Quảng Ninh đẩy mạnh kiểm soát khai thác thủy sản

Đặc biệt là tăng cường chống khai thác hải sản IUU. Mục tiêu chính là bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, tịch thu ngư cụ cấm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật và hoàn thiện hệ thống quản lý, truy xuất nguồn gốc điện tử, hướng tới mục tiêu sớm gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu (EC).

Siết chặt quản lý đội tàu và giám sát hành trình

Quảng Ninh coi việc chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, cấp bách. Tỉnh đã huy động cả hệ thống chính trị từ cấp tỉnh đến cơ sở, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng như Chỉ thị số 18-CT/TU và các kế hoạch cụ thể về chống khai thác IUU. Mục tiêu không chỉ là đáp ứng các khuyến nghị của EC mà còn là bảo vệ nguồn lợi thủy sản, duy trì hệ sinh thái Vịnh Hạ Long và Vịnh Bái Tử Long, đảm bảo sinh kế lâu dài cho ngư dân. Sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng đã tạo nên một chuyển biến tích cực, giảm thiểu đáng kể các hành vi vi phạm.

Công tác quản lý đội tàu là một trong những giải pháp được Quảng Ninh đặc biệt chú trọng. Tỉnh đã thực hiện rà soát, thống kê và cập nhật dữ liệu 100% tàu cá có chiều dài từ 6m trở lên vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (Vnfishbase), đồng thời đẩy nhanh tiến độ cấp phép khai thác cho các phương tiện đủ điều kiện.

Theo Sở Nông nghiệp & Môi trường: Thời gian qua, các lực lượng chức năng siết chặt kiểm tra việc lắp đặt và duy trì hoạt động của thiết bị VMS trên các tàu cá thuộc diện bắt buộc. Danh sách các tàu có nguy cơ cao vi phạm IUU hoặc mất kết nối VMS trên 10 ngày được gửi đến các đơn vị liên quan (Biên phòng, Kiểm ngư) để theo dõi, xác minh và xử lý kịp thời, không để xảy ra trường hợp tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài.

Truy xuất nguồn gốc điện tử (eCDT): Tỉnh đã tập huấn và yêu cầu ngư dân thực hiện khai báo điện tử sản lượng thủy sản khai thác khi tàu cập/rời cảng, bến cá, nhằm đảm bảo tính minh bạch và hợp pháp của sản phẩm. Việc này giúp kiểm soát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác, từ đó chống lại việc hợp thức hóa hải sản khai thác bất hợp pháp.

Được biết, trước những thách thức trong công tác nuôi trồng, khai thác thủy sản, các cơ quan ban ngành tỉnh Quảng Ninh đã quyết liệt triển khai Chỉ thị số 18-CT/TU ngày 1/9/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về tăng cường công tác quản lý khai thác, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh công tác tham mưu Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các sở, ngành, địa phương trong tỉnh thời gian qua đã chủ động ban hành các văn bản chỉ đạo, triển khai các giải pháp về quản lý khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và chống khai thác IUU. Trong đó, công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm được siết chặt. Lực lượng thanh tra thủy sản, kiểm ngư thường xuyên phối hợp với Đội cảnh sát giao thông đường thủy, các đơn vị biên phòng, địa phương ven biển tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, phát hiện, bắt giữ và xử lý việc buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng chất nổ, xung điện, các nghề, ngư cụ bị cấm sử dụng trong khai thác thủy sản.

Việc ngăn chặn, phát hiện và bắt giữ vi phạm về khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản được siết chặt, nhất là tại ngư trường trọng điểm, khu vực cấm khai thác và cấm khai thác có thời hạn như: Vùng lõi Vịnh Hạ Long, vùng biển ven đảo Trần, đảo Cô Tô, vùng biển phía Nam đảo Ngọc, vùng biển phía Nam đảo Hạ Mai...

Trong đó, các lực lượng chuyên trách, lực lượng chức năng trên biển đã tăng cường các lượt tuần tra, tổ chức bám biển 24/24h tại các ngư trường trọng điểm, khu vực cấm khai thác và cấm khai thác có thời hạn.

