CATL tạm dừng mỏ lớn, giá pin xe điện sẽ tăng mạnh?

Giá và cổ phiếu lithium toàn cầu vừa chứng kiến đợt tăng mạnh nhất trong nhiều tháng qua, sau khi Contemporary Amperex Technology Co. Ltd. (CATL) — nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới — bất ngờ thông báo tạm ngừng khai thác tại mỏ lithium Jianxiawo ở tỉnh Giang Tây, Trung Quốc.

Đây là một trong những mỏ có quy mô lớn nhất, ước tính đóng góp khoảng 3% sản lượng lithium khai thác toàn cầu. Động thái này đang tạo ra tác động tức thì tới thị trường vốn đang dư cung kéo dài.

Nguyên nhân của việc dừng khai thác

Theo nguồn tin của Bloomberg, CATL sẽ phải dừng sản xuất ít nhất ba tháng kể từ ngày 9/8 sau khi giấy phép khai thác quan trọng hết hạn và chưa được gia hạn. Công ty vẫn đang đàm phán với các cơ quan chức năng để gia hạn giấy phép, nhưng đã chuẩn bị kịch bản dừng dài hơn dự kiến.

Các nhà máy tinh chế liên kết ở thành phố Nghi Xuân (Yichun) — trung tâm khai thác kim loại cho pin của Trung Quốc — cũng đã được thông báo về việc đóng cửa này.

Việc tạm dừng khai thác diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh siết chặt quản lý tình trạng dư thừa công suất trong nhiều ngành công nghiệp, đồng thời tăng cường giám sát hoạt động khai thác mỏ. Mỏ Jianxiawo vốn là tâm điểm chú ý của thị trường những tuần gần đây, khi giới giao dịch thậm chí dùng flycam để theo dõi tình trạng sản xuất nhằm dự đoán khả năng gia hạn giấy phép.

Ngay sau thông tin này, hợp đồng tương lai lithium carbonate giao tháng 11 trên Sàn Giao dịch Hàng hóa Tương lai Quảng Châu tăng kịch trần 8% lên 81.000 nhân dân tệ/tấn, so với mức 75.000 nhân dân tệ cuối tuần trước.

Cổ phiếu Tianqi Lithium Corp. tăng tới 19% tại Hồng Kông, cổ phiếu Ganfeng Lithium Group Co. tăng 14%, còn cổ phiếu CATL tăng 2,8%. Tại Australia, cổ phiếu PLS Ltd. tăng 19%, cổ phiếu Liontown Resources Ltd. tăng 25%, và cổ phiếu Mineral Resources Ltd. tăng 14%.

Ngành lithium vốn đã biến động mạnh trong nhiều tuần qua: giá hợp đồng tương lai từng vượt 80.000 nhân dân tệ/tấn vào tháng 7 trước khi bị điều chỉnh bởi các biện pháp hạn chế đầu cơ. Chỉ riêng tuần trước, giá hợp đồng này đã tăng 9%, phản ánh tâm lý thị trường đang được thúc đẩy bởi kỳ vọng cắt giảm sản lượng.

Nếu giá lithium bật tăng mạnh trong thời dài, có thể khiến chi phí sản xuất pin — vốn chiếm tới 30–40% giá thành xe điện — gia tăng đáng kể. Điều này gây áp lực buộc các hãng xe phải cân nhắc tăng giá bán hoặc giảm biên lợi nhuận để duy trì sức cạnh tranh.

Với các hãng xe điện đối tác của CATL, biến động giá lithium có thể ảnh hưởng trực tiếp tới chiến lược định giá và khả năng duy trì lợi thế cạnh tranh ở các phân khúc nhạy cảm về giá. Ngược lại, những hãng đã chủ động được nguồn cung thông qua hợp đồng dài hạn hoặc sở hữu mỏ sẽ ít chịu tác động hơn.

Áp lực dư cung và nhu cầu EV chậm lại

Sau giai đoạn bùng nổ năm 2022 khi giá lithium đạt kỷ lục, thị trường đã lao dốc gần 90% do nguồn cung mới từ Trung Quốc, Australia và Nam Mỹ tăng nhanh, trong khi nhu cầu xe điện tăng chậm hơn dự kiến vì kinh tế toàn cầu suy yếu và cạnh tranh khốc liệt.

CATL — với chiến lược đầu tư mạnh vào tài nguyên khai khoáng để đảm bảo nguồn cung và kiểm soát chi phí — cũng chịu tác động nặng nề. Doanh thu từ mảng tài nguyên khoáng sản cho sản xuất pin của công ty đã giảm 29% trong năm 2024, phản ánh áp lực từ giá giảm sâu và lợi nhuận suy giảm.

Chính quyền thành phố Nghi Xuân (Trung Quốc) mới đây đã yêu cầu 8 doanh nghiệp khai thác nộp báo cáo trữ lượng trước cuối tháng 9, sau khi phát hiện vi phạm trong thủ tục đăng ký và phê duyệt. Giới phân tích cho rằng nếu sau thời hạn này có thêm mỏ bị đình chỉ hoặc hạn chế sản xuất, thị trường có thể chứng kiến một đợt tăng giá mới.

Zhang Weixin, chuyên gia tại China Futures Co., nhận định: “Giá lithium có thể tiếp tục tăng mạnh, nhưng việc CATL tạm dừng không làm thay đổi cấu trúc dư cung của thị trường. Tuy nhiên, nếu gián đoạn lan rộng sau ngày 30/9, giá lithium có thể tăng mạnh hơn nữa.”

Citigroup cũng cho rằng động thái của CATL sẽ không tạo ra thiếu hụt thực sự, nhưng chắc chắn sẽ tác động tâm lý thị trường trong thời gian ngắn.

Nam Trần