Thí điểm Trung tâm giao dịch bất động sản: Cần hành lang pháp lý vững chắc
Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng chủ trì nghiên cứu thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất (Trung tâm).
Chuẩn hóa dữ liệu và giám sát hoạt động
Việc thí điểm mô hình Trung tâm dự kiến được triển khai trong giai đoạn 2026 - 2027, trên phạm vi toàn quốc. Các loại bất động sản giao dịch tại Trung tâm gồm nhà ở có sẵn, nhà ở hình thành trong tương lai, quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án, quyền sử dụng đất ở được mã hóa, định danh. Các hình thức giao dịch được thực hiện tại Trung tâm bao gồm mua bán, chuyển nhượng, cho thuê, thuê mua.
Ông Bùi Văn Doanh - Viện trưởng Viện nghiên cứu Bất động sản Việt Nam cho biết, khi tất cả giao dịch về bất động sản, quyền sử dụng đất được thực hiện trên sàn điện tử, Nhà nước có thể theo dõi dòng chảy bất động sản, hạn chế tình trạng trục lợi từ các chính sách ưu đãi. Điều này đặc biệt quan trọng khi Chính phủ đang thúc đẩy việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, cung cấp các gói hỗ trợ vay vốn và ưu đãi mua nhà. Việc số hóa giao dịch bất động sản không chỉ tạo ra thị trường minh bạch, lành mạnh mà còn phù hợp với xu hướng phát triển của chính phủ điện tử và xã hội số.
Tuy nhiên, để hệ thống hoạt động hiệu quả, chính sách là yếu tố then chốt. Việc xây dựng mô hình Trung tâm trên nền tảng số đòi hỏi một hệ thống quy định đồng bộ và liên thông. Ngoài Bộ luật Dân sự và Luật Giao dịch điện tử, các văn bản quan trọng như Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Nghị định số 96/2024/NĐ-CP đã tạo nên khung pháp lý vững chắc để triển khai. Tuy nhiên, để mô hình này vận hành hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, nâng cao năng lực của các đơn vị môi giới và đảm bảo tính minh bạch, bảo mật trong toàn bộ quy trình giao dịch.
Các cơ quan chức năng cần nhanh chóng điều chỉnh, bổ sung các quy định liên quan đến đất đai, giao dịch điện tử và bảo vệ dữ liệu, đồng thời phối hợp chặt chẽ trong việc chuẩn hóa dữ liệu và giám sát hoạt động.
Thống nhất nền tảng quản lý
Tiếp đến, cần thống nhất một nền tảng quản lý dữ liệu ngay từ đầu, tránh tình trạng phân mảnh thông tin giữa các bộ ngành, địa phương. Bài học từ việc quản lý dữ liệu trong đại dịch COVID-19 cho thấy, nếu mỗi đơn vị vận hành một hệ thống riêng biệt sẽ dẫn đến khó khăn trong việc tích hợp, gây nhiễu loạn thông tin. Do đó, cần lựa chọn một nền tảng số phù hợp để triển khai đồng bộ, đảm bảo kết nối chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương, giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam hoàn toàn có đủ năng lực để cung cấp nền tảng cho thị trường bất động sản. Tuy nhiên, các doanh nghiệp bất động sản hiện chưa chú trọng đầu tư vào công nghệ, dẫn đến sự phát triển không đồng đều. Do đó, cần thúc đẩy sự hợp tác giữa doanh nghiệp công nghệ và doanh nghiệp bất động sản, giúp các doanh nghiệp đi sau có thể nhanh chóng tiếp cận và ứng dụng công nghệ mới, bắt kịp xu hướng toàn cầu.
Ngoài ra, ông Doanh nhấn mạnh một thách thức không nhỏ là hạ tầng lưu trữ dữ liệu khi vận hành sàn giao dịch bất động sản. Việc chuyển đổi số sẽ tiêu tốn lượng điện năng lớn do yêu cầu vận hành các trung tâm lưu trữ dữ liệu liên tục. Đây cũng là lý do Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển điện hạt nhân nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng trong kỷ nguyên số. Nhân sự là yếu tố quan trọng không thể bỏ qua. Trong khi doanh nghiệp công nghệ có lợi thế về nhân lực thì doanh nghiệp bất động sản lại chưa đầu tư đúng mức vào đào tạo nhân sự công nghệ. Dù cơ quan quản lý Nhà nước có đội ngũ chuyên môn cao, nhưng nếu bộ phận trực tiếp theo dõi giao dịch không được trang bị kỹ năng công nghệ tốt, thì dễ gây ách tắc cả hệ thống.
PGS. TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế đề xuất, việc triển khai cần được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu bằng việc thử nghiệm tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP HCM, trước khi mở rộng ra phạm vi toàn quốc. Việc đầu tư vào các công nghệ tiên tiến như bảo mật đa lớp, blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) là rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho các giao dịch. Song song với đó, xây dựng một hành lang pháp lý vững chắc và phù hợp là điều kiện tiên quyết để tạo dựng niềm tin từ phía người dân.
Nếu được thực hiện đúng lộ trình, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và có cơ chế giám sát chặt chẽ, mô hình Trung tâm giao dịch bất động sản số hóa do Nhà nước quản lý sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ giúp Nhà nước kiểm soát thị trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành bất động sản.