Việt Nam ký hiệp định thương mại 90 tỷ USD với Mỹ, ngành nào hưởng lợi?

Lễ ký kết hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam - Mỹ diễn ra trong khuôn khổ chuyến công tác của Đặc phái viên của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên làm việc với Cơ quan Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Bộ Năng lượng (DOE) và các cơ quan liên quan.

Trên tinh thần thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư song phương Việt Nam - Mỹ, trong ngày 13/3, doanh nghiệp hai nước đã ký các hợp đồng với tổng giá trị 4,15 tỷ USD. Trong đó, từ phía Việt Nam, các doanh nghiệp tham gia ký kết có Tổng công ty khí Việt Nam (PVGas, GAS), Công ty cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Công ty Điện lực dầu khí Việt Nam (PVPower, POW), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex, PLX) - những doanh nghiệp lớn của ngành năng lượng, dầu khí đang hiện diện cổ phiếu trên sàn chứng khoán.

Bộ Công Thương thông tin, tổng giá trị các thỏa thuận kinh tế, thương mại ký kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam và Mỹ triển khai trong giai đoạn từ năm 2025 khoảng 90,3 tỷ USD sẽ tạo ra hàng trăm nghìn việc làm cho người lao động hai nước.

Thông tin này đã được nhà đầu tư hưởng ứng mạnh mẽ khi cổ phiếu POW có khối lượng bùng nổ với 21,4 triệu cổ phiếu được giao dịch, dư mua gần 6 triệu đơn vị, thị giá được đẩy tăng hết biên độ. Cùng với đó, nhóm năng lượng, dầu khí đều ghi nhận mức tăng khi BSR +3,11%, PVD 1,74%. Một số cổ phiếu khác như MDC, ITS cũng kịch trần. Ngoài ra các mã PVD, PVC, POS đều tăng và nhóm khí có GAS, CNG tăng, trong khi PLX nhẹ nhàng +0,6%...

Năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu vào Mỹ 142,47 tỷ USD, tập trung vào 4 loại mặt hàng chính: máy móc thiết bị điện tử (71,77 tỷ USD), đồ nội thất, chiếu sáng và hàng tiêu dùng khác (18,16 tỷ USD), dệt may (16,6 tỷ USD) và giày dép, mũ nón (9,69 tỷ USD). Việt Nam đang có lợi thế xuất siêu vào Mỹ ở một loạt các mặt hàng thế mạnh, hưởng lợi từ dòng vốn FDI như máy móc thiết bị điện tử.

Ngược lại, Việt Nam đang nhập khẩu từ Mỹ 13,3 tỷ USD trong năm 2024, tập trung vào máy móc thiết bị điện tử (4,6 tỷ USD), sản phẩm rau quả (1,37 tỷ USD), hóa chất (1,1 tỷ USD) và thực phẩm chế biến sẵn (1 tỷ USD).

Vừa qua, ông Donald Trump tuyên bố đánh thuế vào các quốc gia mà Mỹ thâm hụt thương mại nhiều nhất, bao gồm Mexico, Canada, Trung Quốc. Việt Nam cũng nằm trong top 5 các quốc gia Mỹ thâm hụt thương mại nhiều nhất. Để tránh câu chuyện Việt Nam nằm trong mục tiêu đánh thuế của Mỹ, Bộ Công Thương Việt Nam đã ký kết hợp tác với Mỹ, với tổng trị giá lên tới 90 tỷ USD như nêu trên.

Việc Việt Nam có bước đi đầu tiên để giảm thâm hụt thương song phương với Mỹ là sự chủ động được giới doanh nghiệp, doanh nhân hết sức mong đợi. Do từ trước đó, nhiều doanh nghiệp cho rằng mặc dù Việt Nam không được nhắc cụ thể nhưng trong bối cảnh thuế đối ứng liên tục được chính quyền Tổng thống Donald Trump áp sát với mặt hàng của nhiều quốc gia, dẫn đầu từ các thị trường có kim ngạch hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ lớn, khiến quan ngại chính sách thuế quan tăng lên, các biện pháp phòng vệ thương mại với hàng hóa Việt Nam cũng có nguy cơ bị siết chặt hơn. Việc tăng cường nhập khẩu, mua hàng với các hàng hóa trị giá lớn từ Mỹ như khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), xăng dầu, máy bay... theo đó, được các chuyên gia VinaCapital, Dragon Capital hay UOB (Singapore), Maybank IBG (Malaysia)... khuyến nghị là lựa chọn ứng phó chủ động, phù hợp cho Việt Nam.

