Mỹ cắt giảm công chức, lo ngại sức mua giảm, thất nghiệp tăng
Tác động kinh tế có thể rất lớn nếu số lượng công chức Mỹ bị sa thải như dự báo.
Tính đến tháng 1/2025, chính phủ Mỹ có khoảng 2,4 triệu nhân viên dân sự, chỉ chiếm 1,5% tổng số việc làm phi nông nghiệp. Nhưng nếu hàng trăm nghìn công việc trong số này bị biến mất, tác động lên nền kinh tế có thể rất lớn.
Gần nửa triệu công chức bị ảnh hưởng
Theo ước tính của các nhà kinh tế tại JPMorgan Chase, số lượng cắt giảm công chức thực tế được công bố ở Mỹ cho đến nay dưới 30.000 người. Dù có vẻ không đáng kể trong thị trường lao động đã tạo ra trung bình 237.000 việc làm mỗi tháng, nhưng con số đang tiếp tục tăng.
Một chương trình “từ chức theo lộ trình” và lệnh đóng băng tuyển dụng có thể khiến hàng trăm nghìn việc làm khác bị cắt giảm. Theo các nhà kinh tế, điều này có thể gây ra lực cản kinh tế đáng kể, đặc biệt khi nhân viên liên bang thường có mức lương cao hơn mức trung bình.
Khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức vào ngày 20/1, ông đã ban hành lệnh ngưng tuyển dụng công chức. Ngày 11/2, Bộ Hiệu Quả Chính Phủ (DOGE) do Elon Musk giữ chức Bộ trưởng, đã đưa ra đề xuất “từ chức theo lộ trình” cho hầu hết công chức liên bang toàn thời gian. Đây là chương trình cho phép các công chức không cần làm việc nhưng vẫn nhận lương đến hết tháng 9/2025. Nhà Trắng cho biết khoảng 75.000 người đã chấp nhận đề xuất này.
Về mặt lý thuyết, WSJ tính toán sẽ có khoảng 475.000 việc làm liên bang bị cắt giảm, tương đương khoảng 20% tổng số công chức. Con số này bao gồm những nhân viên vẫn đang trong giai đoạn thử việc, những người nghỉ việc tự nhiên và con số chấp nhận từ chức theo chương trình mới.
Tâm lý lo ngại gia tăng
Gần nửa triệu việc làm biến mất chỉ chiếm 0,3% tổng số 159 triệu việc làm phi nông nghiệp của Mỹ, nhưng tác động gián tiếp có thể rất đáng kể, đặc biệt ở một số khu vực.
Các chuyên gia phân tích, những nhân viên chính phủ bị mất việc sẽ buộc phải cắt giảm chi tiêu, đặc biệt là các khoản không thiết yếu như ăn uống ngoài hàng, giải trí hoặc mua xe mới. Những người không bị sa thải cũng không tránh khỏi cảm giác lo lắng và phần lớn sẽ giảm chi tiêu.
Theo Viện Chính sách Kinh tế Mỹ (EPI), khu vực dễ bị tổn thương nhất là vùng thủ đô Washington, D.C. - nơi khoảng 10% lực lượng lao động là nhân viên liên bang. Ngoài ra, dữ liệu cũng cho thấy 35 tiểu bang có ít nhất một quận mà hơn 5% lực lượng lao động làm việc cho chính phủ liên bang Mỹ.
Tác động xa hơn, nhiều nhân viên cho các nhà thầu của chính phủ cũng đang mất việc. Giáo sư Paul Light của Đại học New York ước tính có khoảng 5,2 triệu nhà thầu liên bang vào năm 2023.
Chỉ riêng tại tiểu bang Maryland trong tháng 2 này đã chứng kiến 1.350 nhân viên nhận thông báo sa thải từ các công ty có 100 nhân viên trở lên, so với 226 người vào tháng 2 năm ngoái. Số đơn xin trợ cấp thất nghiệp tại Washington, D.C. cũng đã tăng mạnh trong những tuần gần đây, theo WSJ.
Cắt giảm nhân viên chính phủ cũng có thể làm gián đoạn các dịch vụ khác có liên quan tới nhiều doanh nghiệp. Ví dụ, Bộ Giáo dục Mỹ chỉ có khoảng 4.400 nhân viên, nhưng nếu bị cắt giảm 20%, việc phân bổ quỹ tài trợ cho các tiểu bang có thể bị gián đoạn nghiêm trọng.
Nhà kinh tế Robert Barbera của Đại học Johns Hopkins cho biết: “Nếu cắt giảm 20% lực lượng lao động, sẽ làm gián đoạn dòng tiền và gây ra hệ lụy lớn, đó lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.”
Nhân viên chính phủ thường có trình độ học vấn cao hơn, nhưng lớn tuổi hơn và có thể không sống gần những nơi có cơ hội việc làm phù hợp, khiến họ khó tìm công việc mới hơn. Trong khi đó, tỷ lệ tuyển dụng chung trên toàn nước Mỹ đã giảm xuống dưới mức trước đại dịch.
Việc cắt giảm việc làm trong chính phủ chỉ là một trong nhiều yếu tố đang tác động đến thị trường lao động. Thuế quan, lo ngại về thuế quan, hạn chế nhập cư và trục xuất lao động đang làm giảm nguồn cung lao động cho một số ngành. Các trường đại học cũng đang đình chỉ tuyển dụng do sự không chắc chắn về nguồn tài trợ nghiên cứu.
Người dân Mỹ ngày càng lo lắng về công việc. Theo khảo sát của Đại học Michigan, hơn một nửa số người được hỏi trong tháng 2 dự đoán tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng trong năm tới – mức cao nhất kể từ tháng 4/2020, thời điểm đại dịch hoành hành.
“Chúng ta cứ nghe về từng yếu tố riêng lẻ và nghĩ rằng chúng không quá nghiêm trọng, nhưng gộp lại thì chúng rất đáng kể,” theo Jesse Rothstein, nhà kinh tế tại Đại học California, Berkeley.