Xe hybrid: Con đường xanh còn nhiều chông gai
Dù xe hybrid đang tăng trưởng tốt tại Việt Nam, nhưng các rào cản về giá và thiếu ưu đãi thuế vẫn gây khó khăn cho người tiêu dùng tiếp cận dòng xe này.
Tăng trưởng khả quan, mẫu mã đa dạng
Trong bối cảnh nhu cầu về các phương tiện thân thiện với môi trường đang tăng cao, thị trường xe hybrid (xe lai xăng điện) tại Việt Nam đã đạt những bước tiến đáng kể, ghi nhận sự tăng trưởng mạnh mẽ trong doanh số bán hàng. Theo số liệu từ Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA), doanh số bán xe hybrid tại Việt Nam đã đạt mốc 5.652 xe trong ba quý đầu năm 2024, với mức tiêu thụ trung bình khoảng 628 xe mỗi tháng. Riêng trong tháng 9, lần đầu tiên doanh số xe hybrid vượt 1.000 xe – một dấu hiệu khả quan cho thấy sự quan tâm ngày càng cao của người tiêu dùng đối với các dòng xe này. Đáng chú ý, các mẫu xe như Toyota Innova Cross HEV và Honda CR-V e đang dẫn đầu thị trường với doanh số lần lượt là 1.304 xe và 1.141 xe, chiếm tỷ trọng lớn trong phân khúc hybrid.
Sự gia tăng của các mẫu xe hybrid trên thị trường cũng là minh chứng rõ ràng cho xu hướng tiêu dùng này. Nếu trong giai đoạn 2020-2021 chỉ có vài mẫu xe hybrid như Corolla Cross Hybrid và Camry Hybrid, đến năm 2024, Việt Nam đã có khoảng 25 mẫu xe hybrid khác nhau từ nhiều phân khúc, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người tiêu dùng từ xe sedan, crossover đến MPV.
Vẫn còn tồn tại những trở ngại
Dù doanh số xe hybrid tại Việt Nam đang tăng trưởng khả quan, dòng xe này vẫn gặp phải các rào cản lớn, trong đó chi phí cao là một trở ngại đáng kể. Do tích hợp cả động cơ xăng và động cơ điện, chi phí sản xuất xe hybrid cao hơn so với xe chạy xăng truyền thống, dẫn đến giá bán chênh lệch hàng trăm triệu đồng. Điều này khiến nhiều người tiêu dùng đắn đo khi cân nhắc lợi ích kinh tế dài hạn của xe hybrid so với chi phí ban đầu.
Ngoài ra, xe hybrid hiện chưa nhận được bất kỳ ưu đãi thuế nào tại Việt Nam, trong khi xe điện đang được hưởng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) chỉ 3% và miễn phí trước bạ. Ngược lại, xe hybrid vẫn phải đóng mức phí trước bạ như xe xăng thông thường, gây thiệt thòi cho người tiêu dùng.
VAMA gần đây đã kiến nghị giảm thuế TTĐB cho xe hybrid, với mức thuế cho xe HEV ( hybrid không sạch ngoài) bằng 70% và cho xe PHEV ( hybrid có sạc ngoài) bằng 50% so với xe xăng, thay vì 70% như hiện nay. Theo VAMA, chính sách này nếu được thực thi sẽ giúp Việt Nam tiết kiệm 26.000 tỉ đồng chi phí nhiên liệu và giảm 28.000 tỉ đồng chi phí nhập khẩu dầu thô trong giai đoạn 2026-2030, dù ngân sách có thể giảm khoảng 5.000 tỉ đồng mỗi năm.
Trong bối cảnh hạ tầng trạm sạc xe điện còn hạn chế, xe hybrid được xem là giải pháp trung gian khả thi, giúp người tiêu dùng tiếp cận dần công nghệ thân thiện với môi trường. Ông Nguyễn Trung Thắng, Giám đốc Bộ phận Thuế của KPMG Việt Nam, nhấn mạnh: “Chính phủ nên cân nhắc các chính sách khuyến khích thay thế xe động cơ đốt trong bằng xe hybrid, vừa hỗ trợ chuyển đổi năng lượng, vừa giảm ô nhiễm”.
Thái Lan và Indonesia là những quốc gia trong khu vực đã áp dụng thuế ưu đãi cho xe hybrid, tạo đà phát triển mạnh mẽ cho phân khúc này. Tại Thái Lan, thuế TTĐB cho xe HEV và PHEV ở mức 8%-26%, giúp thị phần xe HEV tăng từ 2% năm 2018 lên 15% vào năm 2023. Indonesia với thuế TTĐB 0%-8% cũng đã đạt mức tăng trưởng tiêu thụ xe hybrid 20% mỗi năm.
Xe hybrid có thể đóng vai trò là bước đệm trong tiến trình chuyển đổi từ xe xăng, dầu sang xe điện hoàn toàn, với lợi ích tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải CO2. Tuy nhiên, để phát triển dòng xe này, Chính phủ cần xem xét hỗ trợ thuế linh hoạt, tạo điều kiện cho xe hybrid trở thành lựa chọn hợp lý cho người tiêu dùng và thúc đẩy tiến trình điện khí hóa lâu dài trong ngành ô tô Việt Nam.