Gỡ nút thắt về vốn cho ngành lương thực thực phẩm
Các chuyên gia đề xuất ngân hàng cần linh hoạt hơn trong chính sách tín dụng để tháo gỡ khó khăn, giúp ngành lương thực thực phẩm ổn định sản xuất, phát triển bền vững.
Thực tế cho thấy, trong một số lĩnh vực như xuất khẩu, các ngành lương thực, cà phê được hưởng nhiều ưu đãi về tín dụng với lãi suất thấp nhờ vào tính hiệu quả và vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, theo phản ánh từ doanh nghiệp, ngay cả khi nằm trong danh sách được ưu đãi, họ vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn ngân hàng. Nhiều doanh nghiệp buộc phải tìm kiếm các ngân hàng có lãi suất thấp hơn để giảm áp lực chi phí vay vốn. Điển hình là ngành lương thực, đặc biệt là xuất khẩu gạo, đang trải qua giai đoạn khó khăn. Thị trường gạo thế giới biến động mạnh sau khi Ấn Độ gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo, làm gia tăng nguồn cung và kéo giá gạo xuống mức thấp.
Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Tấn Hiến, Phó Chủ tịch Hội Lương thực - Thực phẩm TP.HCM nhận định rằng, ngành lương thực thực phẩm là lĩnh vực tiêu dùng thiết yếu nhưng lại có lợi nhuận không cao. Đa số doanh nghiệp trong ngành là doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ, khiến khả năng tiếp cận vốn ngân hàng bị hạn chế. Do đó, việc tìm kiếm nguồn vốn với lãi suất ưu đãi luôn là bài toán nan giải. Để tận dụng cơ hội, nhiều doanh nghiệp phải chuyển từ ngân hàng này sang ngân hàng khác nhằm tiếp cận nguồn vốn giá rẻ.
Chia sẻ hiện nay thực trạng của ngành cà phê và lương thực đang diễn ra trái chiều, ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA) cho biết, đầu năm 2025, giá cà phê tang mạnh. dao động ở mức 5.500 USD/tấn, giúp nông dân có lợi nhuận cao gấp 3-4 lần. Năm 2024, xuất khẩu cà phê Việt Nam thu về 5,48 tỉ USD. Dự kiến năm nay có thể đạt trên 6 tỉ USD từ mặt hàng nông sản này.
Trái ngược, trong ngành lương thực, cụ thể là gạo lại rơi vào tình trạng khó khăn, giá từ khoảng 8.000-9.000 đồng/kg rớt xuống còn 6.000 đồng/kg nhưng không bán nổi.
"Trong khi nông dân trồng cà phê đang có lượng tiền mặt lớn, sẵn sàng trữ hàng, kiểm soát được giá cả thì nông dân trồng lúa nhiều người đang nghèo, không có khả năng trữ gạo nên không thể kiềm hãm tình trạng giá rớt. Trước diễn biến này, ngân hàng cần tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tiếp cận được vốn, có khả năng trữ hàng, từ đó chủ động hơn về giá cả hàng hóa. Việc linh hoạt của ngân hàng trong cho vay sẽ thúc đẩy phát triển cho nông dân, doanh nghiệp liên quan đến nông sản", ông Đỗ Hà Nam chia sẻ.
Bên cạnh đó, ông Nam cũng kiến nghị các ngân hàng nên có chính sách lãi suất ưu đãi hơn cho ngành lương thực thực phẩm, bởi đây là ngành thiết yếu của xã hội. Chẳng hạn, với những doanh nghiệp có tài sản đảm bảo tốt, lịch sử tín dụng minh bạch, ngân hàng có thể tăng hạn mức vay và áp dụng lãi suất thấp hơn. Ngoài ra, cần đẩy mạnh hình thức cho vay thế chấp bằng hợp đồng hàng hóa – một chính sách đã được áp dụng nhưng chưa thực sự phổ biến. Việc ngân hàng chấp nhận cho vay dựa trên hợp đồng mua bán sẽ giúp doanh nghiệp ổn định dòng tiền, tăng cường xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Nhằm tháo gỡ khó khăn về vốn cho ngành lương thực, mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Công văn số 1595/NHNN-TD đề nghị các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 13, 14, 15 cung ứng vốn tín dụng phục vụ sản xuất, chế biến, thu mua tạm trữ và xuất khẩu gạo khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Đối với các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu chủ động cân đối nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của người dân, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) lúa, gạo trong năm 2025, nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ Đông Xuân tại các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long để tạo điều kiện hỗ trợ nông dân tái vụ. Qua đó, không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, đáp ứng đầy đủ quy định của pháp luật mà không được tiếp cận hoặc chậm tiếp cận vốn vay do các điều kiện và thủ tục phiền hà.
Đồng thời, nghiên cứu, xem xét nâng hạn mức, thời hạn cho vay phù hợp với quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp có năng lực, kinh nghiệm tổ chức thu mua, chế biến, xuất khẩu, có hệ thống kho chứa để thu mua gạo tạm trữ; tạo điều kiện mở rộng tín dụng trung, dài hạn để hỗ trợ trong đầu tư kho chứa, máy móc, thiết bị chế biến, bảo quản và tạm trữ.
Ngoài ra, các ngân hàng cần đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tăng cường ứng dụng công nghệ để đảm bảo người dân, doanh nghiệp tiếp cận tín dụng nhanh chóng, hạn chế tình trạng chậm giải ngân do thủ tục phức tạp; Tiếp tục thực hiện các biện pháp tiết giảm chi phí hoạt động, giảm lãi suất cho vay, sẵn sàng chia sẻ lợi nhuận để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp...