Giữ nét gì rất nét Huế

Làng Thủy Xuân nằm ngay trên con đường nhỏ này, chỉ cách trung tâm thành phố Huế khoảng 7km, lại ngay trên trục đường đến các lăng Tự Đức và Minh Mạng nên các vị khách không khó tìm đến nơi này. Cứ theo con đường chính mà chạy xe, cho đến khi thấy hai bên đường là những ngôi nhà được bày với đủ loại hương màu sắc rực rỡ và mùi hương trầm thơm thoang thoảng, là tới.

Giữ gìn bản sắc...

Được hình thành vào thế kỷ 14, khi những người thợ thủ công đầu tiên đến từ các vùng khác của Việt Nam, mang theo kỹ thuật chế tác hương và nguyên liệu từ các địa phương khác. Họ đã lựa chọn khu vực này do vị trí thuận lợi và nguồn tài nguyên phong phú để phát triển nghề làm hương.

Trong suốt các thế kỷ, làng hương Thủy Xuân đã gìn giữ và phát triển các kỹ thuật chế tác hương truyền thống, từ việc chọn lựa nguyên liệu, trộn hương liệu, đến việc cuốn hương thành các bó và nén hương. Quy trình chế tác hương ở đây được biết đến với sự tỉ mỉ và tinh xảo, nhấn mạnh vào sự hòa quyện của các thành phần tự nhiên như trầm hương, gỗ, và các loại thảo dược.

Nghề làm hương ban đầu chỉ là nghề phục vụ cho người dân trong vùng về tâm linh. Khi những địa điểm du lịch xứ Huế được nhiều du khách thế giới biết đến và là di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận, làng hương cũng như nhiều làng nghề khác ở Huế cũng phải chuyển mình, thay đổi để theo kịp với sự phát triển của thời đại.

Không quá nhộn nhịp hay sôi động, làng hương Thủy Xuân vẫn lưu giữ một nét đẹp cổ kính mà cuốn hút, với những bó hương đa sắc, rực rỡ và nổi bật.

Ngày trước, những bó hương được làm thủ công. Công đoạn làm hương bắt đầu từ khâu trộn bột gồm nhiều nguyên liệu cầu kỳ như ngũ vị thuốc Bắc với quế chi, thảo quả, nụ tùng, đinh hương, hoa hồi, vỏ quả bưởi rừng, hoa bưởi khô, quế, bạch đàn được hòa cùng với nước. bước nhồi bột tương đối vất vả và đòi hỏi nghệ nhân phải đều tay, cân đo đong đếm vừa đủ tỉ lệ nước và bột.

Tiếp đến, để giúp cây hương cứng chắc và không bị mọt, chân nhang phải làm từ cây tre lồ ô và được ngâm nước thật lâu, giúp loại bỏ bớt chất xơ. Để có cây hương tròn đều, tay người thợ phải thoăn thoắt, dứt khoát trên bàn se. Tiếp đó, phủ một lớp bột áo màu vàng, nâu hương quế. Và cuối cùng là nước phơi khô, nắng đẹp sẽ phơi trong vòng 1 ngày là hương đã cháy đều.

Lõi que hương làm từ ruột tre được chẻ mảnh nhỏ và phơi nắng nhiều ngày để que khô, dễ dính bột. Lõi hương sau đó được nhuộm màu khoảng gần nửa thanh tre. Thời gian trước khi còn thiếu dụng cụ và nguyên liệu, bó hương chỉ có hai mầu cơ bản là nâu và đỏ.

Ngày nay, bên cạnh duy trì truyền thống làm hương thủ công, hầu hết các hộ gia đình, cơ sở đều dùng máy móc, sản phẩm cho ra cũng có nhiều ưu điểm hơn và phục vụ được nhiều người dùng hơn.
Với khối óc sáng tạo, thích tìm tòi học hỏi, các nghệ nhân đã nghiên cứu và chế tạo ra nhiều loại hương với những mầu sắc khác nhau. Mỗi chùm hương một mầu sắc, khi để cạnh nhau tựa như bông hoa nhiều mầu nở rộ. Làng hương cung cấp cho thị trường đủ các loại hương như: hương quế, hương dầu sả, hương thơm tẩy mùi, nhang vòng,... trong đó, nổi bật nhất là hương trầm.

Bằng góc nhìn đương đại

Từ một làng nghề truyền thống gặp nhiều khó khăn, làng hương Thủy Xuân đã chuyển mình mạnh mẽ khi không chỉ giữ được nghề mà còn trở thành một địa điểm du lịch ấn tượng, nhất định phải đến khi tới Huế. Những bó hoa được làm từ hương với màu sắc rực rỡ tạo thành những background tuyệt đẹp. Rồi những khung hình tuyệt đẹp ấy nhanh chóng được lan tỏa, được nhiều người biết đến và tìm đến.

Cùng với sự phát triển du lịch văn hóa xứ Huế, làng hương Thủy Xuân cũng trở thành điểm đến yêu thích. Con đường đến làng thuận tiện vì gần với đồi Vọng Cảnh, lăng Tự Đức… Người dân trong làng cũng chịu khó gìn giữ và phát huy thế mạnh của làng nghề, biến những sản phẩm hương thành những sản phẩm du lịch đặc biệt. Những vị khách đến đây không chỉ chụp ảnh với những khung hình thú vị, họ còn được trực tiếp tìm hiểu, trải nghiệm nghề làm hương. Trải nghiệm này đặc biệt thu hút khách quốc tế.

Nhiều hộ dân dọc tuyến đường Huyền Trân Công Chúa đã sửa sang hàng quán, trưng bày những sản phẩm của làng nghề thành những địa điểm check in ấn tượng. Làng hương Thủy Xuân không thu phí tham quan. Du khách được chụp ảnh tự do, sau đó có thể mua hương hay quà lưu niệm tại hộ làm nghề. Tôi lang thanh chụp hình khắp ngôi làng nhỏ. Ở đâu cũng nghe tiếng nói cười vui vẻ. Các vị khách du lịch tò mò với những những bó hương thơm. Rồi bên cạnh những chiếc nón Huế, những đóa hoa giấy Thanh Tiên, là những hộp hương trầm thơm, một món quà lưu niệm rất Huế được mang về trong túi xách.

Mùa xuân đến với Huế, với đất trời và mùa xuân đang về với Thủy Xuân, làng hương 700 tuổi vẫn giữ gìn, bảo tồn và phát triển mạnh mẽ trong dòng chảy thời đại.

Đức Hạnh