Ngành nhựa Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển lớn
Ngành nhựa Việt Nam là một trong những ngành công nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao, bình quân trên 10% trong hơn 5 năm qua, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế.
Trao đổi với phóng viên bên lề Lễ khai mạc Triển lãm VietnamPlas 2025, bà Huỳnh Thị Mỹ - Phó Chủ tịch Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) cho biết, ngành nhựa Việt Nam là một trong những ngành công nghiệp có tốc độ tăng trưởng cao, bình quân trên 10% trong hơn 5 năm qua, đóng góp quan trọng cho nền kinh tế. Với quy mô doanh thu năm 2024 đạt khoảng 31,5 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt gần 10 tỷ USD, đến gần 190 thị trường trên toàn thế giới.
Riêng trong 8 tháng đầu năm nay, ngành nhựa vẫn tăng trưởng khá tốt, xuất khẩu tăng trưởng gần 20%, nhập khẩu nguyên vật liệu cũng tăng trưởng gần 20%. Bà Mỹ đánh giá, sự tăng trường này phụ thuộc nhiều vào làn sóng đầu tư của các doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam, kéo theo sự gia tăng tiêu dùng các sản phẩm của ngành nhựa.
Theo Phó Chủ tịch VPA Huỳnh Thị Mỹ, ngành nhựa Việt Nam đang đứng trước cơ hội phát triển lớn nhờ vào nhiều động lực. Thứ nhất, nhu cầu trong nước tiếp tục gia tăng với gần 100 triệu dân và tốc độ đô thị hóa cao, trong khi mức tiêu thụ nhựa bình quân/người vẫn thấp hơn nhiều so với các nước phát triển, cho thấy dư địa tăng trưởng rất lớn.
Thứ hai, xuất khẩu sản phẩm nhựa của Việt Nam đã có mặt tại hơn 190 quốc gia, được hưởng lợi trực tiếp từ các hiệp định thương mại tự do, đồng thời đón làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng, cùng với các dự án lớn như LEGO (1,3 tỷ USD tại Bình Dương) cho thấy Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho sản xuất nhựa và vật liệu polymer kỹ thuật cao.
Thứ ba, xu hướng phát triển bền vững và yêu cầu về kinh tế tuần hoàn tạo động lực mạnh mẽ để doanh nghiệp đổi mới công nghệ, phát triển nhựa kỹ thuật, nhựa tái chế và nhựa sinh học, mở ra thị trường giá trị gia tăng cao.
“Với nền tảng đó, VPA tin tưởng ngành không chỉ duy trì tốc độ tăng trưởng trên 10%/năm, mà còn có thể trở thành ngành công nghiệp xanh, bền vững, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của đất nước”, Phó Chủ tịch VPA Huỳnh Thị Mỹ đánh giá.
Mặc dù vậy, bà Huỳnh Thị Mỹ cho rằng, ngành nhựa Việt Nam cũng đang đối diện với không ít khó khăn, đặc biệt, liên quan đến thuế quan mới của Hoa Kỳ. Bà cho biết, hiện nay, kim ngạch xuất khẩu của ngành nhựa vào Hoa Kỳ chiếm trên 40%, đây là một con số khá lớn. Nếu trước đây, chỉ chịu mức thuế từ 3-6%, nhưng nay phải chịu mức thuế 20% nên đã tác động rất lớn đến các doanh nghiệp trong ngành. Các nhà mua hàng giảm sản lương, nên nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm sản lượng sản xuất, dẫn đến lợi nhuận sụt giảm.
Nhằm ứng phó, các doanh nghiệp phải tìm kiếm những cơ hội mới, thị trường mới, cũng như tăng cường mở rộng thị trường nội địa. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng quản lý nhà máy tốt hơn, tiết kiệm chi phí sản xuất hơn để có thể cạnh tranh được với các đơn hàng trong khu vực ASEAN.
Một thách thức nữa đối với các doanh nghiệp là với xu hướng phát triển xanh, phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn, nên các doanh nghiệp phải tập trung vào mảng tái chế. Tuy nhiên, với các cơ sở nhỏ lẻ, quy mô không đủ lớn để có thể tái chế hết những nguyên vật liệu nhựa mà chúng ta đã tiêu thụ trên thị trường.
