Quốc gia khởi nghiệp sáng tạo

Quốc gia khởi nghiệp đã được nhắc đến nhiều từ năm 2016 ở Việt Nam. Từ năm nay, Quốc gia khởi nghiệp sáng tạo sẽ trở nên quen thuộc với cộng đồng khởi nghiệp, trong đó, doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ, đổi mới sáng tạo, có khả năng tăng trưởng nhanh, phá vỡ mô hình cũ đóng vai trò nòng cốt, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp đến toàn xã hội.

Mở rộng khái niệm khởi nghiệp

Định nghĩa về doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (KNST) đã được quy định tại Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 và các văn bản hướng dẫn dưới luật (cụ thể là Nghị định số 39/2018/NĐ-CP, Nghị định số 80/2021/NĐ-CP ...). Đồng thời, trong các văn bản này đã quy định một số cơ chế hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Ví dụ như: hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao công nghệ; hỗ trợ sử dụng trang thiết bị tại cơ sở kỹ thuật; hỗ trợ tham gia cơ sở ươm tạo, khu làm việc chung; hướng dẫn thử nghiệm, hoàn thiện sản phẩm mới, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới; Hỗ trợ thông tin, truyền thông, xúc tiến thương mại, kết nối mạng lưới KNST, thu hút đầu tư từ các quỹ đầu tư KNST...

Đối với các viện, trường đại học, một số quy định đã được ban hành tại Luật số 34/2018/QH14 ngày 19/11/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học, Nghị định số 109/2022/NĐ-CP của Chính phủ ngày 30/12/2022 quy định: hành lang pháp lý cho hoạt động xây dựng, hỗ trợ hệ sinh thái KSNT trong các cơ sở giáo dục đại học, như: phát triển và hình thành văn hóa khởi nghiệp, xây dựng chương trình ươm tạo, đào tạo về khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo dành cho giảng viên và người học; hình thành và phát triển các doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo từ ý tưởng khởi nghiệp hoặc kết quả nghiên cứu của giảng viên và người học.

Gần đây, Bộ Khoa học và Công nghệ đã hoàn thiện đề án theo hướng mở rộng khái niệm của khởi nghiệp, bao gồm cả các cá nhân, hộ kinh doanh, hợp tác xã và khởi nghiệp sáng tạo (startup), đa dạng các mô hình trên tinh thần quốc gia khởi nghiệp, toàn dân khởi nghiệp. Khởi nghiệp dựa trên ý tưởng sáng tạo, công nghệ, nhất là chuyển đổi số. Đề án tập trung mục tiêu xác định thay đổi nhận thức. Mô hình quốc gia khởi nghiệp lan tỏa tinh thần khởi nghiệp sâu rộng trong toàn dân, toàn xã hội, trong vùng miền, mọi lĩnh vực, tôn vinh tư duy sáng tạo, chấp nhận rủi ro, khuyến khích làm giàu cho bản thân, thịnh vượng cho quốc gia.

Xây dựng Quốc gia khởi nghiệp sáng tạo

Theo ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ, xây dựng quốc gia khởi nghiệp là chiến lược quốc gia dài hạn, là sự nghiệp của toàn dân góp phần hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn dân, đưa đổi mới sáng tạo trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức.

Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tạo ra môi trường, công cụ, thị trường, không gian mới cho khởi nghiệp, thay đổi phương thức, mô hình hoạt động để tạo ra sản phẩm mới, nâng cao năng lực, năng suất, chất lượng, hiệu quả và tạo đột phá, tăng trưởng nhanh. Ai cũng có thể khởi nghiệp trên nền tảng công nghệ số, công nghệ mới và sự sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

Cũng theo ông Phạm Hồng Quất, thúc đẩy khởi nghiệp toàn dân lấy tinh thần đổi mới sáng tạo làm yếu tố cốt lõi, theo hướng rộng khắp, bao trùm và đại chúng. Doanh nghiệp khởi nghiệp dựa trên công nghệ, đổi mới sáng tạo, có khả năng tăng trưởng nhanh sẽ có mô hình kinh doanh mới đóng vai trò nòng cốt, lan tỏa tinh thần khởi nghiệp đến toàn xã hội.

Ông Phạm Hồng Quất đã đưa ra giải pháp về xây dựng một quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Trước hết, cần thay đổi ở tư duy, nhận thức. Đó là sự chấp nhận rủi ro, dám nghĩ, dám làm, ai cũng có thể, cũng muốn khởi nghiệp. Tiếp đến là hạ tầng hệ sinh thái cần có nền tảng công nghệ hỗ trợ, hạ tầng công nghệ, hạ tầng số dùng chung, cơ sở hạ tầng công. Về chính sách, cần hỗ trợ sandbox về chính sách và sản phẩm dịch vụ. Việc nuôi dưỡng hạt giống như thành lập tổ cố vấn cộng đồng ở xã, phường, hướng tới mô hình đại học khởi nghiệp, đại học đổi mới sáng tạo. Nguồn vốn và tài chính được chú trọng từ việc phát triển Quỹ đầu tư mạo hiểm cấp Quốc gia, địa phương, quốc tế hoặc các sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt, chứng khoán hóa tài sản trí tuệ.

Một số giải pháp, đề xuất trên được đưa ra nhằm đưa Việt Nam đạt mục tiêu: 1 triệu “doanh nghiệp một người”, 10.000 startups, thu hút 3 tỷ USD đầu tư mạo hiểm, đứng thứ 45 trong bảng xếp hạng của Trung tâm Nghiên cứu và lập bản đồ hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu StartupBlink.

Thanh Hương