Trung Quốc + n: "Cuộc chạy trốn" thuế quan quy mô lớn
Doanh nghiệp Trung Quốc chuẩn bị xây dựng cơ sở sản xuất khắp nơi trên thế giới, để hạn chế tác động thuế quan của Mỹ.
Khả năng xoay xở của nền kinh tế Trung Quốc là hiện tượng thú vị, dường như không rào cản nào không thể vượt qua. Từ cung ứng, sản xuất đến phân phối luôn luôn thay đổi linh hoạt để thích ứng.
Khi chiến tranh thương mại lần thứ nhất xảy ra vào năm 2018, doanh nghiệp Trung Quốc đã sử dụng các nền tảng thương mại điện tử Shein, Temu, Tiktok Shop để vận chuyển những kiện hàng dưới 800 USD đến tay khách hàng Hoa Kỳ. Tổng giá trị đơn lên lớn hàng chục tỷ đô la Mỹ.
Một hiện tượng khác, nhà sản xuất đồ chơi trẻ em PopMart “bằng cách nào đó” gây sốt khắp nơi trên thế giới với búp bê baby three, labubu,… mang về 4,5 tỷ nhân dân tệ doanh thu chỉ trong vòng 6 tháng.
Và thế giới công nghệ trí tuệ nhân tạo gần đây choáng váng trước Deepseek, nền tảng này định nghĩa lại nền công nghiệp AI - không quá đắt đỏ như các nhà đầu tư, công ty phương Tây từng bỏ ra.
Khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang, các nhà sản xuất Trung Quốc đang đua nhau tìm cách điều chỉnh chuỗi cung ứng của họ và ngăn chặn mức thuế quan leo thang.
Theo ước tính của của Nomura, mức thuế quan trung bình có hiệu lực của Hoa Kỳ đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ đạt 33%, tăng từ mức khoảng 13% trước khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai vào tháng 1/2025.
Đây sẽ là một trò chơi sinh tồn đối với các công ty Trung Quốc, vì lợi nhuận ròng của họ sẽ bị ảnh hưởng. Doanh nghiệp Trung Quốc bắt đầu cảm thấy khó khăn khi khách hàng tại Hoa Kỳ yêu cầu giảm giá và nếu không - sẽ dẫn đến việc hủy đơn hàng hiện tại.
Trước tình hình sống còn, doanh nghiệp Trung Quốc tiếp tục dịch chuyển chuỗi cung ứng sang các quốc gia Đông Nam Á. Ví dụ, một công ty sản xuất văn phòng phẩm có trụ sở tại Quảng Đông đã cấp tốc xây nhà máy mới tại Campuchia để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài từ Trung Quốc sang ASEAN đã tăng gần gấp ba lần lên khoảng 9,2 tỷ đô la Mỹ vào năm 2023, tăng từ mức khoảng 3,2 tỷ đô la Mỹ vào năm 2017. Các ngành may mặc và điện tử tiêu dùng chiếm khối lượng vốn chuyển dịch lớn nhất.
Theo dữ liệu từ Rhodium Group, đầu tư “Greenfield”, tức là việc thành lập nhà máy mới và hoạt động ở nước ngoài, là xu hướng chính cho đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các công ty Trung Quốc vào năm 2024, chiếm hơn 80% tổng giá trị giao dịch.
Tuy nhiên, không giống như cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung lần trước, nhiều công ty Trung Quốc hiện lưỡng lự có nên di dời cơ sở sản xuất của họ hay không - do các quyết định thuế quan của ông Trump rất khó dự đoán và không gian áp dụng “không loại trừ một ai”, không quốc gia nào là an toàn,…
Theo Tianchen Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economic Intelligence Unit, các quốc gia khác như Indonesia, Philippines và Singapore có thể chịu rủi ro thấp hơn, nhưng cũng không hoàn toàn “miễn nhiễm” với các mức thuế quan tiềm ẩn.
Thay vì kế hoạch “Trung Quốc + 1” thông thường, nhiều công ty đã áp dụng chiến lược “Trung Quốc + n”. Cynthia Ding, sáng lập quỹ đầu tư Sega ventures cho rằng: “Điều này chắc chắn sẽ làm tăng chi phí hoạt động, nhưng đó là sự đánh đổi cần thiết để đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng. Cuối cùng, những chi phí này được chuyển cho khách hàng”.
Xu hướng “Trung Quốc + n” có thể bao hàm cả Hoa Kỳ. Một số công ty Trung Quốc đang cân nhắc chuyển một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất sang Hoa Kỳ, với mong muốn né thuế quan và tiếp cận trực tiếp thị trường này.