“Sinh lời” từ vốn đầu tư công
Thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, các dự án đầu tư công đang triển khai theo phương thức mới.
Theo đó, Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, mở đường cho doanh nghiệp tư nhân tham gia các dự án lớn để mang lại hiệu quả và giá trị lan tỏa.
Với tinh thần đó, các dự án đầu tư công đang quyết liệt triển khai với mục tiêu hoàn thành giải ngân 100% trong năm 2025. Đây là một trong những động lực chính đóng góp cho tăng trưởng 8,3% - 8,5%, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng của giai đoạn 2021 - 2025 vừa tạo đà cho những năm tiếp theo.
Thúc đẩy đầu tư tư nhân
Hiệu quả của đầu tư công năm nay không chỉ dừng ở con số giải ngân kỷ lục: gần 1 triệu tỷ đồng. Theo GS TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội, từ “vốn mồi” sẽ tạo ra niềm tin và kỳ vọng thu hút đầu tư tư nhân, thúc đẩy đầu tư xã hội ít nhất từ 1,5 - 2 lần, góp phần hình thành động lực tăng trưởng mạnh mẽ và bền vững hơn.
Một trong những mục tiêu quan trọng của giai đoạn 2021 - 2025 chính là hoàn thành các dự án trọng điểm quốc gia, tập trung vào hạ tầng giao thông. GS TS Hoàng Văn Cường cho biết: Các năm trước, phần lớn Chính phủ lập dự án, các bộ ngành quản lý đầu tư thì năm nay, thực hiện tinh thần của Nghị quyết 68, phương thức thực hiện dự án đầu tư công đã thay đổi.
Theo đó, Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, chuẩn bị những thủ tục ban đầu sau đó chuyển giao các tập đoàn, doanh nghiệp tư nhân trực tiếp triển khai, mở ra một sân chơi dài hạn mang lại hiệu quả và giá trị lan tỏa vượt xa một dự án hạ tầng đơn lẻ.
Lấy đơn cử khi thực hiện dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam với tổng vốn dự kiến khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, Nhà nước chỉ đầu tư hạ tầng nhưng với sự tham gia của khối doanh nghiệp tư nhân, không chỉ sản xuất đường ray, toa xe mà sẽ kéo theo sự phát triển của ngành luyện kim, sản xuất vật liệu, cơ khí chế tạo- nền móng hình thành ngành công nghiệp cơ khí mới. Điển hình nhìn thấy trước mắt là Trung tâm Triển lãm quốc gia đưa vào khai thác sau thời gian thi công ngắn đã tạo cú hích phát triển các dịch vụ và nhiều dự án khác của đầu tư tư nhân.
Với chủ trương tiếp tục thúc đẩy đầu tư công hiệu quả để duy trì tăng trưởng và giảm nút thắt hạ tầng, trong quý 3, cả nước khởi công và khánh thành 250 công trình, dự kiến đóng góp hơn 18% GDP năm nay và đang quyết liệt triển khai trong quý 4.
Tuy nhiên, dẫn số liệu thống kê, GS TS Hoàng Văn Cường cho rằng, đóng góp này có thể lớn hơn nếu khơi thông điểm nghẽn đưa các dự án đình trệ trong tổng số khoảng 2.200 dự án đầu tư công và tư nhân với tổng vốn khoảng 6 triệu tỉ đồng đang “nằm im” do vướng mắc pháp lý, chưa kết nối hạ tầng...
Nguồn lực lớn này được giải phóng đúng chỗ sẽ lập tức được đưa vào nền kinh tế, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Đặc biệt, các dự án hạ tầng cao tốc, cảng biển được đầu tư đồng bộ, kết nối hiệu quả không chỉ thúc đẩy xuất nhập khẩu mà còn gia tăng sức cạnh tranh và vị thế của nền kinh tế Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.
Đảm bảo hài hoà lợi ích
Dẫn kinh nghiệm quốc tế, tại kiến nghị chính sách, nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế quốc dân nhận định, tại Trung Quốc nhờ tận dụng tối đa vai trò của đầu tư công với chiến lược đầu tư tập trung vào hạ tầng, chuyển đổi cơ cấu kinh tế kết hợp với cải cách thể chế và thu hút đầu tư tư nhân đã góp phần duy trì, thúc đẩy tăng trưởng cao khoảng 10% cho quốc gia tỷ dân này. Nhóm nghiên cứu đề xuất, trong bối cảnh mới của Việt Nam đòi hỏi đầu tư công đóng vai trò mở đường trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi kép, phát triển hạ tầng chiến lược…
Từ góc độ doanh nghiệp đang tham gia dự án đầu tư công trọng điểm, ông Phan Hữu Duy Quốc- Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty xây dựng số 1 (CC1) nhìn cơ hội lớn cho doanh nghiệp tư nhân, nhất là ở 2 thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội đang có kế hoạch triển khai nhiều dự án đường sắt đô thị lớn với tốc độ gấp đến 40 lần so trước đây.
Đồng tình với quan điểm cho rằng các dự án hạ tầng đầu tư công có vai trò quan trọng trong lan tỏa và tạo nền tảng cho tăng trưởng trung và dài hạn, song từ thực tế triển khai, ông Phan Hữu Duy Quốc chia sẻ doanh nghiệp đang gặp khó khăn với chi phí nhân công, vật liệu (cát xây dựng) tăng nhanh.
Trong khi đó, cơ chế và chế độ hợp đồng chưa điều chỉnh để hỗ trợ chi phí phát sinh, nhất là trong giai đoạn nhà thầu thúc đẩy tiến độ “3 ca, 4 kíp”. Vì vậy, để hài hoà lợi ích Nhà nước và doanh nghiệp, ông Phan Hữu Duy Quốc đề xuất tiến độ phải được tính toán ngay từ đầu trong hợp đồng và dự toán để 2 bên đồng hành cùng nhau thay vì những cuộc nước rút thiếu bền vững.
Bên cạnh đó, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, thủ tục pháp lý là kiến nghị của doanh nghiệp để thúc đẩy đầu tư tư nhân, tháo gỡ điểm nghẽn cho các dự án xây dựng. Trong thời điểm hiện nay, khi việc sáp nhập địa phương, sở ngành vừa thực hiện, có thể có thủ tục chưa thông suốt ảnh hưởng nhất định đến tiến độ thực hiện dự án ở khâu chuẩn bị, đấu thầu.
Do đó, cần có cơ chế đặc thù bảo đảm để hoạt động bộ máy được thông suốt, không ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án trong giai đoạn cuối năm nước rút. “Tôi rất mừng khi được biết thực hiện cải cách hành chính thời gian tới, trong đó đề xuất cấp giấy phép xây dựng trong vòng một tuần. Thực thi hiệu quả, đây sẽ là cú hích mạnh mẽ để khơi thông dòng vốn tư nhân”- ông Phan Hữu Duy Quốc cho hay.