Phát huy trí tuệ doanh nhân Việt
“Trí tuệ doanh nhân” với bản lĩnh, tầm nhìn, và tinh thần dám nghĩ, dám làm chính là nền móng để kinh tế tư nhân trở thành động lực trung tâm của kỷ nguyên phát triển mới.
Đây là chia sẻ của TS Nguyễn Quốc Việt, Chuyên gia kinh tế - Trường Đại học Kinh tế (UEB) với Diễn đàn Doanh nghiệp.
- Ông nhìn nhận như thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân và đội ngũ doanh nhân trong “kỷ nguyên phát triển mới” hiện nay?
Việt Nam đang định hình một "kỷ nguyên phát triển mới" với khát vọng đạt ngưỡng quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Đây là một mục tiêu tham vọng đòi hỏi sự chuyển dịch chiến lược từ mô hình tăng trưởng dựa vào tài nguyên và vốn FDI sang một nền kinh tế cân bằng, bền vững, lấy kinh tế tư nhân nội địa và khoa học công nghệ làm động lực sơ cấp. Nền tảng của kỷ nguyên này là sự thay đổi tư duy căn bản, được pháp điển hóa trong các Nghị quyết chiến lược, đặt doanh nhân vào vị trí trung tâm của sự nghiệp phát triển.
Sự thay đổi cốt lõi nhất được thể hiện qua Nghị quyết 68-NQ/TW, nâng tầm vị thế của kinh tế tư nhân từ "một bộ phận quan trọng" lên thành "một động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế quốc gia. Đây không chỉ là sự tái cân bằng căn bản trong mối quan hệ Nhà nước và Thị trường mà còn là sự tái định vị vai trò của người doanh nhân trở thành lực lượng chính gánh vác sứ mệnh phụng sự quá trình phát triển mới.
- Vậy theo ông, “trí tuệ doanh nhân” cần được định hình như thế nào để doanh nghiệp Việt Nam có thể vươn tầm?
Để hoàn thành vai trò trụ cột này, người doanh nhân kỷ nguyên mới phải được định hình bởi trí tuệ doanh nhân đặc thù mới trong khả năng dẫn dắt, tiên phong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW.
Trước hết, họ phải chủ động làm chủ công nghệ lõi. Doanh nhân phải là lực lượng đầu tư và ứng dụng mạnh mẽ các công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), Chuỗi khối (Blockchain) và Công nghệ tài chính (Fintech). Đây là con đường duy nhất để nâng cao năng suất lao động và năng lực cạnh tranh quốc gia, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.
Bên cạnh đó, cần xây dựng mô hình kinh doanh đột phá. Trí tuệ giúp doanh nhân không chỉ cải tiến sản phẩm mà còn tạo ra các mô hình kinh doanh mới, linh hoạt, tận dụng nền tảng số và kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững.
Đặc biệt, để đi xa hơn, trí tuệ ấy phải gắn liền với bản lĩnh vươn tầm toàn cầu. Bản lĩnh của doanh nhân hiện đại thể hiện ở tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi ro có kiểm soát để đưa thương hiệu Việt tham gia sâu vào các chuỗi giá trị toàn cầu.
- Thể chế và chính sách hiện nay đang được thiết kế như thế nào để đồng hành cùng doanh nghiệp tư nhân trong vai trò mới này, thưa ông?
Có thể nói, thành công phát triển của kỷ nguyên mới được đặt cược vào khả năng của đội ngũ doanh nhân trong việc chuyển hóa tri thức và công nghệ thành sức mạnh kinh tế quốc gia. Nhận thức rõ vai trò động lực của khu vực tư nhân, các Nghị quyết gần đây của Đảng đã xác lập chiến lược toàn diện, bao gồm cả việc dỡ bỏ rào cản thể chế và chủ động phát huy nguồn lực chiến lược, tạo điều kiện tối đa để doanh nghiệp phát huy trí tuệ và bản lĩnh.
Đảng và Nhà nước trong thời gian vừa qua đã nỗ lực thực thi các cải cách mạnh mẽ về thể chế và môi trường kinh doanh. Thứ nhất là bảo vệ Tài sản và Doanh nhân. Theo đó, kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự đối với các vụ việc kinh tế có thể áp dụng biện pháp dân sự, hành chính; bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội, tạo môi trường pháp lý an toàn và tin cậy cho doanh nhân chấp nhận rủi ro và đổi mới.
Thứ hai là minh bạch hóa thủ tục và trách nhiệm giải trình công vụ. Cụ thể, cam kết ngay trong năm 2025, cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, 30% chi phí tuân thủ pháp luật, và 30% điều kiện kinh doanh, nhằm xóa bỏ triệt để cơ chế "xin - cho".
Thứ ba là giảm điều tiết và giảm thiểu can thiệp. Nhà nước chuyển mạnh từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm" dựa trên tiêu chuẩn và dữ liệu, đồng thời cam kết chấm dứt tình trạng thanh tra, kiểm tra chồng chéo, đảm bảo nguyên tắc mỗi năm chỉ thanh tra, kiểm tra 1 lần.
Đặc biệt, để kích thích vai trò dẫn dắt đổi mới và ứng dụng công nghệ của doanh nhân và doanh nghiệp tư nhân, các chính sách tài chính và nguồn lực đã được thiết kế đột phá, tập trung vào lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D). Các địa phương, các khu công nghiệp, khu chế xuất cũng được yêu cầu dành quỹ đất sạch cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, khởi nghiệp sáng tạo, đồng thời hỗ trợ giảm tiền thuê đất trong những năm đầu.
Trung ương Đảng cũng vừa ban hành Nghị quyết quan trọng cải cách toàn diện hệ thống giáo dục - đào tạo theo nhu cầu thị trường, gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường và doanh nghiệp, đồng thời có chính sách đột phá để thu hút và trọng dụng nhân tài. Sứ mệnh của doanh nhân Việt Nam đã và đang vượt ra khỏi khuôn khổ kinh doanh đơn thuần để trở thành lực lượng tiên phong trên mặt trận kinh tế. Sự thành công của họ gắn liền với quá trình tăng trưởng kinh tế và thịnh vượng của dân tộc và thành công của các mục tiêu phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.
- Trân trọng cảm ơn ông!