Ngành ô tô ngồi trên “đống lửa” vì chuẩn xanh
Quy định tiêu hao nhiên liệu khắt khe có thể buộc gần như toàn bộ xe xăng và một phần xe lai rời thị trường, khiến ngành ô tô chao đảo…
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến về dự thảo tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia, trong đó quy định đến năm 2030, mức tiêu hao nhiên liệu trung bình của ô tô con phải giảm xuống còn 4,83 lít/100 km.
Đây là mục tiêu nhằm hướng đến giao thông xanh, giảm khí thải và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, theo Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), con số này vượt quá xa năng lực hiện tại của ngành. Tính toán cho thấy, đa số xe xăng và một phần xe hybrid đang lưu hành sẽ không đạt chuẩn và phải ngừng bán.
Điều đó đồng nghĩa thị trường buộc phải chuyển nhanh sang xe điện và xe điện lai. Nhưng để đạt yêu cầu, sản lượng xe điện hóa cần tăng gần gấp mười lần chỉ trong vài năm tới, điều mà VAMA cho là “không khả thi” khi trạm sạc còn thiếu, hạ tầng điện chưa đồng bộ và thói quen tiêu dùng chưa sẵn sàng.
Không chỉ tác động đến sản phẩm, VAMA cảnh báo việc áp dụng chuẩn mới một cách đột ngột sẽ gây đứt gãy chuỗi sản xuất, ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập của người lao động, thu hẹp sự lựa chọn của người tiêu dùng và làm giảm nguồn thu ngân sách.
Để tránh “cú sốc” này, VAMA đề xuất lộ trình thực tế hơn, đưa mức tiêu hao nhiên liệu về khoảng 6,7 lít/100 km vào năm 2027, rồi giảm dần xuống 6,0 lít vào năm 2030. Theo phương án này, ngành sẽ phải giảm đáng kể xe xăng, đồng thời tăng mạnh xe điện hóa. Đây vẫn là thách thức lớn, nhưng được đánh giá là khả thi hơn nhiều.
Ở chiều ngược lại, Bộ Xây dựng cho rằng quy định 4,83 lít/100 km chỉ tính bình quân trên toàn bộ danh mục sản phẩm của doanh nghiệp, không áp dụng riêng cho từng mẫu xe. Doanh nghiệp có thể cân đối giữa các dòng xe tiết kiệm và xe tiêu hao cao. Nếu vẫn không đạt, họ có thể mua tín chỉ bù trừ hoặc sau ba năm sẽ bị đình chỉ hoạt động.
Vấn đề mấu chốt vẫn nằm ở khoảng cách giữa tham vọng và thực tế. Việt Nam cần bước nhanh vào lộ trình xanh để bắt kịp thế giới, nhưng một mục tiêu quá cao, quá gấp có thể biến cơ hội thành cú sốc.
Xe xanh chỉ thực sự trở thành tương lai bền vững nếu có lộ trình hợp lý, phù hợp năng lực hạ tầng, khả năng doanh nghiệp và thói quen tiêu dùng thay vì là một giấc mơ vượt ngoài tầm với.