Sửa Luật Kế toán: Vẫn còn nhiều băn khoăn

Bộ Tài chính đang đề nghị xây dựng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 luật (Dự thảo), trong đó có Luật Kế toán. Luật Kế toán số 88/2015/QH13 có hiệu lực từ năm 2017, đã tiếp cận hơn các nguyên tắc, thông lệ chung về kế toán, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của Việt Nam; làm cơ sở cho việc hoàn chỉnh khung pháp lý đầy đủ về kế toán theo hướng tiếp cận hơn các thông lệ quốc tế. Đồng thời, hỗ trợ và hướng dẫn cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ thực hiện công tác kế toán phù hợp, hiệu quả.

Tuy nhiên, thực tiễn sau 6 năm triển khai Luật, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế và của các doanh nghiệp Việt Nam, Luật Kế toán đã phát sinh một số vướng mắc, khó khăn, đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung phù hợp với thực tiễn.

Nhằm sửa đổi, bổ sung Luật Kế toán, Dự thảo đề xuất 2 chính sách gồm tháo gỡ khó khăn, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực kế toán.

Theo đó, liên quan đến áp dụng chuẩn mực quốc tế về kế toán (IFRS) và xây dựng khuôn khổ pháp lý cho việc áp dụng IFRS tại Việt Nam, Ban soạn thảo đề xuất quy định làm rõ khái niệm Chuẩn mực về kế toán gồm chuẩn mực kế toán quốc tế và chuẩn mực kế toán Việt Nam, trong đó, chuẩn mực quốc tế về kế toán là chuẩn mực do Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế ban hành. Đồng thời, đề xuất giao Bộ Tài chính quy trình cụ thể về đối tượng, phạm vi, thể thức và các nội dung khác liên quan đến việc áp dụng chuẩn mực quốc tế về kế toán tại Việt Nam theo lộ trình phù hợp.

Nhằm hỗ trợ sự phát triển của các doanh nghiệp vừa, nhỏ, siêu nhỏ; giảm bớt thời gian, chi phí cho công tác kế toán của đơn vị; đơn giản nội dung chứng từ nhưng vẫn đảm bảo yêu cầu quản lý; hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số; nâng cao tính minh bạch và tuân thủ báo cáo tài chính của các đơn vị có quy mô lớn, Ban soạn thảo đề xuất cho phép các tài liệu kế toán bằng tiếng nước ngoài thì chỉ phải dịch sang tiếng Việt khi công bố ra bên ngoài theo quy định của pháp luật hoặc khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.

Đối với Báo cáo tài chính, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi, bổ sung theo hướng cho phép các đơn vị có quy mô vừa, nhỏ, siêu nhỏ áp dụng chế độ kế toán đơn giản để tiết kiệm thời gian, chi phí của đơn vị kế toán; làm rõ phạm vi của báo cáo tài chính với các loại báo cáo khác để nâng cao tính minh bạch của thông tin tài chính.

Đồng thời, đề xuất bổ sung thêm quy định chứng từ điện tử có thể được xác nhận bằng các phương tiện điện tử theo quy định của pháp luật (trong trường hợp không sử dụng chữ ký) để phù hợp với thực tiễn hiện nay khi giao dịch thương mại điện tử, ngân hàng số đang phát triển, đồng thời, đảm bảo phù hợp với Luật Giao dịch điện tử và quy định của pháp luật khác liên quan, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số.

Tuy nhiên, góp ý sửa đổi Luật Kế toán, nhiều ý kiến cho rằng, vẫn còn một số nội dung cần sửa đổi để phù hợp với yêu cầu thực tế.

Góp ý vào Dự thảo, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV nhận định, Việt Nam đang tiến hành số hóa rất nhanh, song Luật Kế toán hiện tại vẫn có nhiều quy định mang tính thủ công.

“Vì vậy, tôi mong Dự thảo mới làm rõ các khái niệm như chữ ký điện tử, chứng từ điện tử, chứng từ số và chữ ký số. Đồng thời, Luật Kế toán cần công nhận và quy định rõ về chứng từ và chữ ký số, nhằm đảm bảo tính đồng nhất với các luật liên quan, đặc biệt là Luật Giao dịch điện tử vừa được thông qua”, TS Cấn Văn Lực đề nghị.

Ngoài ra, ông Lực cũng đề nghị thời hạn lưu trữ chứng từ kế toán không cào bằng mà nên giao cho Chính phủ phân nhóm cho hợp lý, trong đó có những nhóm chỉ cần 5 năm song có những nhóm cần thời gian dài hơn 10 năm, 15 năm thậm chí 20 năm.

“Luật chưa có bất kỳ quy định nào về một vị trí quan trọng và phổ biến trong ngành kế toán là giám đốc tài chính (CFO). Vì vậy, cần đưa cần khái niệm và quy định về CFO vào Luật Kế toán sửa đổi và đưa ra một số điều kiện tiêu chí, quy chuẩn quan trọng để điều tiết sau này”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Phạm Hữu Hải Giám đốc Khối khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Citi cũng chỉ ra một quy định chưa phù hợp trong Luật Kế toán làm ảnh hướng rất lớn công cuộc chuyển đổi số nhanh và mạnh của Việt Nam đặc biệt là hệ thống ngân hàng trong bối cảnh chuyển đổi số. Đó là quy định chứng từ kế toán đòi hỏi phải có 2 chữ ký của chủ doanh nghiệp và kế toán trưởng.

Theo ông Hải, đây là quy định tồn tại rất lâu không còn phù hợp với thực tế đặc biệt là chuyển đổi số. Bởi điều này dẫn tới một loạt các giao dịch điện tử, giao dịch số thông qua các hệ thống kết nối từ khách hàng đến ngân hàng, ngân hàng không làm thế nào để xác định được chữ ký nào là của ai. Thực tế này dẫn tới việc không tuân thủ.

“Việc nghiệp vụ kế toán của phải có 2 chữ ký, hay doanh nghiệp phải có quản trị doanh nghiệp là quyền kiểm soát của doanh nghiệp, không nên đưa quy định đó vào trong các giao dịch ngân hàng sẽ hạn chế giao dịch thương mại và giao dịch điện tử. Và trên thực tế bản thân cơ quan nhà nước cũng đã chấp nhận một số hình thức một chữ ký với chứng từ kế toán điện tử như ngành thuế. Do vậy, cần bỏ quy định 2 chữ ký trong các chứng từ kế toán của doanh nghiệp trong các giao dịch với ngân hàng”, Ngân hàng Citi đề nghị.

Yến Nhung