Toyota Innova từ khởi đầu đầy hứa hẹn đến kết cục lụi tàn

Toyota Việt Nam xác nhận mẫu xe Innova đã hết hàng và sẽ dừng bán. Trên website của Toyota Việt Nam, mẫu MPV này đã không còn xuất hiện. Như vậy, mẫu xe tên tuổi một thời nay đã bị khai tử, chấm dứt một câu chuyện với nhiều nuối tiếc.

Innova ra mắt Việt Nam từ năm 2006 và nhanh chóng trở thành mẫu MPV bán chạy nhất thị trường. Là chiếc MPV 8 chỗ ngồi, có không gian rộng rãi, với giá bán hợp lý, ngay sau khi ra mắt, Innova đã đạt doanh số ấn tượng, bình quân 1.000 xe/tháng, dẫn đầu thị trường ô tô Việt Nam. Đỉnh cao là vào năm 2008, doanh số bán Innova đạt 14.947 xe.

Cùng với doanh số cao, tỷ lệ nội địa hóa của Innova cũng tăng lên. Đến cuối năm 2007 đạt 33% và tăng lên 38% vào cuối năm 2008. Khi đó, Innova là mẫu xe có tỷ lệ nội địa hóa cao nhất Việt Nam. Với đà phát triển tốt, Toyota Việt Nam đã lên kế hoạch đưa Innova trở thành chiếc xe “quốc dân”, nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 45% vào năm 2009 và tiếp tục tăng lên những năm sau đó.

Tuy nhiên, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, được Quốc hội thông qua vào cuối năm 2008, có hiệu lực từ 1/4/2009 đã làm thay đổi tất cả. Theo quy định mới, thuế tiêu thụ đặc biệt áp dụng với ô tô được tính dựa trên dung tích xi lanh động cơ, thay cho số chỗ ngồi như trước.

Với ô tô có dung tích xi lanh từ 2.000 cc trở xuống, chịu thuế suất 45%, dung tích trên 2.000 cc đến 3.000 cc chịu thuế suất 50%, dung tích trên 3.000 cc chịu thuế suất 60%. Innova có dung tích xi lanh 1.800 cc phải chịu mức thuế mới là 45%. Trong khi trước đây tính theo số chỗ ngồi là 30%.

Thuế tăng, ngay lập tức giá xe tăng và doanh số bán sụt giảm mạnh. Năm 2009 doanh số bán Innova chỉ còn 8.475 xe. Các năm sau, không năm nào Innova có doanh số bán vượt qua đỉnh cao 14.947 xe của năm 2008. Kế hoạch nội địa hóa và “quốc dân hóa” Innova của Toyota Việt Nam bị phá sản hoàn toàn. Tỷ lệ nội địa hóa của Innova dừng lại ở mức 38%.

Vào thời điểm đó, thu nhập của người dân còn thấp, thuế tăng đẩy giá xe tăng cao, dẫn đến sản lượng sụt giảm. Trong khi ngành công nghiệp ô tô cần quy mô lớn để tối ưu hóa sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh. Từ đó, các doanh nghiệp ô tô không còn hào hứng với những kế hoạch dài hạn nữa.

Nhiều người không khỏi nuối tiếc cho Innova. Nếu doanh số bán ngày càng tăng thì sản lượng cũng tăng, kéo theo sản xuất linh kiện tại chỗ để cung cấp, qua đó hình thành chuỗi cung ứng, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Quy mô càng lớn sẽ càng có lợi thế, không chỉ giúp mẫu xe này trở nên phổ biến mà còn thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển. Không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu.

Nếu không có thay đổi chính sách gây bất lợi, có thể Innova đã trở thành chiếc xe huyền thoại. Khi thành công, mẫu xe này sẽ là hình mẫu truyền cảm hứng và lan tỏa để có thêm những mẫu xe tiếp theo và ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã đổi khác.

Đến nay Innova đã bị khai tử và thay vào đó là Innova Cross. Innova Cross được nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia và có doanh số bán khá tốt từ khi ra mắt thị trường Việt Nam vào cuối năm 2023.

Một mẫu xe được sản xuất lắp ráp trong nước với khởi đầu đầy hứa hẹn, đã không thể phát triển và kết cục là lụi tàn. Thay vào đó là những mẫu xe nhập khẩu nguyên chiếc. Ngành công nghiệp ô tô trong nước mất đi cơ hội phát triển, còn thị trường đang được các nước lân cận khai thác.

HẢI LINH