Thuế quan Mỹ: Những thỏa thuận của Đông Nam Á
Hầu hết các quốc gia Đông Nam Á đã đạt được mức thuế quan mà Mỹ áp dụng ở ngưỡng được coi là “mức sàn”, nhưng đổi lại bằng những nhượng bộ không nhỏ.
Sau nhiều tháng ngoại giao và các cuộc đàm phán thương mại vào phút chót, chế độ thuế quan mới của Washington cuối cùng cũng đã chính thức có hiệu lực.
Đối với Đông Nam Á, danh sách các mức thuế quan do Mỹ áp đặt đã chỉ ra tầm nhìn của Tổng thống Mỹ về một trật tự thương mại toàn cầu mới: dựa trên các giao dịch “có đi có lại”.
Hầu hết các nước Đông Nam Á chịu mức thuế từ 19–20%, con số mà các nhà phân tích cho rằng là “mức sàn” cho các cuộc đàm phán thương mại tương lai với Mỹ. Riêng Lào và Myanmar lại phải đối mặt với mức thuế khắc nghiệt hơn nhiều, lên tới 40%.
Với Campuchia và Thái Lan, ban đầu các nước này bị áp mức thuế trừng phạt lần lượt 49% và 35%, nhưng sau khi hai quốc gia này đạt được thỏa thuận ngừng bắn, thuế quan đã giảm mạnh xuống còn 19%.
Ông Kevin Chen, nghiên cứu viên tại Chương trình Mỹ thuộc Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam (Singapore), cho biết có khả năng rằng lệnh ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia đã giúp đạt được thỏa thuận thuế thấp hơn, nhưng ông cũng lưu ý rằng những cuộc đàm phán về miễn giảm thuế và mua sắm thiết bị của Mỹ có lẽ đã diễn ra vài tuần trước khi xảy ra xung đột.
Chuyên gia này nhận định, đặc điểm chung của 6 quốc gia Đông Nam Á nhận mức thuế quan “sàn”, là sự nhanh nhạy và sẵn sàng tham gia, họ là “người đi trước” trong việc tiếp xúc với quan chức thương mại Mỹ. Thậm chí, nhiều nước còn cử phái đoàn sang Washington nhiều lần để đàm phán trực tiếp.
“Các quốc gia này đều có thứ gì đó giá trị để trao đổi với Washington, hoặc là cắt giảm thuế quan của mình, hoặc là mua thêm hàng Mỹ,” ông Kevin Chen nói.
Chẳng hạn, Malaysia không chỉ cam kết xóa bỏ thuế đối với 344 mặt hàng Mỹ bổ sung, mà còn hứa mua 30 máy bay Boeing trị giá 9,5 tỷ USD. Tương tự, Thái Lan đồng ý gỡ bỏ thuế đối với hơn 10.000 sản phẩm Mỹ, đồng thời mua thêm khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ và 35 máy bay Boeing.
Một số nước khác dường như có ít đòn bẩy hơn. "Dù Lào và Myanmar đều muốn tiếp xúc với quan chức thương mại Mỹ, nhưng có khả năng Washington không hứng thú với những nhượng bộ họ đưa ra,” ông Chen nói.
Dù vậy, theo một số báo cáo gần đây, có dấu hiệu cho thấy vận may của Myanmar có thể thay đổi khi Washington tìm cách tiếp cận nguồn trữ lượng đất hiếm của nước này phục vụ sản xuất quốc phòng.
“Myanmar có thể sẽ có cơ hội tốt hơn để giảm mức thuế trong bối cảnh các cuộc đàm phán về quyền tiếp cận đất hiếm đang diễn ra,” chuyên gia Kevin Chen cho biết.
Thuế quan của ông Trump lần đầu được công bố vào tháng 4, nhưng theo ông Jayant Menon, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện ISEAS - Yusof Ishak (Singapore), thực chất chúng bắt nguồn từ một công thức nhằm tăng tối đa lợi thế đàm phán của Mỹ, bằng cách tập trung vào những quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào thị trường này.
Ông Jayant Menon cho biết: “Những chính sách này không dựa trên bất kỳ cơ sở kinh tế nào, và các điều chỉnh sau đó cũng gần như không theo một phương pháp rõ ràng nào".
Việc sử dụng thuế quan, theo ông Menon, giờ đây không chỉ phục vụ mục tiêu kinh tế, mà còn cả mục tiêu đối ngoại và địa chiến lược, làm phức tạp thêm việc áp thuế.