Tăng cường tuần tra, xử lý nghiêm vi phạm

Trong 5 năm qua, Sở NN&MT Quảng Ninh đã tổ chức 198 cuộc, kiểm soát trên 15.000 lượt tàu cá, phát hiện và xử lý 1.344 trường hợp vi phạm; Bộ đội Biên phòng tổ chức 7.200 lượt tổ/24.440 lượt cán bộ chiến sĩ tuần tra, kiểm soát trên vùng biển, kiểm soát 7.210 lượt tàu cá, phát hiện và xử lý 906 vụ/978 phương tiện, bàn giao cho các địa phương xử lý 84 vụ/98 đối tượng/85 phương tiện. Đồng thời phối hợp với các lực lượng khác, chính quyền địa phương bắt giữ, xử lý 147 vụ/197 đối tượng/153 phương tiện. Ban Quản lý Vịnh Hạ Long tổ chức 441 lượt kiểm tra, xử lý 242 trường hợp...

Ngoài mức phạt tiền cao, tịch thu, tiêu hủy ngư cụ, phương tiện vi phạm, trong 5 năm qua, toàn tỉnh đã khởi tố và đưa ra xét xử 8 vụ án hình sự về “Tội huỷ hoại nguồn lợi thuỷ sản” do có hành vi “Khai thác thủy sản trong khu vực cấm”, đồng thời đang hoàn thiện hồ sơ khởi tố vụ án về “Tội cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông” do có hành vi “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng thiết bị giám sát hành trình tàu cá nhằm khai thác thủy sản trái phép”.

Chỉ tính từ đầu năm 2025 đến nay, Quảng Ninh đã phát hiện, xử lý hàng trăm trường hợp vi phạm hành chính trong hoạt động khai thác thủy sản, với tổng số tiền phạt lên tới hàng tỷ đồng. Các hành vi vi phạm bị xử lý nghiêm khắc bao gồm: Sử dụng ngư cụ bị cấm (như kích điện, cào đáy bằng khung sắt, te xiệp) có tính chất tận diệt nguồn lợi.

Trong đó có siết chặt khai thác sai vùng, sai tuyến được cấp phép, đặc biệt là khai thác trong vùng lõi Di sản Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long; Không có giấy phép hoặc giấy tờ liên quan theo quy định.

Đáng chú ý, song song với việc xử phạt, lực lượng chức năng đã kiên quyết tịch thu tang vật vi phạm và tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật trực tiếp trên tàu cá để nâng cao nhận thức cho ngư dân. Ngoài trực tiếp tuần tra, kiểm soát, các lực lượng còn tăng cường sử dụng công nghệ thông tin, giám sát chặt chẽ tàu cá tại vùng khơi, vùng giáp ranh trên biển.

Theo đó, thông qua Hệ thống giám sát tàu cá, ngay khi phát hiện tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển, các đơn vị đã thông báo cho chủ tàu, thuyền trưởng để đưa tàu cá quay về vùng biển theo quy định nhanh nhất, tránh được vi phạm. Tính đến ngày 31/7/2025, Quảng Ninh có 49 tàu/141 lượt tàu có dấu hiệu vượt ranh giới cho phép trên biển. Lực lượng chức năng đã làm việc các chủ tàu/thuyền trưởng để xác minh nguyên nhân.

Cùng với địa phương và cơ quan quản lý chuyên trách, các đơn vị được giao quản lý vùng biển là Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Vườn Quốc gia Bái Tử Long cũng thường xuyên tuần tra, kiểm soát trong khu vực biển thuộc phạm vi quản lý. Việc kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn các hành vi vi phạm liên quan tới loài sinh vật ngoại lai xâm hại, có nguy cơ xâm hại, nhất là tại các khu vực bảo tồn thiên nhiên, Vịnh Hạ Long và các loài sinh vật biến đổi gen được siết chặt.

Ông Đỗ Quang Sáng – CTHĐQT Công ty CP XNK Quảng Ninh cho biết: Việc kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác thủy sản ở Quảng Ninh không chỉ là giải pháp tình thế mà là định hướng lâu dài, nhằm tái cơ cấu ngành thủy sản theo hướng giảm khai thác gần bờ, tăng cường nuôi trồng thủy sản và phát triển khai thác xa bờ có trách nhiệm.

Được biết, trong thời gian tới tỉnh Quảng Ninh tiếp tục đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng nghề cá như cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão để phục vụ công tác kiểm soát, giám sát. Nỗ lực này khẳng định quyết tâm của Quảng Ninh cùng với cả nước xây dựng một ngành thủy sản minh bạch, bền vững, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn quốc tế, góp phần củng cố uy tín của hải sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Lê Cường