Xuất khẩu Việt Nam 2025: Doanh nghiệp xoay chuyển mạnh mẽ
Sau 3 quý của năm 2025, bức tranh xuất khẩu Việt Nam tiếp tục ghi nhận những gam màu sáng, bất chấp thách thức ngày càng lớn từ thuế quan, rào cản kỹ thuật và biến động thương mại toàn cầu.
Các “đầu tàu” của nền kinh tế từ dệt may, thủy sản đến gỗ nội thất đang thể hiện bản lĩnh xoay chuyển, cho thấy năng lực thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp Việt trong giai đoạn nhiều biến động.
Tín hiệu tích cực từ những ngành hàng trụ cột
Trong nhóm ngành xuất khẩu chủ lực, dệt may tiếp tục là điểm sáng. Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) cho biết kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm đã hoàn thành khoảng 80% kế hoạch cả năm, với doanh thu hợp nhất tăng 4–5%, lợi nhuận tăng 25–30% so với cùng kỳ. Nếu giữ vững đà này, lợi nhuận cả năm có thể vượt kỷ lục 1.400 tỷ đồng của năm 2021. Đáng chú ý, ngành sợi đã vượt 4 lần kế hoạch sản xuất, còn ngành may tăng trưởng tới 60%, dự kiến mang về gần 800 tỷ đồng lợi nhuận.
Cùng ngành, Tổng công ty Việt Thắng cũng ghi nhận kết quả ấn tượng: doanh thu đạt 77,23% kế hoạch, lợi nhuận vượt 108%, sản lượng sợi và vải đạt lần lượt 40% và 30% kế hoạch quý. Những con số này không chỉ phản ánh sức bật của doanh nghiệp truyền thống, mà còn cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của toàn chuỗi cung ứng dệt may – một trong những trụ cột của xuất khẩu Việt Nam.
Ở lĩnh vực thủy sản, Việt Nam đang trải qua một năm khởi sắc. Theo Tổng cục Hải quan, 8 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu đạt 7,34 tỷ USD, tăng 16,7% so với cùng kỳ 2024. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo, nếu đà tăng được duy trì, kim ngạch cả năm có thể cán mốc 10 tỷ USD, mức cao nhất trong ba năm trở lại đây.
Cơ cấu thị trường xuất khẩu thủy sản cũng cho thấy sự chuyển dịch đáng chú ý. Hiệp định CPTPP hiện là khu vực dẫn đầu, chiếm 27% tổng kim ngạch với 2,01 tỷ USD. Trung Quốc – Hồng Kông tăng mạnh 39%, đạt 1,56 tỷ USD; Mỹ đứng thứ ba với 1,25 tỷ USD, tăng 8,7%; trong khi EU và Hàn Quốc duy trì mức tăng ổn định, lần lượt đạt 777 triệu USD và 558 triệu USD.
Tuy nhiên, đằng sau những con số tích cực là những tín hiệu cảnh báo sớm. Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký VASEP, cho biết quý IV/2025 sẽ là giai đoạn “chốt sổ” nhiều rủi ro khi Mỹ áp thuế đối ứng 20%, khiến hàng Việt giảm sức cạnh tranh; thuế chống bán phá giá tôm (POR19) dự kiến ở mức cao; và từ 1/1/2026, Mỹ sẽ cấm nhập khẩu hải sản từ 12 nghề cá Việt Nam theo Luật Bảo vệ Động vật có vú biển (MMPA) – một động thái có thể khiến xuất khẩu giảm hơn 500 triệu USD mỗi năm. Cùng lúc, “thẻ vàng IUU” vẫn chưa được gỡ bỏ, trong khi các quy định mới về kích thước cá ngừ vằn và cấm trộn nguyên liệu tiếp tục gây khó cho doanh nghiệp.
“Các nhà nhập khẩu Mỹ đang đẩy mạnh đơn hàng đến giữa tháng 11 để ‘chạy trước’ rào cản, nên tháng 9–10 có thể tăng mạnh, nhưng từ cuối tháng 11, xuất khẩu sẽ chững lại,” bà Hằng nhận định.
