Mỹ - Trung "rục rịch" hướng tới hội nghị thượng đỉnh?
Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố "Mỹ có lợi thế vượt trội so với Trung Quốc" trong thương mại, giữa lúc hai nước đang hướng tới một cuộc gặp thượng đỉnh tiềm năng.
“Mỹ có nhiều quân bài mạnh”
Phát biểu trước các phóng viên hôm thứ Hai, Tổng thống Mỹ cho biết: “Chúng ta có những lá bài lớn và tốt hơn nhiều so với Trung Quốc. Nếu tôi dùng những lá bài đó, Trung Quốc sẽ sụp đổ. Nhưng tôi sẽ không làm vậy.”
Ông Trump nhắc đến việc Mỹ nắm trong tay nguồn cung phụ tùng máy bay Boeing – yếu tố mà ông cho rằng có thể gây sức ép lớn đối với Bắc Kinh. Ông Trump tiết lộ có tới 200 máy bay Trung Quốc không thể cất cánh do Mỹ tạm dừng xuất khẩu phụ tùng vì chính sách của Bắc Kinh liên quan tới nam châm đất hiếm.
“Tôi đã gửi toàn bộ phụ tùng để họ có thể bay trở lại. Tôi hoàn toàn có thể giữ lại, nhưng đã không làm vậy vì mối quan hệ mà tôi có,” ông Trump nói.
Trung Quốc đã chiếm lĩnh vị thế gần như độc quyền toàn cầu trong khai thác và chế biến đất hiếm, loại khoáng sản then chốt cho sản xuất nam châm công nghiệp. Bắc Kinh hiện kiểm soát khoảng 90% sản lượng nam châm đất hiếm toàn cầu.
Tháng 4 vừa qua, Trung Quốc ngừng hầu hết xuất khẩu sang Mỹ, gây sức ép lên các nhà máy Mỹ. Tuy nhiên, sau thỏa thuận đình chiến thương mại với chính quyền Trump, dòng chảy này đã phục hồi, với lượng xuất khẩu sang Mỹ đạt mức cao nhất trong sáu tháng vào tháng 7.
Ông Trump vẫn coi thuế quan mới chính là “tài sản lớn nhất” mà Mỹ có trong đàm phán. Ông thậm chí nhắc tới khả năng áp thuế 100% hay 200% đối với hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh không đảm bảo nguồn cung nam châm.
“Tình hình nam châm – chúng ta có quyền lực to lớn với họ, và họ cũng có một phần quyền lực với chúng ta,” ông nói, đồng thời khẳng định vấn đề này “cơ bản đã ở phía sau”.
Ngoài ra, ông Trump tiết lộ Mỹ đã đạt tiến triển trong việc phát triển nguồn cung nam châm trong nước, dự kiến “mất khoảng một năm để có được sản lượng.”
Công ty MP Materials Corp., nhà khai thác đất hiếm duy nhất của Mỹ, dự định khởi động sản xuất thương mại nam châm vào cuối năm nay, dù quy mô ban đầu còn hạn chế trước khi được mở rộng với sự hỗ trợ một phần từ Lầu Năm Góc.
Bắc Kinh cử phái viên cao cấp sang Mỹ
Theo WSJ, Trung Quốc đang cử ông Lý Thành Cương (Li Chenggang), Thứ trưởng Thương mại kiêm Đặc phái viên thương mại, tới Mỹ trong tuần này để tiếp tục thảo luận về thương mại song phương. Theo kế hoạch, ông sẽ gặp Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer, quan chức Bộ Tài chính Mỹ, và cả giới doanh nghiệp.
Trước khi được bổ nhiệm vào vị trí hiện tại đầu năm nay, ông Lý từng là Đại sứ Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), được đánh giá là một trong những gương mặt ngoại giao thương mại dày dạn kinh nghiệm.
Chuyến công du của ông Lý diễn ra sau khi ông Trump gia hạn thêm 90 ngày “tạm ngừng” áp thuế cao hơn lên hàng hóa Trung Quốc, động thái được Bắc Kinh đáp lại bằng việc đình chỉ các biện pháp trả đũa. Khoảng lặng này được cho là tạo thêm không gian cho hai bên bàn bạc những vấn đề tồn đọng, từ thuế gắn với nạn buôn bán fentanyl, hoạt động của doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc, cho tới các giao dịch dầu mỏ bị trừng phạt từ Nga và Iran.
“Việc ông Lý sang Mỹ là tín hiệu tích cực cho một thỏa thuận, có thể mở đường cho hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình,” ông Jeremy Chan, chuyên gia phân tích cấp cao tại Eurasia Group, nhận định.
Triển vọng thượng đỉnh Mỹ-Trung
Ông Trump liên tục khẳng định ông muốn gặp trực tiếp ông Tập. “Có thể trong năm nay hoặc ngay sau đó, chúng ta sẽ đến Trung Quốc,” Tổng thống Mỹ nói thêm.
Theo chuyên gia Feng Chucheng của Hutong Research, một cái bắt tay sơ bộ về khung thỏa thuận giữa hai nhà lãnh đạo là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ hội nghị thượng đỉnh lớn nào. Ông dự đoán Hội nghị cấp cao APEC tại Hàn Quốc vào cuối tháng 10 có thể là địa điểm phù hợp. “Nếu không đạt một thỏa thuận lâu dài với Mỹ, niềm tin kinh doanh tại Trung Quốc khó có thể phục hồi,” Feng nhấn mạnh.
Dù cả hai bên đã “đình chiến,” căng thẳng thương mại Mỹ - Trung vẫn là điểm nóng lớn nhất trong quan hệ song phương. Các vấn đề cốt lõi như thuế quan, kiểm soát đất hiếm, và điều kiện hoạt động của doanh nghiệp Mỹ tại Trung Quốc vẫn chưa có lời giải.
“Trọng tâm chính hiện nay vẫn phải là thương mại và thuế quan, chứ không phải công nghệ hay fentanyl,” chuyên gia Jeremy Chan nhấn mạnh, cho rằng kết quả đàm phán giữa 2 đặc phái viên thương mại sẽ là phép thử quan trọng.
Trong khi đó, ông Trump tiếp tục giữ giọng điệu vừa cứng rắn vừa để ngỏ. “Nếu cần, chúng ta có thể ngừng hoàn toàn kinh doanh với Trung Quốc, và điều đó cũng không sao,” ông nói. Nhưng đồng thời, ông vẫn nhấn mạnh tới “quan hệ tuyệt vời” với ông Tập, hàm ý dư địa cho một thỏa thuận lớn hơn vẫn còn.