Mỹ vừa đưa hai công ty lớn nhất thế giới của Trung Quốc vào danh sách đen có liên hệ với quân đội Trung Quốc. Điều này làm dấy lên lo ngại cho các đối tác toàn cầu.
Trong một động thái bất ngờ trước khi ông Donald Trump nhậm chức Tổng thống Mỹ, chính quyền Biden đã liệt kê Tencent Holdings Ltd. và Contemporary Amperex Technology Co. Ltd. (CATL) vào danh sách đen vì các doanh nghiệp này bị cáo buộc có liên quan đến quân đội Trung Quốc.
Tencent là nhà phát hành game lớn nhất thế giới trong khi CATL là đối tác hàng đầu về sản xuất pin xe điện trên thế giới, bao gồm cả Tesla hay Vinfast của Việt Nam.
Cả hai doanh nghiệp Trung Quốc bị bổ sung vào danh sách đăng ký liên bang của các thực thể được cho là có liên hệ với Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) của chính phủ Mỹ và gây tác động tức thì.
Cổ phiếu Tencent đã giảm hơn 7% tại thị trường Hồng Kông, ghi nhận mức giảm trong ngày lớn nhất kể từ tháng 10/2024. Cổ phiếu CATL cũng giảm hơn 5%, mức giảm lớn nhất trong khoảng 3 tháng trở lại đây. Cả hai công ty đều phản đối việc bị đưa vào danh sách và khẳng định không có liên hệ với quân đội Trung Quốc.
Theo tờ WSJ, mặc dù danh sách đen của Bộ Quốc phòng Mỹ không áp đặt các biện pháp trừng phạt cụ thể, nhưng nó sẽ hạn chế mong muốn giao dịch của các công ty Mỹ với các thành viên trong danh sách.
CATL không chỉ cung cấp sản phẩm cho Tesla mà còn cho nhiều nhà sản xuất ô tô lớn trên thế giới, từ Stellantis NV đến Volkswagen AG. Việc bị đưa vào danh sách có nguy cơ làm gián đoạn hệ sinh thái này trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đều lo ngại về sự thống trị ngày càng tăng của Trung Quốc trong một ngành công nghiệp quan trọng.
“Dù chúng tôi hiểu phản ứng hoảng loạn của thị trường, nhưng chúng tôi cũng tin rằng việc đưa vào danh sách đen không nhất thiết có nghĩa là có đủ bằng chứng để xác nhận quyết định này là đúng đắn,” nhà phân tích Alicia Yap của Citigroup nhấn mạnh.
Tencent là công ty có giá trị lớn nhất Trung Quốc, do tỷ phú Pony Ma sáng lập. Đây được coi là một trong những nhà tiên phong về kinh doanh số ở Trung Quốc.
Tencent hậu thuẫn và hợp tác với các nhà phát triển game hàng đầu, từ Epic Games Inc. tới Activision Blizzard Inc. Đây cũng là công ty mẹ của WeChat - một ứng dụng “tất cả trong một” mà Elon Musk coi là hình mẫu cho X. Chính ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên đã tìm cách cấm dịch vụ nhắn tin/ nền tảng thanh toán/mạng xã hội/dịch vụ trực tuyến này với lý do đe dọa an ninh quốc gia.
“Chúng tôi không phải là một công ty hoặc nhà cung cấp quân sự,” người phát ngôn của Tencent cho biết và nhấn mạnh rằng: "Không giống như các lệnh trừng phạt hoặc kiểm soát xuất khẩu, danh sách này không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của chúng tôi. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ làm việc với Bộ Quốc phòng Mỹ để giải quyết mọi hiểu lầm.”
Cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc đang gia tăng căng thẳng với các biện pháp hạn chế lẫn nhau trong chuỗi cung ứng công nghệ. Gần đây, Trung Quốc đã công bố kế hoạch thắt chặt kiểm soát xuất khẩu đối với một số công nghệ sản xuất vật liệu pin và quy trình chiết xuất kim loại quan trọng như gallium và lithium, nhằm bảo vệ quyền kiểm soát chuỗi cung ứng trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang.
Động thái này được coi là phản ứng trước việc Mỹ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nhằm hạn chế Trung Quốc tiếp cận công nghệ tiên tiến, đặc biệt trong lĩnh vực chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.
Danh sách đen của Bộ Quốc phòng Mỹ được thiết kế để liệt kê các công ty do quân đội Trung Quốc kiểm soát hoặc phục vụ “tổ hợp dân sự-quân sự” nhằm củng cố cơ sở công nghiệp quốc phòng của quốc gia. Ngoài các liên hệ trực tiếp với chính phủ, các quan chức Mỹ đã chỉ ra các luật ở Trung Quốc yêu cầu các công ty chia sẻ thông tin với Bắc Kinh về các vấn đề được coi là liên quan đến an ninh quốc gia.
Vào tháng 8, Thượng nghị sĩ Marco Rubio - người đang được đề cử làm Ngoại trưởng Mỹ sắp tới - đã yêu cầu Bộ Quốc phòng nhắm mục tiêu CATL vì tiềm năng trở thành nhà cung cấp quan trọng cho PLA. CATL cũng tuyên bố rằng việc đưa tên công ty vào danh sách của Bộ Quốc phòng là “một sai lầm.”
CATL nổi tiếng với nhiều công nghệ đột phá có ý nghĩa quan trọng đối với thị trường xe điện tương lai. Điển hình, pin siêu nén có mật độ năng lượng 500 Wh/kg, gấp đôi so với tiêu chuẩn hiện nay, mở ra cơ hội cho các phương tiện giao thông như ô tô và máy bay điện với phạm vi hoạt động xa hơn. Một số dòng pin khác của CATL có thể giúp xe điện di chuyển 1.000 km mỗi lần sạc, đồng thời cải thiện an toàn và hiệu suất sạc, như pin LFP tiên tiến.
Dù vậy, việc bị đưa vào danh sách này cũng không phải một tín hiệu quá đáng thất vọng, khi một số công ty Trung Quốc đã được gỡ bỏ khỏi danh sách đen này. Năm 2021, tập đoàn smartphone Xiaomi đã đạt được thỏa thuận với chính phủ Mỹ để hủy bỏ việc bị gán nhãn là công ty quân sự Trung Quốc.
Danh sách các công ty quân sự Trung Quốc được hình thành từ một lệnh ký bởi ông Trump vào cuối năm 2020, cấm đầu tư của Mỹ vào các công ty Trung Quốc do quân đội sở hữu hoặc kiểm soát.