Ông Trump cảnh báo thuế quan, Trung Quốc lại lo vấn đề khác

Trong khi thuế quan có ý nghĩa kinh tế lớn trong ngắn hạn, các biện pháp hạn chế xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ và đầu tư vào các lĩnh vực quan trọng của Trung Quốc mới gây ra mối đe dọa lớn trong mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa Washington với Bắc Kinh.

Theo nhiều chuyên gia, thuế quan có lẽ không phải là chính sách của Mỹ khiến các quan chức hàng đầu của Trung Quốc lo lắng nhất. Đây đã là công cụ mà các chính quyền Mỹ sử dụng trong gần một thập kỷ, và các công ty Trung Quốc đã tìm cách tăng cường quan hệ với các nước thứ ba để giảm thiểu tác động.

Tuy nhiên, chính phủ Trung Quốc có ít lựa chọn hơn để né tránh các hạn chế nhằm làm chậm sự phát triển năng lực sản xuất chip bán dẫn và công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) — một lĩnh vực nằm ở trung tâm tầm nhìn toàn cầu của họ.

“Các hạn chế về công nghệ và đầu tư được xem là mối đe dọa đối với các mục tiêu dài hạn của Trung Quốc — chúng không chỉ cản trở tăng trưởng kinh tế mà còn thách thức khát vọng tự chủ công nghệ và vị thế lãnh đạo toàn cầu của Trung Quốc,” Taiya Smith, người từng làm việc dưới thời cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Hank Paulson để thiết lập các cuộc đàm phán thương mại giữa Washington và Bắc Kinh, cho biết.

Bắc Kinh hiện đang phản đối hàng loạt biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới do chính quyền Joe Biden áp đặt, bao gồm cả những biện pháp trong những ngày cuối nhiệm kỳ của ông nhằm hạn chế dòng chảy chip máy tính tiên tiến dùng để phát triển AI vào Trung Quốc.

Trong một tuyên bố, đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết các động thái của Mỹ nhằm hạn chế đầu tư và xuất khẩu công nghệ đang làm gián đoạn chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, gây tổn hại đến lợi ích chung của các công ty trên toàn thế giới, bao gồm cả các công ty Mỹ.

“Cần nhấn mạnh rằng bất kỳ lệnh trừng phạt và đàn áp nào cũng không thể ngăn chặn sự phát triển và tiến bộ của Trung Quốc, và bất kỳ hành động bắt nạt và ép buộc nào cũng không thể lay chuyển quyết tâm tự cường của Trung Quốc,” người phát ngôn đại sứ quán Liu Pengyu cho biết qua email.

Vẫn còn là một câu hỏi mở liệu chính quyền Trump sẽ sử dụng mạnh mẽ các biện pháp này đến mức nào, điều này sẽ phụ thuộc phần nào vào mối quan hệ của ông với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Tổng thống Mỹ sắp tới đã từng đề cập đến “cuộc đua vũ trang AI với Trung Quốc.”

Đang có số lượng lớn các nhân vật “diều hâu” trong nội các của chính quyền Trump. Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio từ lâu đã là người ủng hộ mạnh mẽ các quy định chặt chẽ hơn về dòng chảy công nghệ và đầu tư vào Trung Quốc. Trong một bức thư gửi cựu Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo vào tháng 5 năm 2023, Rubio cáo buộc các công ty Mỹ tạo ra các phiên bản sản phẩm kém chất lượng hơn dành riêng cho thị trường Trung Quốc để né tránh các quy định hạn chế xuất khẩu chip tiên tiến.

Ông Rubio cũng không ngần ngại phát biểu tại phiên điều trần phê chuẩn mới đây: “Chúng ta đã chào đón Đảng Cộng sản Trung Quốc vào trật tự toàn cầu này. Họ đã nói dối, gian lận, tấn công mạng và ăn cắp để đạt được vị thế siêu cường toàn cầu, với cái giá mà chúng ta phải trả.”

Ngành công nghệ Mỹ cũng đã thúc đẩy việc giới hạn các hạn chế sao cho không ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh toàn cầu của họ.

Nicholas Borst, Giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại công ty tư vấn đầu tư Seafarer Capital Partners, cho biết rằng trong các cuộc thảo luận gần đây với các công ty Trung Quốc, họ coi mức thuế 60% — dựa trên các mối đe dọa của ông Trump trong chiến dịch tranh cử — là điều tất yếu. Ngược lại, phần công nghệ của vấn đề này khó quản lý hơn nhiều.

Cuộc xung đột này liên quan đến an ninh kinh tế hay an ninh quốc gia vẫn chưa rõ ràng, ở cả hai bờ Thái Bình Dương. Các nhà hoạch định chính sách tại Washington coi việc ngăn chặn Trung Quốc xâm nhập vào các hệ thống công nghệ của Mỹ hoặc cải thiện năng lực quân sự là ưu tiên cao.

Tuy nhiên, Bắc Kinh không chỉ lo lắng về các mức thuế cao từ Mỹ, mà còn quan tâm đến việc thúc đẩy sự tự lực và vị thế tiên phong về công nghệ.

Nam Trần