Kỳ vọng kỷ lục 900 tỷ USD và thử thách mới ở quý IV
Không chỉ ngành thủy sản, các doanh nghiệp dệt may và gỗ nội thất cũng đang đối mặt thách thức tương tự. Vinatex bắt đầu cảm nhận rõ sự giảm tốc đơn hàng từ Mỹ do chính sách thuế đối ứng, trong khi Việt Thắng chủ động “thắt chặt nội lực”, tái cơ cấu dây chuyền, tối ưu hóa lao động và mở rộng thị trường nội địa nhằm giảm phụ thuộc vào xuất khẩu.
Ngành gỗ và nội thất, sau 8 tháng đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,5%, bất ngờ hứng “đòn” mới khi từ 1/10/2025, Mỹ áp thuế 50% đối với tủ bếp, tủ phòng tắm và một số sản phẩm nội thất. Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Thủ công mỹ nghệ Việt Nam (HAWA), nhận định: “Đây là thách thức lớn vì Mỹ vẫn là thị trường chủ lực. Doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, chuyển mạnh sang mô hình thiết kế – phân phối, đặc biệt trên nền tảng số.”
Trong bối cảnh này, xu hướng chuyển hướng sang ASEAN, Trung Đông và châu Phi đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn. Đây là những thị trường tiềm năng, ít rào cản kỹ thuật hơn và đang có nhu cầu lớn với các sản phẩm dệt may, thủy sản, gỗ chế biến từ Việt Nam. Song song, việc đầu tư vào chuỗi giá trị xanh, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn ESG đang trở thành “chìa khóa” giúp hàng Việt giữ vững vị thế trên thị trường toàn cầu.
Theo ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), kết quả 9 tháng đầu năm cho thấy kinh tế Việt Nam đang phục hồi đúng hướng. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả năm dự kiến đạt 900 tỷ USD, xuất siêu 20 tỷ USD – mức cao nhất trong lịch sử. So với năm 2024, khi kim ngạch đạt 786,29 tỷ USD, tăng 15,4%, thì mức 900 tỷ USD là một bước nhảy vọt đáng ghi nhận, khẳng định vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bộ Công Thương đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12%, cao gấp 1,5 lần tốc độ tăng trưởng GDP (8,3–8,5%). Để hiện thực hóa, Bộ triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: Thực hiện nghiêm Chỉ thị 29/CT-TTg của Thủ tướng về thúc đẩy xuất khẩu; Tăng cường vai trò của Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài trong xúc tiến và kết nối doanh nghiệp; Tháo gỡ rào cản kỹ thuật, xử lý các vụ kiện phòng vệ thương mại; Đàm phán mở rộng các FTA mới với Mercosur, GCC, Pakistan và EFTA trong năm 2025.
Đáng chú ý, từ 1/7/2025, theo Nghị định 146/2025/NĐ-CP, việc phân cấp cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) cho địa phương giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng tính chủ động trong giao dịch quốc tế – một bước cải cách hành chính được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rủi ro vẫn hiện hữu. Ngoài thuế đối ứng từ Mỹ, nhiều thị trường đang siết nhập khẩu gạo, gỗ, tăng cường quy định môi trường. Gần đây, Mỹ tiếp tục áp thuế 10% với gỗ mềm, gỗ xẻ; 25% với đồ gỗ nội thất bọc nệm và sẽ tăng lên 30–50% từ 1/1/2026.
Ông Bùi Huy Sơn, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công Thương), nhận định: “Dù kết quả 9 tháng rất khả quan, chúng ta cần theo sát diễn biến thị trường để ứng phó kịp thời. Áp lực vẫn còn rất lớn ở quý IV.”
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động nhanh và khó lường, điều đáng ghi nhận nhất của xuất khẩu Việt Nam năm 2025 không chỉ là các con số tăng trưởng, mà là sức bền và khả năng xoay chuyển linh hoạt của doanh nghiệp. Từ những “ông lớn” như Vinatex, Việt Thắng, đến hàng nghìn doanh nghiệp vừa và nhỏ, tất cả đang tìm cách tái định vị chiến lược, tối ưu chi phí, chuyển đổi số và tìm hướng đi mới cho sản phẩm.
Chặng nước rút cuối năm 2025 vì thế không chỉ là cuộc đua về doanh thu hay kim ngạch, mà là phép thử bản lĩnh của doanh nghiệp Việt Nam – những người đang từng bước khẳng định vị thế trong sân chơi thương mại toàn cầu bằng tư duy mới, nội lực mới và khát vọng vươn xa.