Đột phá về cải cách thể chế kinh tế
Để thực hiện mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp chất lượng vào năm 2030 đòi hỏi Việt Nam phải có những đột phá về cải cách thể chế kinh tế với những giải pháp cụ thể.
Đây là thông điệp của TS Trần Thị Hồng Minh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) khi chia sẻ với Diễn đàn Doanh nghiệp.
Trong bối cảnh môi trường quốc tế nhiều biến động, doanh nghiệp còn phải đối diện với thách thức và thuận lợi đan xen, bà đánh giá như thế nào về nền kinh tế trong năm 2024 vừa qua?
Năm 2024 đã chứng kiến nhiều yếu tố không thuận từ bên ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam, trong bối cảnh địa chính trị thế giới biến động khó lường, thiên tai và các điều kiện thời tiết cực đoan, xu hướng gia tăng các quy định về phát triển bền vững ở các thị trường có ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu hàng hóa... Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những nỗ lực chỉ đạo, điều hành có trọng tâm, trọng điểm, góp phần tháo gỡ khó khăn và khơi dậy tinh thần kinh doanh cho cộng đồng doanh nghiệp, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Nhờ đó, tăng trưởng kinh tế Việt Nam đã phục hồi tích cực qua các quý, ước đạt từ 6,8 - 7% cho cả năm 2024. Hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu đều tăng trưởng ở mức 2 con số, giúp nền kinh tế gắn kết và hưởng lợi từ đà phục hồi của kinh tế thế giới.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực vẫn còn tồn tại một số thách thức, khó khăn như: hoạt động xuất khẩu còn phụ thuộc vào khu vực có vốn đầu tư nước ngoài; khu vực kinh tế trong nước vẫn chưa tham gia sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực; cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hiện đại, nhưng chậm so với mong muốn; các tỉnh/thành “đầu tàu kinh tế” chưa đạt tăng trưởng tương xứng với tiềm năng…
Để hiện thực hóa những kết quả tích cực hơn nữa trong năm 2025, bên cạnh việc duy trì hiệu quả điều hành chính sách kinh tế vĩ mô, chúng ta cần có những ưu tiên gì để sớm tạo được đột phá về động lực tăng trưởng, thưa bà?
Sự phát triển của nền kinh tế gắn liền với năng lực đổi mới sáng tạo, sức bền và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp. Trong “cỗ xe tam mã” của tăng trưởng kinh tế, bên cạnh sự quyết liệt của cả hệ thống chính trị đối với thúc đẩy đầu tư công, thì các doanh nghiệp cũng giữ vai trò then chốt trong việc khai thác thị trường tiêu dùng trong nước và thị trường xuất khẩu. Chính ở đây, doanh nghiệp cần chủ động tích cực đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại để cải thiện hiệu quả sản xuất, kinh doanh và nâng cao năng suất lao động.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần “tạo thói quen” chủ động tìm hiểu, tham vấn các cơ quan chức năng để xác định xu hướng tiêu dùng, các yêu cầu của các thị trường đối tác để thích ứng kịp thời, hiệu quả. Chẳng hạn, khi EU đưa ra cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), các doanh nghiệp cần chủ động xác định xem mình có bị ảnh hưởng không, ảnh hưởng ở mức độ nào, và phương án xử lý tương ứng.
Trong bối cảnh ấy, các cơ quan Nhà nước không làm thay được cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, các cơ quan Nhà nước có thể hỗ trợ quá trình thích ứng của doanh nghiệp, từ các giải pháp “tương đối truyền thống” như cung cấp thông tin, vận động đối tác nước ngoài hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp Việt Nam, cho tới các giải pháp căn cơ hơn như tạo đột phá về đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh, hoàn thiện khung pháp lý cho các mô hình kinh doanh bền vững hơn...
Chúng ta đang hướng tới có ít nhất 2 triệu doanh nghiệp tăng trưởng chất lượng vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, theo bà, Việt Nam cần chuẩn bị những gì ngay từ hôm nay?
Mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp chất lượng vào năm 2030 đòi hỏi Việt Nam phải có những đột phá về cải cách thể chế kinh tế, với một số giải pháp cụ thể như:
Thứ nhất, tháo bỏ rào cản, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, từ đó tăng cường niềm tin cho doanh nghiệp và doanh nhân.
Thứ hai, định hướng cho doanh nghiệp chủ động, tích cực đổi mới sáng tạo, tập trung vào phục vụ thị trường. Theo đó, xu hướng tiêu dùng thay đổi, hướng nhiều hơn đến phát triển bền vững cần được nhìn nhận như một cơ hội cho doanh nghiệp thay đổi và “vượt lên”.
Thứ ba, hỗ trợ thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân, có các cơ chế, chính sách thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng do các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài dẫn dắt.
Thứ tư, cải thiện nguồn vốn con người là chìa khóa căn bản để cải thiện năng suất và tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp.
Các giải pháp trên đây không mới, song sẽ phát huy hiệu quả đặc biệt giúp cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam phát triển khi có đột phá trong quá trình thực thi, với tinh thần khẩn trương tháo gỡ “điểm nghẽn của điểm nghẽn” về thể chế theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.
Trân trọng cảm ơn bà!