Quyền riêng tư trước “làn sóng” công nghệ ô tô thông minh
Các ứng dụng ô tô thông minh âm thầm thu thập dữ liệu người dùng, đặt ra lo ngại về quyền riêng tư và an toàn thông tin cá nhân trong kỷ nguyên số.
Theo một cuộc điều tra mới của Consumer Reports, gần như mọi hãng xe bán tại Mỹ đều thu thập và chia sẻ cái gọi là "dữ liệu hành vi lái xe" với các công ty khác. Quá trình này không dễ dàng phát hiện vì nhóm nghiên cứu phải xem xét hàng nghìn trang chính sách bảo mật và các tài liệu từ ngành công nghiệp "insurtech" (công nghệ bảo hiểm). Những thông tin này không chỉ được sử dụng để cải thiện sản phẩm, mà còn có thể trở thành công cụ cho các công ty bảo hiểm quyết định tăng phí hoặc từ chối bảo hiểm.
Đáng lo ngại là người dùng có thể vô tình từ bỏ quyền riêng tư của mình mà không hay biết. Khi mua xe mới và cài đặt lần đầu, người dùng thường phải chấp nhận các điều khoản để tiếp tục sử dụng, nhưng đa số chỉ nhấn "Đồng ý" mà không đọc kỹ nội dung. Chính sự chủ quan này đã vô tình cho phép các hãng xe thu thập và chia sẻ dữ liệu cá nhân.
Việc thu thập dữ liệu không chỉ diễn ra trên ô tô mà còn qua các ứng dụng của hãng xe. Ví dụ, ứng dụng Mitsubishi Road Assist+ có thể thu thập dữ liệu về tốc độ, lái xe ban đêm và các lần phanh gấp. Dữ liệu này không được Mitsubishi trực tiếp sử dụng mà sẽ được đưa lên "sàn giao dịch viễn thông" - nơi các công ty bảo hiểm sẵn sàng trả tiền để có được thông tin này. Điều này cho thấy dữ liệu hành vi lái xe không chỉ có giá trị về mặt công nghệ mà còn trở thành hàng hóa trong ngành công nghiệp bảo hiểm.
Ông Justin Brookman, Giám đốc chính sách công nghệ của Consumer Reports, cho rằng dữ liệu về cách lái xe và nơi di chuyển là thông tin cá nhân, chỉ nên được thu thập khi cần thiết cho dịch vụ mà người dùng yêu cầu. Ông nhấn mạnh, việc giấu các điều khoản này trong những thỏa thuận dài dòng không thể coi là sự đồng thuận thực sự.
Không chỉ vậy, dữ liệu về vị trí, vốn rất nhạy cảm, cũng có thể bị sử dụng. Chẳng hạn, nơi bạn thường xuyên lái xe có thể ảnh hưởng đến quyết định của các công ty bảo hiểm, khiến bạn bị tăng phí hoặc từ chối bảo hiểm. Vậy, người dùng có thực sự kiểm soát được dữ liệu cá nhân của mình?
Tại Việt Nam, khi công nghệ xe thông minh ngày càng phát triển, quyền riêng tư dữ liệu của người dùng cũng đứng trước nhiều thách thức. Đây là một vấn đề đáng quan tâm khi các mẫu xe thông minh và xe điện đang dần trở nên phổ biến trên thị trường.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng một khung pháp lý rõ ràng về bảo vệ dữ liệu cá nhân là điều cần thiết. Điều này không chỉ giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi sử dụng các sản phẩm công nghệ tiên tiến, mà còn tạo ra sự minh bạch cho các doanh nghiệp, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp xe thông minh tại Việt Nam. Khi các hãng xe đẩy mạnh công nghệ, việc có những quy định cụ thể sẽ giúp cân bằng giữa đổi mới và quyền lợi của người tiêu dùng.
Bên cạnh đó, việc nâng cao nhận thức của người dùng về dữ liệu cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng. Thay vì vô thức chấp nhận các điều khoản sử dụng, người dùng cần chủ động tìm hiểu cách bảo vệ thông tin của mình, từ việc điều chỉnh cài đặt trên ứng dụng đến việc hạn chế chia sẻ dữ liệu không cần thiết. Các hãng xe cũng cần cung cấp thông tin rõ ràng, dễ hiểu về cách thức thu thập và sử dụng dữ liệu, tránh việc "vùi" các điều khoản quan trọng vào những văn bản pháp lý dài dòng.
Trong tương lai gần, khi công nghệ và trí tuệ nhân tạo tiếp tục bùng nổ, bảo vệ quyền riêng tư sẽ không chỉ là lựa chọn, mà trở thành yếu tố bắt buộc để tạo dựng niềm tin và sự an toàn cho mỗi cá nhân. Một thị trường xe thông minh lành mạnh không chỉ dựa trên những đột phá công nghệ, mà còn phải đảm bảo người dùng được tôn trọng và bảo vệ trong thế giới số hóa.