Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi): Vẫn còn những băn khoăn
Bên cạnh những điểm tích cực, Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) vẫn còn một số điều khoản khiến các nhà đầu tư nước ngoài băn khoăn về những rủi ro tiềm ẩn có thể hiện hữu...
Theo đó, Luật Công nghệ cao đang được sửa đổi nhằm cụ thể hóa và triển khai thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Việc sửa đổi Luật là bước đi cần thiết để thể chế hóa tinh thần của Nghị quyết, qua đó tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định và hấp dẫn đối với các hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ cao.
Nhìn nhận về nội dung Dự thảo Luật, không ít ý kiến cho rằng, nhiều điều khoản trong được đề xuất sẽ góp phần quan trọng thúc đẩy các hoạt động đầu tư, sản xuất - kinh doanh trong lĩnh vực công nghệ cao, tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực vẫn còn một số điều khoản khiến các nhà đầu tư nước ngoài băn khoăn.
Cụ thể, Dự thảo Luật (sửa đổi) đã đề xuất bãi bỏ hình thức cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp cao nghệ cao, thay vào đó, áp dụng hình thức doanh nghiệp tự đánh giá, tự xác định theo tiêu chí. Cách tiếp cận này được cho là giúp giảm thủ tục hành chính, nhưng lại tiềm ẩn rủi ro về cách hiểu, khả năng bị truy xét sau này, và đặc biệt là giảm niềm tin của doanh nghiệp vào sự ổn định chính sách.
Theo ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó tổng giám đốc Dịch vụ Tư vấn Thuế và Pháp lý Deloitte Việt Nam, nhà đầu tư có thể lo ngại nếu tiêu chí đánh giá không rõ ràng hoặc có sự khác biệt trong cách hiểu, cách đánh giá của cơ quan chức năng, đặc biệt là các tiêu chí xác định về công nghệ cao hoặc sản phẩm công nghệ cao trong quá trình hậu kiểm, họ sẽ không được bảo đảm quyền lợi ưu đãi đã tính toán trong phương án đầu tư.
“Khi Giấy chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao chỉ có thời hạn 5 năm, nhà đầu tư sẽ khó hoạch định chiến lược dài hạn, đặc biệt với các dự án có quy mô lớn, vốn đầu tư hàng tỷ USD và chu kỳ ứng dụng công nghệ dài hơn 10 - 15 năm”, vị chuyên gia này bày tỏ.
Nhấn mạnh tính ổn định và khả năng dự đoán của chính sách là yếu tố then chốt để thu hút đầu tư công nghệ cao, ông Tuấn đề xuất, thay vì bỏ hoàn toàn, Việt Nam nên duy trì cơ chế chứng nhận chính thức nhưng cải tiến linh hoạt hơn, như kéo dài thời hạn chứng nhận, áp dụng công nghệ số trong đánh giá, hoặc rà soát định kỳ theo rủi ro.
Vị chuyên gia này cho rằng, nhiều quốc gia phát triển như Đức, Hà Lan hay Ấn Độ vẫn duy trì hình thức chứng nhận doanh nghiệp công nghệ cao, coi đây là công cụ vừa quản lý, vừa “chứng nhận năng lực” để doanh nghiệp khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Ở một số nước, việc được công nhận đi kèm với các ràng buộc tích cực, chẳng hạn như yêu cầu doanh nghiệp duy trì tỷ lệ đầu tư R&D, tạo việc làm chất lượng cao hoặc đóng góp cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
“Các tiêu chí duy trì điều kiện doanh nghiệp công nghệ cao là cần thiết để bảo đảm chính sách ưu đãi đi đúng đối tượng, nhưng cần được thiết kế hài hòa, tránh phân biệt đối xử và không mâu thuẫn với các cam kết quốc tế,” ông Tuấn chia sẻ.
Đồng thời nhấn mạnh, một cơ chế cân bằng giữa quản lý Nhà nước và thuận lợi cho doanh nghiệp sẽ giúp Việt Nam sàng lọc đúng đối tượng, củng cố niềm tin và giữ chân nhà đầu tư công nghệ cao.
Tham gia góp ý Dự thảo Luật (sửa đổi), ông Đậu Anh Tuấn - Phó tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, điểm yếu lớn của khu vực doanh nghiệp Việt Nam là vai trò còn mờ nhạt trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Từ đó, ông Tuấn đề xuất, cần đẩy mạnh các chương trình kết nối cung - cầu, hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ tiêu chuẩn sản xuất để doanh nghiệp nội đạt chuẩn nhà cung cấp, đồng thời hình thành các khu công nghiệp đổi mới sáng tạo, nơi doanh nghiệp lớn - nhỏ, trong và ngoài nước cùng hợp tác phát triển công nghệ.
“Nhà nước cần có vai trò “trung gian thúc đẩy” nhằm tạo ra các mối liên kết bền vững, hiệu quả và cùng có lợi giữa các thành phần kinh tế”, ông Tuấn bày tỏ.
Liên quan đến Dự thảo Luật, nhiều ý kiến cũng đề xuất, cần bổ sung danh mục lĩnh vực công nghệ cao trọng điểm phù hợp với chiến lược phát triển của quốc gia, khuyến khích hình thành các khu công nghệ cao gắn với doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; đồng thời quan tâm cơ chế thu hút, đãi ngộ nhân lực chất lượng cao.
Được biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý thẩm tra, thảo luận về Dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tại phiên họp thứ 50 đang diễn ra trước khi trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 tới đây.