Bà Mỹ đánh giá, đây là một vấn đề nan giải bởi ngành nhựa là một ngành phục vụ cho rất nhiều ngành khác nhau, họ cũng yêu cầu kinh tế tuần hoàn, và yêu cầu tỷ lệ nhựa tái chế trong các sản phẩm, nên ngành nhựa phải đáp ứng những yêu cầu đó. Vì vậy, các doanh nghiệp phải xây dựng nhà máy tái chế đạt tiêu chuẩn, nhằm đáp ứng thị trường trong nước cũng như đơn hàng xuất khẩu.
Phân tích sâu hơn về thực trạng hoạt động tái chế ở Việt Nam, Phó Chủ tịch VPA Huỳnh Thị Mỹ cho biết, hoạt động tái chế nhựa tại Việt Nam hiện nay vẫn chủ yếu do khu vực phi chính thức đảm nhiệm, tập trung vào những dòng nhựa có giá trị thu hồi cao như chai PET, HDPE hay một số loại bao bì cứng. Tuy nhiên, tỷ lệ tái chế nhìn chung còn thấp so với tổng lượng nhựa tiêu dùng phát sinh. Nguyên nhân chính là hệ thống thu gom – phân loại chưa đồng bộ, trong khi công nghệ xử lý còn hạn chế.
Trong bối cảnh đó, việc triển khai cơ chế EPR (trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất) cùng định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn đang mở ra cơ hội quan trọng để ngành nhựa Việt Nam từng bước xây dựng hệ thống tái chế hiện đại, minh bạch và bền vững. Đáng chú ý, đã có một số doanh nghiệp lớn tiên phong đầu tư công nghệ tiên tiến, xây dựng nhà máy tái chế quy mô lớn đạt chuẩn quốc tế, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn có khả năng xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Đây là tín hiệu rất tích cực cho sự chuyển dịch của ngành tái chế.
Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ môi trường 2020 và cơ chế EPR đang tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy doanh nghiệp chủ động đầu tư, giảm dần phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu, đồng thời phù hợp với xu thế phát triển kinh tế tuần hoàn và cam kết Net Zero 2050 của Việt Nam.
“Có thể khẳng định, tái chế nhựa ở Việt Nam đang ở giai đoạn chuyển mình: từ mô hình nhỏ lẻ, truyền thống sang các dự án quy mô lớn, công nghệ cao. Nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước – doanh nghiệp – cộng đồng, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng tỷ lệ tái chế lên mức 30–50% trong thập kỷ tới, biến thách thức thành cơ hội phát triển bền vững”, bà Huỳnh Thị Mỹ đánh giá.
Đồng thời bà cho biết, trong vai trò tổ chức ngành, Hiệp hội Nhựa Việt Nam cũng đang tiên phong đề xuất cơ chế thành lập các Khu công nghiệp kinh tế tuần hoàn, nhằm tạo hành lang pháp lý và điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tái chế mở rộng đầu tư, góp phần thúc đẩy ngành tái chế phát triển mạnh mẽ và hiệu quả hơn trong tương lai.
Đánh giá về vai trò của triển lãm VietnamPlas trong chiến lược phát triển chung của ngành nhựa, Phó Chủ tịch VPA cho biết, VietnamPlas là triển lãm công nghiệp nhựa lớn nhất tại Việt Nam, đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp trong nước và quốc tế. Đây không chỉ là nơi cập nhật công nghệ, mà còn là nơi quy tụ các nhà sản xuất, cung ứng máy móc, nguyên liệu, giải pháp tái chế và sản phẩm nhựa tiên tiến từ khắp thế giới, giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận nhanh chóng với công nghệ hiện đại và xu hướng xanh.
Bên cạnh đó, VietnamPlas còn là cầu nối hiệu quả để doanh nghiệp trong nước gặp gỡ hơn 500 nhà cung ứng, khách hàng từ nhiều quốc gia, mở rộng cơ hội hợp tác, đầu tư và xuất khẩu. Bên cạnh đó, triển lãm còn góp phần quảng bá hình ảnh ngành nhựa Việt Nam năng động, hội nhập và sáng tạo, đồng thời thể hiện vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng nhựa toàn cầu.
“Chính vì vậy, VietnamPlas không chỉ đơn thuần là nơi trưng bày sản phẩm, mà còn là đòn bẩy chiến lược giúp ngành nhựa Việt Nam tiếp cận công nghệ, mở rộng thị trường, thu hút đầu tư và phát triển bền vững”, Phó Chủ tịch VPA Huỳnh Thị Mỹ nhấn mạnh.