Sản xuất tiếp đà giảm, Trung Quốc vực dậy kinh tế bằng cách nào?
PMI Trung Quốc xuống mức thấp nhất 5 tháng và nguy cơ tác động từ thương chiến khiến Bắc Kinh phải cam kết vực dậy nền kinh tế bằng tài khóa và tiêu dùng.
Hoạt động sản xuất suy giảm
Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), Chỉ số Quản lý Mua hàng (PMI) trong lĩnh vực sản xuất tháng 7/2025 đạt 49,3 điểm. Con số này thấp hơn mức 49,7 của tháng 6 và cũng dưới ngưỡng 50 – ranh giới giữa tăng trưởng và thu hẹp hoạt động.
Đây là mức thấp nhất kể từ đầu năm 2025 và đi ngược với kỳ vọng của giới chuyên gia, vốn dự đoán PMI sẽ giữ nguyên ở mức 49,7.
Bên cạnh đó, chỉ số PMI phi sản xuất - đo lường hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ và xây dựng - cũng giảm từ 50,5 xuống còn 50,1. Điều này cho thấy không chỉ khu vực sản xuất mà cả khu vực dịch vụ cũng đang mất đà hồi phục trong bối cảnh nhu cầu nội địa yếu và thương mại quốc tế chững lại.
Trong tuyên bố, Cục Thống kê nước này cho rằng thời tiết nắng nóng, mưa lớn và lũ lụt ở một số khu vực đã gây gián đoạn ngành sản xuất, vốn bước vào “mùa thấp điểm truyền thống” trong tháng 7.
Dù Trung Quốc từng ghi nhận thặng dư thương mại kỷ lục trong nửa đầu năm 2025 nhờ xuất khẩu mạnh sang Đông Nam Á và tạm hoãn thuế quan với Mỹ, song những dấu hiệu gần đây cho thấy đà tăng trưởng này đang bị lung lay.
Khối lượng hàng hóa qua cảng biển đã giảm gần 7% so với tuần trước và xuống mức thấp nhất trong gần ba tháng qua, phản ánh năng lực xuất khẩu của Trung Quốc đang chững lại rõ rệt.
Trong khi đó, tiêu dùng trong nước vẫn còn yếu. Một khảo sát mới đây của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc cho thấy tâm lý người tiêu dùng và triển vọng thị trường lao động đã xấu đi, với đánh giá về việc làm rơi xuống mức thấp nhất kể từ khi khảo sát được tiến hành.
Giải quyết “sự cạnh tranh xuống đáy”
Trước những thách thức kinh tế ngày càng rõ nét, Bộ Chính trị Trung Quốc đã nhóm họp vào cuối tháng 7 để đưa ra định hướng cho nửa cuối năm nay. Trong tuyên bố sau cuộc họp, các lãnh đạo nhấn mạnh cần “giải quyết tình trạng cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp” – một trong những nguyên nhân gốc rễ gây ra giảm phát, chiến tranh giá cả, và mất cân đối cung cầu trong các ngành công nghiệp trọng điểm.
Ngay sau đó, Tân Hoa Xã công bố bài phát biểu riêng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, trong đó ông kêu gọi mạnh mẽ việc “phá vỡ vòng xoáy cạnh tranh nội bộ” – thuật ngữ chỉ tình trạng cạnh tranh khốc liệt mà không đem lại giá trị thực, khiến người lao động làm việc quá sức, doanh nghiệp giảm giá bán và toàn ngành rơi vào suy thoái.
Ông Tập cũng đặt nghi vấn về tính hợp lý của việc các địa phương cùng đổ xô phát triển những ngành công nghệ mới nổi, gây ra dư thừa công suất, dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp và cạnh tranh giảm giá. Đây là lần hiếm hoi nhà lãnh đạo tối cao Trung Quốc nêu đích danh nguyên nhân của vòng xoáy giảm phát, cho thấy quyết tâm chính trị cao trong việc xử lý vấn đề này.
Tăng cường hỗ trợ tài khóa và tiêu dùng
Cùng với các cam kết cải tổ cấu trúc, Bắc Kinh cũng đang tăng tốc các biện pháp kích thích kinh tế nhằm giữ ổn định tăng trưởng. Thông cáo của cuộc họp nhấn mạnh: “Chính sách kinh tế vĩ mô cần giữ vững và được tăng cường khi cần thiết.” Chính phủ sẽ đẩy nhanh tiến độ phát hành trái phiếu, sử dụng hiệu quả ngân sách, và duy trì thanh khoản “dồi dào” nhằm hạ thấp chi phí tín dụng cho doanh nghiệp.
Theo Bộ Tài chính nước này, trong 7 tháng đầu năm, Trung Quốc đã đẩy mạnh phát hành trái phiếu chính phủ để bù đắp tác động từ thuế quan của Mỹ. Tuy nhiên, lượng trái phiếu chính quyền địa phương phục vụ chi tiêu hạ tầng có dấu hiệu chững lại, cho thấy dư địa chính sách vẫn còn rộng trong những tháng tới. Theo Bộ trưởng Tài chính Lan Phó An, ưu tiên hiện nay là thực hiện đầy đủ các chính sách đã hoạch định, thay vì tung ra gói kích thích mới ồ ạt.
Về phía Ngân hàng Trung ương, sau khi liên tiếp cắt giảm lãi suất và bơm thanh khoản dài hạn trong nửa đầu năm nay, cơ quan này bắt đầu thể hiện lập trường thận trọng hơn, không còn cam kết hạ lãi suất trong các tuyên bố mới nhất. Thay vào đó, họ sẽ theo dõi sát tác động của các biện pháp đã triển khai để điều chỉnh linh hoạt trong giai đoạn tới.
Một điểm đáng chú ý trong định hướng chính sách nửa cuối năm là cam kết phát triển các động lực tăng trưởng mới từ tiêu dùng dịch vụ và mở rộng chi tiêu hàng hóa. Tuy nhiên, chính phủ cũng thừa nhận rằng nhu cầu nội địa vẫn dễ bị tổn thương bởi thị trường bất động sản yếu và niềm tin doanh nghiệp – người tiêu dùng chưa phục hồi hoàn toàn.