AmCham: Các công ty Mỹ tại Việt Nam có thể sa thải hàng loạt nếu Mỹ áp thuế
Nếu bị áp thuế, gần ⅔ số công ty sản xuất của Mỹ tại Việt Nam có thể sẽ sa thải nhiều nhân lực ở Việt Nam.
Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham) vừa cho biết, hầu hết các nhà sản xuất Mỹ đang có nhà máy tại đây sẽ thực hiện kế hoạch sa thải nhân viên nếu chính quyền Trump chính thức áp thuế Việt Nam.
Cảnh báo này được đưa ra dựa trên ý kiến của hơn 100 thành viên AmCham Việt Nam, bao gồm các công ty đa quốc gia lớn mạnh như Intel và Nike, từ ngày 4 đến ngày 11/2/2025. Đây chính là giai đoạn Tổng thống Mỹ Donald Trump phê duyệt mức thuế 25% đối với thép và nhôm, đồng thời công bố trước các chính sách thuế rộng hơn đối với những quốc gia có thâm hụt thương mại với Mỹ, bao gồm Việt Nam. Bên cạnh đó siêu cường này cũng công bố mức thuế cụ thể theo ngành đối với chất bán dẫn, xe hơi và dược phẩm.
Theo AmCham, nếu xét trong số các doanh nghiệp diện sản xuất, gần hai phần ba dự kiến sa thải lao động nếu Việt Nam bị Mỹ áp thuế cao. Xét trên toàn thể các doanh nghiệp, tỷ lệ giảm còn khoảng 50%. Con số này phù hợp với các thống kê cho thấy 81% doanh nghiệp được hỏi bày tỏ lo ngại về khả năng bị áp thuế và tỷ lệ này tăng lên 92% trong nhóm các nhà sản xuất.
Kể từ khi chính quyền thứ nhất của ông Trump áp thuế đối với Trung Quốc vào năm 2018, Việt Nam là bên được hưởng lợi khi các nhà sản xuất thi nhau chuyển dây chuyền hoạt động từ Trung Quốc sang Việt Nam. Theo thống kê chính thức từ chính phủ, tính đến cuối tháng 1/2025, hơn 60% trong tổng số 500 tỷ đô vốn đầu tư nước ngoài của Việt Nam nằm trong lĩnh vực sản xuất.
Trước đó, khi Mỹ thông báo áp thuế đối với Trung Quốc, Canada và Mexico, các nhà đầu tư nước ngoài có hoạt động tại Việt Nam vẫn khá lạc quan. Thế nhưng khi những chính sách thuế quan mới đối với Việt Nam được Mỹ hé lộ, tâm lý này đã phần nào thay đổi.
Một cố vấn đầu tư giàu kinh nghiệm chia sẻ rằng trong giới ai cũng dự đoán Mỹ sẽ áp thuế Việt Nam, nhưng chính sách thuế gắt như vậy là một động thái khá lạ lùng.
Suy đoán về bước đi của chính quyền Trump, nhiều nhà phân tích cho rằng Việt Nam bị đe dọa áp thuế vì thặng dư thương mại lớn với Mỹ, đứng thứ tư trong số các đối tác thương mại của quốc gia này. Đồng thời Việt Nam cũng là một trong những nước xuất khẩu chip hàng đầu sang Mỹ, do đó cũng nhận rủi ro tổn thất nặng nề bởi thuế áp cho chất bán dẫn.
Tình hình này khiến các nhà đầu tư vào cổ phiếu Việt Nam đẩy mạnh việc bán ra. Cách đây hơn 1 tháng, một khái niệm mới được các nhà kinh tế châu Á gợi ra, đó là xu hướng “Việt Nam +1”.
Khi các vấn đề về địa chính trị giữa Mỹ, EU và Trung Quốc nổi lên, các doanh nghiệp sản xuất thực hiện chiến lược “Trung Quốc +1”, tức là họ chuyển một phần việc sản xuất sang các nước khác ngoài Trung Quốc. Việt Nam là một nước được hưởng lợi hàng đầu trong kế hoạch này. Đến bây giờ, trước những lo ngại về chính sách mới của ông Trump, có ý kiến lo ngại dòng vốn đầu tư sẽ dịch chuyển một phần khỏi Việt Nam.
Ông James Huang, Chủ tịch Hội đồng Phát triển Ngoại thương Đài Loan (TAITRA) cho biết: “Tôi đã nói chuyện với nhiều CEO của các công ty lớn sau cuộc bầu cử Mỹ, và họ nói với tôi rằng sau các yêu cầu về ‘Trung Quốc + 1’ và ‘Đài Loan + 1’ trong nhiều năm qua, hiện họ đang được yêu cầu chuẩn bị cho kịch bản tương tự đối với Việt Nam trong kỷ nguyên Trump 2.0”.
“Trung Quốc +1” và “Đài Loan +1” đề cập đến các nhà cung cấp xây dựng năng lực sản xuất bên ngoài hai trung tâm này để giảm thiểu rủi ro địa chính trị phát sinh từ căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng như trên eo biển Đài Loan. Tương tự như vậy, “Việt Nam +1” cũng đề cập đến việc một phần vốn, sản xuất sẽ ra khỏi Việt Nam.
Trong khi đó, về phía doanh nghiệp, nhiều doanh nghiệp lo ngại rằng thuế quan cao sẽ dẫn đến gia tăng chi phí, từ đó làm gián đoạn chuỗi cung ứng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động. Với bối cảnh ấy, họ đang thực hiện những biện pháp nhằm đối phó với thử thách này. Khảo sát của AmCham cho thấy 41% doanh nghiệp dự kiến tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới hoặc điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
Trên thực tế, Việt Nam không phải là nước duy nhất gặp khó với các chính sách thuế của Mỹ. Một cuộc khảo sát của Reuters công bố ngày 20/2/2025 cho thấy gần 9 trên 10 công ty Nhật Bản dự báo chính sách của Trump sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của họ. Tuy nhiên, ông Trump vốn nổi tiếng với nhiều quyết sách khó lường. Thành thử đây mới chỉ là dự đoán và tình hình thực tế có thể sẽ còn có nhiều sự khác biệt.