Các nhà đầu tư vốn cổ phần tư nhân đã chứng kiến sự thiếu hụt cơ hội thoái vốn trong nửa đầu năm 2025, kéo theo đà suy giảm hoạt động mua bán - sáp nhập.
Sự hồi phục của các đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) trên khắp Đông Nam Á, vốn được xem là kênh thoái vốn quan trọng của thị trường PE có thể mang lại chút lạc quan, nhưng có thể chưa đủ để vực dậy cả ngành.
Trong thị trường PE, các nhà đầu tư vẫn hoài niệm về thời hoàng kim 2021, khi họ nhanh chóng bật dậy sau giai đoạn chững lại vì đại dịch COVID-19. Được thúc đẩy bởi lãi suất thấp, hoạt động huy động vốn đã lập kỷ lục giữa nhịp giao dịch sôi động.
Tại Mỹ, thị trường PE lớn nhất thế giới, số thương vụ tăng 87% trong năm 2021 so với 2020, vượt 9.500 thương vụ. Tổng giá trị giao dịch lên đến khoảng 1,3 nghìn tỷ USD.
Dù quy mô nhỏ hơn nhiều, Đông Nam Á cũng ghi nhận những con số ấn tượng vào năm 2021. Trong một báo cáo năm 2022, Bain & Co cho biết giá trị các thương vụ PE đã tăng vọt 143% lên mức kỷ lục 25 tỷ USD, được thúc đẩy bởi khoản đầu tư 4,3 tỷ USD của Temasek vào J&T Express. Số lượng giao dịch tăng 81% lên 201 thương vụ. Bain sau đó đã điều chỉnh các số liệu này thành 27 tỷ USD và 211 thương vụ.
Sự khởi sắc của các số liệu trong năm 2024 từng thắp lên kỳ vọng cho một năm 2025 tươi sáng hơn. Tuy nhiên, đà suy giảm mạnh hoạt động PE tại Đông Nam Á trong nửa đầu năm 2025 đã khiến các nhà đầu tư dè dặt hơn cho phần còn lại của năm.
Số lượng IPO trên các sàn lớn trong khu vực cũng giảm. Theo báo cáo mới nhất của Deloitte, chỉ có 53 thương vụ IPO trong nửa đầu 2025 trên các sàn chứng khoán Indonesia, Malaysia, Singapore, Thái Lan, Philippines và Việt Nam, giảm so với 64 thương vụ cùng kỳ năm trước.
Với ít IPO hơn, các nhà quản lý quỹ PE, buộc phải tìm những cách khác để thoái vốn khỏi các khoản đầu tư được thực hiện cách đây 5-7 năm.
Không thể rút vốn qua IPO, GP sẽ khó hoàn trả cả vốn lẫn lợi nhuận cho các nhà đầu tư, hay còn gọi là đối tác hữu hạn trong PE. Đây cũng là tình trạng chung, tạo ra vòng luẩn quẩn: vốn bị kẹt trong các khoản đầu tư cũ, ít được tái đầu tư vào các quỹ hay thương vụ mới.
Dù vậy, triển vọng cho nửa cuối năm 2025 có thể không u ám đến thế, nếu nhìn vào loạt IPO mới trên các sàn chứng khoán lớn trong khu vực.
Tại Singapore, triển vọng IPO đang sáng hơn sau nửa đầu năm trầm lắng. Riêng tháng 7 đã có bốn thương vụ niêm yết – Info-Tech Systems, NTT DC Real Estate Investment Trust (Reit), China Medical System và Lum Chang Creations.
Một số cái tên khác như Centurion Accommodation Reit, Dezign Format và Coliwoo Group cũng đã bày tỏ ý định niêm yết trước cuối năm nay. Con số này tương phản rõ rệt với chỉ một thương vụ duy nhất của Vin’s Holdings trong nửa đầu năm nay.
Đây cũng là điểm khác biệt so với sáu tháng đầu năm nay, khi ít nhất 16 công ty công bố rời sàn Singapore. Trong số đó có Econ Healthcare, nhà vận hành hệ thống dưỡng lão niêm yết trên Catalist, đã được quỹ PE Mỹ TPG mua lại với giá gần 88 triệu đôla Singapore.
"Các biện pháp được Cơ quan Tiền tệ Singapore đưa ra, đặc biệt là ưu đãi hoàn thuế 20% cho các công ty IPO lần đầu và sáng kiến thị trường vốn 5 tỷ đôla Singapore cũng gửi đi tín hiệu mạnh mẽ về quyết tâm hồi sinh thị trường”, bà Angelia Zhang, đối tác tại Deloitte Singapore nói.
Chuyên gia này nói thêm: “Những chính sách này, cùng với nhận thức ngày càng cao về sự cần thiết phải chuẩn bị IPO sớm, có thể giúp mở khóa cơ hội cho cả nhà sáng lập lẫn nhà đầu tư đang tìm kiếm lối thoái vốn đáng tin cậy".
Tại Indonesia, nơi có sàn chứng khoán lớn nhất Đông Nam Á tính theo giá trị vốn hóa cổ phiếu IPO lớn nhất năm nay, cũng có tín hiệu khởi sắc. Trong đó, thương vụ IPO Chandra Daya Investasim - công ty quản lý đầu tư với danh mục đa dạng trong năng lượng, cảng biển và logistics, là đợt niêm yết mới nhất từ đế chế kinh doanh của tỷ phú Prajogo Pangestu.
Đáng chú ý, sàn chứng khoán Indonesia cũng là nơi ghi nhận IPO đầu tiên có hậu thuẫn PE ở Đông Nam Á kể từ năm 2023. Khi hãng kẹo dẻo Yupi Indo Jelly Gum huy động 123 triệu USD trong đợt IPO tháng 3, quỹ PE Affinity Equity Partners (Hồng Kông) đồng thời mua nốt 90% cổ phần còn lại từ chủ cũ.
"Điều này mở ra triển vọng tích cực cho phần còn lại của 2025 và thậm chí sang cả 2026, với nhiều công ty có hậu thuẫn PE đang chuẩn bị IPO tiềm năng”, bà Sheetal Sandhu, đối tác tại Virtus Law, cho biết.
Dù thị trường PE Đông Nam Á sẽ cần nhiều hơn một “cú hích” từ làn sóng IPO để chạm tới quy mô kỷ lục như năm 2021, nhưng một mức tăng đáng kể về tổng giá trị thương vụ cũng đủ để cải thiện tâm lý, và có thể mở đường cho sự trở lại mạnh mẽ hơn vào năm 2026.
