Trụ cột mới trong xuất khẩu của Việt Nam

Động lực tăng trưởng của ngành

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu ngày càng phức tạp và cạnh tranh, Việt Nam đã nhanh chóng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ quốc tế. Một trong những lĩnh vực đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển này là ngành công nghiệp điện tử, máy tính và linh kiện. Những năm gần đây, mặt hàng này đã trở thành một trong những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu của quốc gia.

Sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc sang các nước Đông Nam Á, đã tạo ra cơ hội lớn cho Việt Nam. Các tập đoàn lớn như Samsung, Intel, và LG đã chọn Việt Nam là điểm đến cho các cơ sở sản xuất chiến lược của mình. Điều này không chỉ tăng cường sản lượng xuất khẩu mà còn thúc đẩy các nhà cung cấp linh kiện địa phương phát triển để hỗ trợ cho chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bên cạnh đó, một trong những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng ngành điện tử tại Việt Nam là dòng vốn FDI mạnh mẽ từ các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản và Mỹ. Các nhà đầu tư nước ngoài nhìn thấy tiềm năng trong lực lượng lao động trẻ, chi phí sản xuất cạnh tranh và các chính sách ưu đãi của Chính phủ Việt Nam.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, lĩnh vực điện tử đã thu hút hàng tỷ USD đầu tư FDI chỉ riêng trong năm 2023. Điều này không chỉ gia tăng năng lực sản xuất mà còn chuyển giao công nghệ và nâng cao trình độ lao động trong nước, giúp Việt Nam tiến gần hơn đến vị thế trung tâm sản xuất điện tử của thế giới.

Chính phủ Việt Nam cũng đã nhận ra tầm quan trọng của ngành công nghiệp điện tử trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm. Các chính sách thu hút đầu tư, ưu đãi thuế và phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là các khu công nghiệp công nghệ cao, đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong ngành. Ngoài ra, Chính phủ cũng tập trung vào việc đào tạo nguồn nhân lực và phát triển công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó tăng khả năng cạnh tranh của ngành điện tử trên thị trường quốc tế.

Triển vọng sáng của năm 2024

Theo báo cáo mới nhất của Tổng Cục Thống kê Việt Nam, xuất khẩu sản phẩm điện tử, máy tính và linh kiện đã tăng trưởng nhanh chóng trong hơn một thập kỷ qua, trở thành nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam từ năm 2023. Đặc biệt, trong 9 tháng đầu năm 2024, giá trị xuất khẩu của nhóm hàng này đạt 52,8 tỷ USD, tăng 27,4% so với cùng kỳ năm trước, mức tăng trưởng cao nhất trong các nhóm hàng xuất khẩu chính.

Cũng theo Tổng Cục Thống kê, năm 2024 dự kiến sẽ tiếp tục chứng kiến những biến động lớn từ thị trường tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt là khi các nền kinh tế lớn như Mỹ và châu Âu đang đối mặt với nguy cơ suy thoái. Sự suy giảm nhu cầu tiêu thụ có thể ảnh hưởng tiêu cực đến ngành xuất khẩu điện tử của Việt Nam. Trong bối cảnh này, việc tìm kiếm và phát triển các thị trường mới, đặc biệt là trong khu vực châu Á, sẽ trở thành một trong những chiến lược quan trọng để duy trì tốc độ tăng trưởng.

Mặc dù vậy, ngành công nghiệp điện tử Việt Nam vẫn phải đối mặt với những thách thức lớn, đặc biệt là trong năm 2024. Áp lực cạnh tranh từ các quốc gia khác trong khu vực, như Thái Lan và Indonesia, đang ngày càng gia tăng. Những nước này cũng đang nỗ lực thu hút đầu tư FDI vào ngành công nghiệp điện tử thông qua các chính sách ưu đãi hấp dẫn. Đồng thời, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu do những thay đổi trong chính sách thương mại và các biến động địa chính trị cũng có thể ảnh hưởng đến dòng vốn FDI vào Việt Nam.

Hơn nữa, các tập đoàn đa quốc gia đang có xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng để giảm thiểu rủi ro từ các sự kiện không lường trước, chẳng hạn như đại dịch COVID-19 hoặc các cuộc xung đột thương mại. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam cần phải tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh, không chỉ về chi phí sản xuất mà còn về chất lượng sản phẩm và sự ổn định của chuỗi cung ứng.

Một trong những điểm yếu của ngành công nghiệp điện tử Việt Nam hiện nay là sự phụ thuộc quá lớn vào công nghệ và linh kiện nhập khẩu từ nước ngoài. Mặc dù các doanh nghiệp trong nước đã có những bước tiến đáng kể trong việc tự sản xuất một số linh kiện cơ bản, nhưng Việt Nam vẫn chưa thể tự chủ hoàn toàn trong việc phát triển các công nghệ cốt lõi. Điều này tạo ra sự phụ thuộc vào các quốc gia khác, làm giảm khả năng cạnh tranh của Việt Nam trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng và ngày càng khắt khe hơn.

Để khắc phục vấn đề này, Chính phủ và các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào nghiên cứu và phát triển (R&D), đồng thời tăng cường hợp tác với các viện nghiên cứu và các doanh nghiệp công nghệ tiên tiến trên thế giới. Sự phát triển của các khu công nghệ cao tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là một tín hiệu tích cực, nhưng để tạo ra một sự đột phá, cần có sự cam kết lâu dài từ cả Chính phủ lẫn các doanh nghiệp trong nước.

Nhìn chung, triển vọng của ngành điện tử Việt Nam trong năm 2024 vẫn rất sáng sủa. Việc duy trì dòng vốn FDI ổn định và phát triển công nghệ sẽ giúp Việt Nam tiếp tục là một trong những trung tâm sản xuất điện tử hàng đầu của khu vực. Cùng với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ và đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia, Việt Nam hoàn toàn có thể tin tưởng vào sự phát triển bền vững của ngành trong tương lai.

Nguyễn Chuẩn