Việt Nam có thể phải nhập khẩu từ Mỹ nhiều hơn để giảm bớt thâm hụt thương mại, theo ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) phân tích. Về hiệp định thương mại trị giá hơn 90 tỷ USD vừa diễn ra, ông Trần Hoàng Sơn cho rằng theo văn bản ký kết, kể từ 2025, dự kiến có thể triển khai khoảng 50,15 tỷ USD, tập trung vào một số hàng hóa như máy bay, dịch vụ hàng không và khai thác dầu khí và các sản phẩm liên quan tới lọc hóa dầu.

Trong đó, thỏa thuận lớn nhất có thể liên quan tới dầu khí, đặc biệt là LNG. Đây là sản phẩm chiến lược mà Việt Nam có thể nhập khẩu để giảm thâm hụt thương mại với Mỹ. Công ty có thể ký kết là GAS với ConocoPhillips hay Excelerate. Thứ hai, các sản phẩm hàng không và công nghệ cao như động cơ máy bay, phụ tùng và dịch vụ bảo trì sẽ được các doanh nghiệp Việt Nam (như VJC) ký kết với các tập đoàn Mỹ (như GE Aviation).

Với nhiên liệu hàng không bền vững, dự kiến BSR có thể hợp tác với Kellogg Brown & Root (KBR) để đưa ra sản phẩm nguyên liệu hàng không bền vững, đáp ứng tiêu chuẩn khí thải. Ngoài ra, máy móc thiết bị có thể được tăng cường nhập khẩu từ Mỹ để hiện đại hóa Việt Nam.

"Trong 4 lĩnh vực này, nhập khẩu LNG và sản phẩm ngành hàng không có thể được triển khai với quy mô lớn nhất. Những doanh nghiệp đang hợp tác với Mỹ như GAS hay VJC có thể nhận được những điểm lợi nhất định. Nhưng trong bối cảnh Việt Nam đang muốn thu hẹp khoảng cách thâm hụt thương mại với Mỹ, thì lợi ích lớn nhất sẽ là Việt Nam không nằm trong tầm ngắm thuế quan của Washington", ông Sơn nhìn nhận.

Tuy nhiên ông cũng lưu ý trong khi các quốc gia như Mexico, Canada hay Trung Quốc bị áp thuế, hàng hóa Việt Nam nhìn tổng thể sẽ trở nên cạnh tranh hơn, có nhiều cơ hội xuất khẩu hàng hóa thế mạnh sang Mỹ hơn. Đây là chính sách mang tính tổng thể, dựa trên tầm nhìn quốc gia. Còn để đánh giá những ngành nghề hưởng lợi cụ thể thì thực sự chưa có yếu tố rõ ràng.

Một chuyên gia cho biết ngoài những doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực nhập khẩu - giao thương trực tiếp trong các thỏa thuận hợp tác trị giá lớn với đối tác Mỹ, kỳ vọng các doanh nghiệp trong chuỗi cùng ngành và liên quan cũng có thể được hưởng lợi. Ngoài ra, không loại trừ những thỏa thuận mở rộng hợp tác theo hướng hệ sinh thái, là "cửa lớn" cho những doanh nghiệp khác ngành nhưng trong cùng một hệ sinh thái của đơn vị có giao dịch đối tác trực tiếp ở các lĩnh vực chủ chốt được nêu, cũng hưởng lợi. "Bởi một khi đã có những thỏa thuận hợp tác quan trọng, thì sự liên kết và bắc cầu nguồn vốn, giao dịch thương mại lớn hơn..., luôn mang lại lợi ích cho chính doanh nghiệp trong cuộc lẫn nhiều bên liên quan", chuyên gia nhận định.

An Định