gốc từ Trung Quốc, tăng từ mức 10% vào năm 2013.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội Xe khách Trung Quốc, quốc gia này đã xuất khẩu 312.000 xe điện sang châu Á tính đến tháng 5/2024, vượt qua lượng xe điện xuất khẩu sang châu Âu (266.000 xe điện).

Do đó, châu Á đang phải đối mặt với nhiều thách thức từ hàng nhập khẩu của Trung Quốc, bao gồm cả các sản phẩm sản xuất công nghệ thấp và công nghệ cao.

Theo bà Sonal Varma, Chuyên gia kinh tế trưởng của Nomura khu vực châu Á không bao gồm Nhật Bản, việc nhập khẩu gia tăng từ Trung Quốc có thể tác động tiêu cực đến ngành sản xuất của khu vực, đặc biệt là các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.

Ngành ô tô của châu Á không phải là đối thủ của các gã xe điện khổng lồ Trung Quốc, vì các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể hạ giá xuất khẩu để chiếm thị phần, làm gián đoạn sự phát triển của các ngành công nghiệp non trẻ trên khắp châu Á.

Một số nền kinh tế châu Á như Ấn Độ, Việt Nam và Malaysia đang được hưởng lợi từ chiến lược Trung Quốc + 1, nhưng việc tiếp tục phụ thuộc vào các sản phẩm trung gian nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ hạn chế giá trị gia tăng trong nước cũng như việc tạo ra việc làm trong ngành sản xuất tại địa phương.

Khi Trung Quốc chuyển hướng sang các thị trường mới, xuất khẩu của châu Á cũng sẽ thấy khó khăn hơn khi cạnh tranh với các sản phẩm Trung Quốc tại các thị trường này.

Đối mặt với thách thức bảo vệ ngành sản xuất và việc làm, bà Varma nói thêm, các nhà hoạch định chính sách châu Á cần tạo ra một sân chơi bình đẳng hơn. Việc dựng lên các rào cản bảo hộ đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc không phải là điều dễ dàng, vì châu Á có ít quyền mặc cả với Trung Quốc hơn, cả về mặt kinh tế và địa chính trị. Điều này đặc biệt đúng đối với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, nơi các nền kinh tế đã phát triển mối quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc về cả thương mại và đầu tư.

>> "Xu hướng lạ” đe dọa kinh tế Trung Quốc

Các tấm pin mặt trời đang là một trong những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc

Tấm pin mặt trời đang là một trong những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc.

Ví dụ, Trung Quốc là điểm đến chính cho xuất khẩu kim loại và khai khoáng của Indonesia. Việt Nam, Malaysia và Thái Lan phụ thuộc vào nguồn cung cấp hàng hóa trung gian của Trung Quốc cho hoạt động thương mại. Các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các cơ sở sản xuất mới tại ASEAN đang giúp họ hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Hàn Quốc cũng phụ thuộc vào Trung Quốc về các nguyên liệu thô quan trọng cho chất bán dẫn và pin. Bất chấp những dấu hiệu tách rời gần đây, Trung Quốc vẫn là thị trường quan trọng đối với các công ty Hàn Quốc trong lĩnh vực tiêu dùng và chất bán dẫn.

Bà Varma cho biết, các nhà hoạch định chính sách châu Á cần đưa ra chính sách thương mại và công nghiệp của họ một cách tích cực hơn để bảo vệ chính họ, đồng thời cân bằng các ưu tiên kinh tế và địa chính trị.

Các nền kinh tế đang phát triển trong khu vực, đặc biệt là những nền kinh tế có dân số trong độ tuổi lao động lớn cần tạo việc làm, có thể tạo ra sân chơi bình đẳng đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc bằng cách áp thuế quan. Thái Lan vừa áp thuế giá trị gia tăng 7% đối với hàng nhập khẩu có giá bán dưới 1.500 baht (41 USD).

Mặt khác, điều quan trọng đối với các quốc gia đang hưởng lợi từ chiến lược Trung Quốc +1 là phát triển hệ sinh thái trong nước. Chính phủ nên có mục tiêu tăng tỷ lệ nội địa hóa mỗi năm. Điều này sẽ khuyến khích chuyển đổi từ nhập khẩu sang nguồn cung ứng trong nước và cũng khuyến khích sự phát triển của các nhà máy trong nước.

Đồng thời, để thúc đẩy sự phát triển của các ngành chiến lược quan trọng, các nhà hoạch định chính sách có thể cung cấp các khoản trợ cấp và sử dụng các chính sách tài khóa như ưu đãi thuế hoặc khấu trừ chi phí cho các mặt hàng sản xuất trong nước.

Theo bà Varma, châu Á nên giảm thiểu rủi ro chuỗi cung ứng của chính mình bằng cách đảm bảo các nguồn nguyên liệu thô và khoáng sản quan trọng thay thế. Vào tháng 12 năm 2023, Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc đã công bố Chiến lược 3050, theo đó xác định 185 mặt hàng về chất bán dẫn, pin thứ cấp, ô tô và đóng tàu mà họ có kế hoạch giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu xuống 50% vào năm 2030.